U-568

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

Ten artykuł został nominowany do wyróżnienia „Dobry Artykuł”.
Weź udział w dyskusji na ten temat.

U-568

Siostrzana jednostka U-568 – U-660(inne języki)
Klasa	okręt podwodny
Typ	VIIC
Historia
Stocznia	Blohm & Voss, Hamburg
Położenie stępki	27 kwietnia 1940
Wodowanie	6 marca 1941
Kriegsmarine
Nazwa	U-568
Wejście do służby	1 maja 1941
Zatopiony	29 maja 1942
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	769 ton 871 ton
Długość	67,1 metra
Szerokość	6,2 metra
Zanurzenie	4,74 metra
Zanurzenie testowe	100 metrów
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Materiał kadłuba	stal
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 3200 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 750 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	17-17,6 węzła 7,6 węzła
Zasięg	na powierzchni: 8500 Mm przy 10 węzłach w zanurzeniu: 80 Mm przy 4 węzłach
Sensory
GHG, S-Gerät(inne języki)
Uzbrojenie
początkowo: 1 działo kal. 88 mm 1 działko plot. kal. 20 mm 14 torped
Wyrzutnie torpedowe	5 × 533 mm
Załoga	44

U-568 – niemiecki okręt podwodny typu VIIC z okresu II wojny światowej. Wyporność U-Boota wynosiła 769 ton w położeniu nawodnym i 871 ton pod wodą, a jego główną bronią było 14 torped o kalibrze 533 mm, wystrzeliwanych z pięciu wewnętrznych wyrzutni. Jednostka rozwijała na powierzchni maksymalną prędkość 17,6 węzła, jej zasięg przy prędkości 10 węzłów wynosił 8500 Mm.

Okręt został zwodowany 6 marca 1941 roku w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu, a 1 maja 1941 roku wcielono go do służby w Kriegsmarine. Pływając w składzie 3. i 29. Flotylli U-Bootów, U-568 odbył pięć patroli bojowych, podczas których zatopił jeden statek o pojemności 6023 BRT i dwie korwety o łącznej wyporności 1850 ton oraz uszkodził niszczyciel o wyporności 1630 ton. 29 maja 1942 roku na północny wschód od Tobruku U-Boot został zatopiony bombami głębinowymi przez brytyjskie niszczyciele.

 Osobny artykuł: Okręty podwodne typu VIIC.

Jednostki typu VIIC były kolejnym ewolucyjnym ulepszeniem najliczniej budowanych w Niemczech okrętów typu VII. Poprzednik – typ VIIB – miał zbyt mały zasięg i za mało miejsca pod pokładem, by można było zainstalować sonar^[1][2]. Opracowany w 1938 roku projekt nowego okrętu różnił się od poprzedniej wersji m.in. zwiększoną grubością blach kadłuba sztywnego (z 16 do 18,5 mm, co zwiększyło maksymalną głębokość zanurzenia z 200 metrów do 250–280 metrów), przedłużeniem kadłuba o 60 cm i kiosku o 30 cm oraz powiększeniem zbiorników paliwa o 5,4 m³, co poprawiło zasięg^[3][4]. Powiększone rozmiary pozwoliły na instalację aktywnego sonaru S-Gerät(inne języki), który uzupełniał pasywny Gruppenhorchgerät (GHG)^[1][2]. Do zakończenia wojny do służby weszło 568 okrętów typu VIIC^[5][6] .

U-568 zamówiono 24 października 1939 roku^[7] [8]. Został zbudowany w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu jako jeden z 171 okrętów typu VIIC zamówionych w tej wytwórni^[9] [10]. U-568 otrzymał numer stoczniowy 544 (Werk 544)^[7] [8]. Stępkę okrętu położono 27 kwietnia 1940 roku, a zwodowany został 6 marca 1941 roku^[7] [8].

