Siedziba |
Paryż |
---|---|
Członkowie |
193 |
dyrektor generalny | |
Utworzenie |
4 listopada 1946 |
Strona internetowa |
Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Edukacji, Nauki i Kultury (UNESCO)[a] (ang. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) – organizacja wyspecjalizowana Organizacji Narodów Zjednoczonych, której podstawowym celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki, a także wzbudzanie szacunku dla praw człowieka, bez względu na kolor skóry, status społeczny i religię.
Dziełem UNESCO są m.in. Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty[2], Konwencja o ochronie dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego[3], Konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz Konwencja ramsarska o ochronie obszarów wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego.
Siedziba UNESCO mieści się przy place de Fontenoy 7/9 w 7. dzielnicy Paryża.
Program działalności UNESCO obejmuje dwa zasadnicze działy:
- działania na rzecz rozwoju nauki i kultury
- udzielanie pomocy materialnej, technicznej i kadrowej w organizowaniu oświaty.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Konstytucja UNESCO, która powołała do życia organizację, została podpisana 16 listopada 1945 w Londynie. Depozytariuszem jest rząd brytyjski, który posiada autentyczne teksty po angielsku i francusku.
Weszła w życie 4 listopada 1946[4]. Polska została członkiem organizacji 6 listopada 1946 roku z chwilą złożenia w Londynie dokumentu akceptacyjnego[5]. Pierwszym dyrektorem generalnym został Julian Huxley, biolog i pisarz. W wyniku starań Francji, w szczególności Léona Bluma, siedzibę UNESCO umiejscowiono w Paryżu[6]. Organizacja miała wdrażać „solidarność intelektualną i moralną ludzkości”, aby zapobiec trzeciej wojnie światowej. Trudna sytuacja międzynarodowa (zimna wojna, dekolonizacja) oraz bardzo szeroki mandat wpłynęły negatywnie na efektywność organizacji. Niektóre państwa prowadziły też w łonie UNESCO kampanie „antyimperialistyczne”. Z tego względu w grudniu 1984 wycofały się z organizacji Stany Zjednoczone, a w rok później także Wielka Brytania, w wyniku czego utraciła ona trzecią część swego budżetu[7].
W wyniku przeprowadzonych reform, UNESCO powróciła do jednego ze swych podstawowych zadań, tj. promocji wolności słowa na świecie. W 1997 UNESCO przyznała po raz pierwszy światową nagrodę wolności prasy (World Press Freedom Prize); otrzymała ją chińska dziennikarka, Gao Yu. Także w 1997 Wielka Brytania powróciła na łono organizacji. W 2003 Stany Zjednoczone, doceniając przeprowadzone reformy w funkcjonowaniu struktur organizacji, porzuciły status obserwatora i ponownie zostały członkiem UNESCO[8].
W latach 2011–2018 UNESCO zrzeszało 196 państw. Od 1 stycznia 2019, po wystąpieniu Izraela i Stanów Zjednoczonych, zrzesza 193[b]. Funkcję sekretarza generalnego Polskiego Komitetu ds. UNESCO sprawuje dr Alicja Jagielska-Burduk, a przewodniczącym jest prof. Michał Kleiber[10].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- lista światowego dziedzictwa UNESCO
- Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego
- Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego
- arcydzieła ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości
- Pamięć Świata
- rezerwat biosfery
- ambasador dobrej woli UNESCO
- dyrektor generalny UNESCO
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ łac. unesco – łączę się w jedno[1]
- ↑ 12 października 2017 Departament Stanu powiadomił dyrektora UNESCO o wycofaniu się z organizacji i ustanowieniu stałej misji obserwatora. Zgodnie z art. II ust. 6 Konstytucji UNESCO Stany Zjednoczone pozostały pełnoprawnym członkiem UNESCO do 31 grudnia 2018[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ unesco. Wiktionnaire. [dostęp 2019-06-09]. (fr.).
- ↑ Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty sporządzona w Paryżu dnia 15 grudnia 1960, (Dz.U. 1964 nr 40, poz. 268).
- ↑ Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego podpisana w Hadze 14 maja 1954 r. (Dz.U. 1957 nr 46, poz. 212).
- ↑ The Organization’s history. Akt konstytucyjny Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury. Dz.U. 1947 nr 46, poz. 242.
- ↑ List of the 193 Members (and the 11 Associate Members), Oświadczenie Rządowe z dnia 28 kwietnia 1947 r. w sprawie złożenia polskiego dokumentu akceptacyjnego Konwencji, dotyczącej utworzenia Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania Nauki i Kultury, podpisanej w Londynie, dnia 16 listopada 1945 r. (Dz.U. 1947 nr 46, poz. 243).
- ↑ La France veut redonner tout son lustre à l’Unesco. lopinion.fr. [dostęp 2013-11-14]. (fr.).
- ↑ Unesco. Une organisation internationale souvent jugée très lourde et peu efficace. „Le Monde”. [dostęp 2009-09-26]. (fr.).
- ↑ Henrikas Yushkiavitshus: UNESCO welcomes back U.S.A.. „Global Journalist”. [dostęp 2009-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-24)]. (ang.).
- ↑ Bureau of Public Affairs: Office of Press Relations: The United States Withdraws From UNESCO. [w:] Portal for information from the U.S. State Department; Press Releases [on-line]. U.S. State Department, October 12, 2017. [dostęp 2017-10-18]. (ang.).
- ↑ Polski Komitet ds. UNESCO – Stały Sekretariat.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Serwis internetowy UNESCO. [dostęp 2009-11-15].
- Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2009-11-15].
- Centrum Inicjatyw UNESCO. [dostęp 2009-11-15].
- Liga polskich miast i miejsc UNESCO z siedzibą w Toruniu. [dostęp 2009-11-15].
- Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury
- UNESCO – Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury
- ISNI: 0000000404523255
- VIAF: 139500314
- ULAN: 500218573
- LCCN: n79054523
- GND: 2023755-8
- NDL: 00288564
- LIBRIS: 31fjmpsm5bh4ns6
- BnF: 11865674b
- SUDOC: 026402696
- NLA: 35561043
- NKC: kn20010711459
- BNE: XX129211
- BIBSYS: 90052506
- CiNii: DA0040362X
- Open Library: OL81751A
- PLWABN: 9810671191505606
- NUKAT: n96207175
- J9U: 987007269267205171
- PTBNP: 21485
- CANTIC: a10166701
- LNB: 000002045
- NSK: 000000555
- ΕΒΕ: 9454
- BLBNB: 000566538
- KRNLK: KAB201600004
- LIH: LNB:V*5281;=BC