U-568 był średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej^[11]. Długość całkowita wynosiła 67,1 metra, szerokość 6,2 metra i zanurzenie 4,74 metra^[6] [12]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 9,6 metra^[6] . Wykonany ze stali pancernej CM 351 o grubości 18,5 mm kadłub sztywny miał 50,5 metra długości i 4,7 metra szerokości^[13][14][a]. Podzielony był grodziami na sześć przedziałów wodoszczelnych: (od dziobu): I – przedział torpedowy ze sterami głębokości oraz GHG, II – przedział akumulatorów wraz z pomieszczeniami załogi, magazynem amunicji i toaletą, III – centrala z pomieszczeniem wielofunkcyjnym (mieszczącym drugą baterię akumulatorów, pomieszczenia załogi i kambuz), IV – przedział silników spalinowych, V – przedział silników elektrycznych, VI – rufowy przedział torpedowy ze sterami kierunku i głębokości^[17]. Kadłub ciśnieniowy otoczony był kadłubem lekkim wykonanym z blach o grubości 4–8 mm^[18]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 769 ton, a w zanurzeniu 871 ton^[12][19][b].

Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne Krupp-Germaniawerft F46 z doładowaniem o łącznej mocy 3200 KM przy 470-490 obr./min, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym prądu stałego BBC GG UB720/8 o łącznej mocy 750 KM przy 295 obr./min^[20] [12]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby, zapewniając maksymalną prędkość 17–17,6 węzła na powierzchni i 7,6 węzła w zanurzeniu^[20] [12]. Zasięg wynosił 8500 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (3250 Mm przy prędkości maksymalnej) oraz 80 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą (130 Mm przy 2 węzłach)^[12][21]. Zbiorniki mieściły 113,47 tony paliwa, a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów AFA 33 MAL 800 E po 62 ogniwa o łącznej pojemności 9160 Ah, masie 62 tony i czasie rozładowania 20 godzin^[21]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia okrętu wynosiła 100 metrów, a głębokość zgniecenia 250–280 metrów^[20] [22].

Okręt wyposażony był w pięć wyrzutni torped kalibru 533 mm (cztery na dziobie i jedną rufową), z łącznym zapasem 14 torped (wymiennie okręt mógł przenosić 26 min typu TMA lub 39 min typu TMB)^[23][24]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 88 mm SK C/35 L/45, z zapasem amunicji wynoszącym 220–250 naboi oraz pojedyncze działko przeciwlotnicze kalibru 20 mm C/38 L/65^[6] [23]. Jednostka wyposażona też była w pasywny sonar GHG i aktywny S-Gerät(inne języki), a do obserwacji służyły dwa peryskopy Zeissa: bojowy i nocny^[20] [25].

Załoga okrętu składała się z czterech oficerów oraz 40 podoficerów i marynarzy^[21][26][c].

U-568 został wcielony do służby w Kriegsmarine 1 maja 1941 roku^[7] [27]. Dowództwo okrętu objął kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant) Joachim Preuss(inne języki), dowodzący wcześniej U-10^[28] . U-Boot otrzymał numer poczty polowej M 42 161^[8]. Do 1 sierpnia 1941 roku załoga jednostki przechodziła szkolenie w składzie 3. Flotylli U-Bootów, operując z Kilonii^[7] [8].

3 sierpnia 1941 roku U-568 wyszedł z Trondheim, udając się na swój pierwszy wojenny patrol^[29] . W dniach 10–23 sierpnia okręt wchodził w skład wilczego stada „Grönland”^[7] [29] . 12 sierpnia o godzinie 3:11 na południe od Islandii U-Boot wystrzelił torpedy w kierunku statków płynących w konwoju ON-4, trafiając w brytyjską korwetę typu Flower HMS „Picotee” (K63)(inne języki) o wyporności 925 ton z 4. Grupy Eskortowej^[30][31] . Ugodzony w okolicy mostka okręt przełamał się na pół i natychmiast zatonął na pozycji 62°00′N 16°01′W/62,000000 -16,016667, a z jego załogi składającej się z pięciu oficerów i 61 marynarzy nikt się nie uratował^[8][31] . Następnie U-568 bez uszkodzeń przetrwał kontratak eskorty, jednak utracił kontakt z konwojem^[29] [30]. Między 23 sierpnia a 2 września U-Boot operował w ramach stada „Kurfürst”, a następnie (od 2 do 8 września) przyporządkowany był do stada „Seewolf”(inne języki)^[7] [29] .

Okręt dopłynął do bazy w Saint-Nazaire 10 września, po 39 dniach spędzonych w morzu^[29] [32] .

9 października U-568 wyszedł z Saint-Nazaire na swój drugi atlantycki patrol^[32] [33] . W tym rejsie na pokładzie U-Boota staż dowódczy przechodził por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Rudolf Lemcke(inne języki)^[33] . 16 października o godzinie 1:14 okręt wystrzelił salwę trzech torped w kierunku płynących w konwoju SC-48(inne języki), z których dwie trafiły w zbudowany w 1920 roku brytyjski parowiec „Empire Heron” o pojemności 6023 BRT, transportujący ładunek 7673 ton siarki na trasie Freeport – Sydney – Manchester^[8][34] . Statek natychmiast zatonął na pozycji 54°55′N 27°15′W/54,916667 -27,250000, a na jego pokładzie śmierć poniosły 42 z liczącej 43 osoby załogi (jedyny uratowany został podjęty z morza przez brytyjską korwetę HMS „Gladiolus” (K34)(inne języki), jednak zginął następnego dnia na zatopionym w wyniku storpedowania okręcie)^[8][34] . O 4:15 U-Boot wystrzelił kolejne cztery torpedy w kierunku uniemożliwiającego zajęcie korzystnej pozycji do dalszych ataków na konwój amerykańskiego niszczyciela USS „Kearny” (DD-432)(inne języki) (1630 ton)^[35] . Okręt został trafiony w prawą burtę przez jedną torpedę na przybliżonej pozycji 57°N 24°W/57,000000 -24,000000, a w wyniku eksplozji zginęło 11 i odniosło rany 22 członków załogi^[35] [36]. Uszkodzona jednostka w eskorcie niszczycieli USS „Greer” (DD-145)(inne języki) i USS „Monssen” (DD-436)(inne języki) dotarła 19 października do Hvalfjörður na Islandii, gdzie została poddana naprawie^[35] [37]. Storpedowanie przez U-568 neutralnego wówczas okrętu zostało wykorzystane przez prezydenta USA Franklina D. Roosevelta do zwiększenia poparcia amerykańskiej opinii publicznej dla jego decyzji o współeskortowaniu przez US Navy alianckich konwojów na północnym Atlantyku w ramach tzw. „patroli neutralności”^[38]. O godzinie 5:49 U-568 został dostrzeżony przez kanadyjską korwetę HMCS „Pictou” (K146)(inne języki), która niecelnie ostrzelała U-Boota z działa. O 6:02 okręt podwodny wystrzelił w kierunku napastnika równie niecelną torpedę, a następnie wykonał alarmowe zanurzenie, nie odnosząc uszkodzeń w wyniku ataku bombami głębinowymi ze strony korwety^[33] .

Między 21 a 31 października U-Boot wchodził w skład wilczego stada „Reissewolf”(inne języki)^[7] [33] . 7 listopada okręt podwodny powrócił do bazy w Saint-Nazaire, po 30 dniach spędzonych w morzu^[32] [33] . Dowódca nie otrzymał żadnej kary za atak na amerykański neutralny niszczyciel, który wykonał wbrew rozkazowi Hitlera dotyczącemu unikania incydentów z okrętami US Navy^[38].

Trzeci patrol załogi U-Boota rozpoczął się 4 grudnia 1941 roku, kiedy to okręt wyszedł z Saint-Nazaire z zadaniem przedarcia się na Morze Śródziemne^[32] [39] . 24 grudnia o godzinie 1:35 w odległości około 100 Mm na zachód od Aleksandrii U-568 wystrzelił salwę czterech torped w kierunku brytyjskiej korwety HMS „Salvia” (K97)(inne języki) o wyporności 925 ton, ratującej rozbitków z zatopionego poprzedniego dnia przez U-559(inne języki) brytyjskiego statku „Shuntien”(inne języki)^[40] . Trafiony przez jedną z torped okręt przełamał się na dwie części i zatonął wraz z całą, liczącą 59 osób załogą na pozycji 31°46′N 28°00′E/31,766667 28,000000 (w wyniku ataku zginęło też 47 członków załogi oraz nieznana liczba artylerzystów i jeńców z „Shuntien”)^[37][40] .

1 stycznia 1942 roku okręt został przyporządkowany do 29. Flotylli U-Bootów w La Spezia^[7] [8]. 9 stycznia nieopodal Sidi Barrani (na pozycji 32°22′N 26°54′E/32,366667 26,900000) okręt podwodny stał się celem ataku przeprowadzonego przez łódź latającą Short Sunderland X z brytyjskiej 230. Eskadry RAF(inne języki), doznając niewielkich uszkodzeń^[39] . 17 stycznia po 45 dniach spędzonych w morzu okręt dotarł do bazy w La Spezia^[32] [39] .

2 marca U-Boot wyszedł z La Spezia na swój czwarty patrol, kierując się w stronę wybrzeży Egiptu^[32] [41] . Po bezowocnym rejsie okręt powrócił do bazy 30 marca, spędzając w morzu 29 dni^[32] [41] .

29 maja 1942 roku U-568 opuścił bazę w La Spezia, udając się na swój piąty wojenny patrol^[32] [42] . Rankiem 28 maja na północny wschód od Tobruku okręt podwodny został zlokalizowany przez samolot bombowy Bristol Blenheim S z brytyjskiej 203. Eskadry RAF(inne języki), który wykonał atak bombami głębinowymi uszkadzając zbiornik paliwa U-Boota^[7] [8]. O godzinie 5:00 na pozycji 32°42′N 24°53′E/32,700000 24,883333 U-568 został zatopiony przez brytyjskie okręty: niszczyciel HMS „Hero” (H99) oraz niszczyciele eskortowe HMS „Eridge” (L68)(inne języki) i HMS „Hurworth” (L28)(inne języki), które przeprowadziły 11 ataków zrzucając około 100 bomb głębinowych, a po wynurzeniu okrętu podwodnego ostrzelały go ogniem artyleryjskim^[7] [8]. Ocalała cała, licząca w tym rejsie 47 osób załoga U-Boota, która trafiła do niewoli^[7] [8].

U-568 odbył pięć patroli bojowych, spędzając w morzu 151 dni^[32] . W ich trakcie zatopił jeden statek o pojemności 6023 BRT i dwie korwety o łącznej wyporności 1850 ton oraz uszkodził niszczyciel o wyporności 1630 ton, na pokładach których zginęło co najmniej 225 osób^[43] . Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela^[43] :

Lista zatopionych i uszkodzonych jednostek

Data	Nazwa	Państwo	Tonaż[d]	Los jednostki
12 sierpnia 1941	HMS „Picotee” (K63)(inne języki)	Royal Navy	925	zatopiony
16 października 1941	„Empire Heron”	Wielka Brytania	6023	zatopiony
17 października 1941	USS „Kearny” (DD-432)(inne języki)	Stany Zjednoczone	1630	uszkodzony
28 lipca 1943	HMS „Salvia” (K97)(inne języki)	Royal Navy	925	zatopiony
RAZEM		zatopione:		3
		uszkodzone:		1

• Clay Blair: Hitlera wojna U-Bootów. Myśliwi 1939–1942. Warszawa: Wydawnictwo MAGNUM, 1998. ISBN 83-85852-26-3.
• Mariusz Borowiak: Żelazne rekiny Dönitza. T. 1. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2009. ISBN 978-83-7020-400-6.
• Mariusz Borowiak: Żelazne rekiny Dönitza. T. 2. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2009. ISBN 978-83-7020-406-8.
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Ivan Gogin: "VIIC" type seagoing submarines (1940–1944). Navypedia. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. T. 3. Koblenz: Bernard & Graefe, 1985. ISBN 3-7637-4802-4. (niem.).
• Guðmundur Helgason: Blohm & Voss, Hamburg. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Empire Heron. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: HMS Picotee (K 63). uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: HMS Salvia (K 97). uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Korvettenkapitän Joachim Preuss. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Patrol info for U-568. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Patrol info for U-568. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Patrol info for U-568. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Patrol info for U-568. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Patrol info for U-568. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Patrols by U-568. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Ships hit by U-568. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Type VIIC. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: U-568. uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: USS Kearny (DD 432). uboat.net. [dostęp 2025-02-22]. (ang.).
• David Miller: U-Boats: History, Development and Equipment, 1914–1945. London: Conway Maritime Press, 2000. ISBN 978-0851777900. (ang.).
• Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
• Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).