| Muranów | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ul. gen. Władysława Andersa, po prawej stronie Arsenał, widok w kierunku północnym. Po lewej pałac Mostowskich | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
1740 m[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Nowomarszałkowska, | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°15′07,0″N 20°59′53,2″E/52,251944 20,998111
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica gen. Władysława Andersa – ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Ulica jest przedłużeniem ul. Marszałkowskiej w kierunku Żoliborza. Łączy plac Bankowy z ul. Stawki, a następnie przechodzi w ul. Adama Mickiewicza nad torami kolejowej linii obwodowej. W całości przebiega przez obszar Muranowa. Stanowi najkrótsze połączenia śródmieścia z Żoliborzem[2].
Na prawie całej swojej długości, z wyjątkiem 220-metrowego odcinka nad torami kolejowymi, ul. Andersa jest jednojezdniowa, przy czym od strony wschodniej istnieje rezerwa pod drugą jezdnię[3]. Wzdłuż całej ulicy biegnie linia tramwajowa, a pod nią – pierwsza linia warszawskiego metra pomiędzy stacjami Ratusz Arsenał i Dworzec Gdański. Planowana między nimi stacja Muranów nie została zrealizowana.
Pomiędzy al. „Solidarności” a ul. Anielewicza po zachodniej stronie ulicy znajdują się skwery: batalionu Harcerskiego AK „Wigry” i Więźniów Politycznych Stalinizmu.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Dawna zabudowa znajdująca się w środkowej i północnej części obecnej ulicy przestała istnieć w 1943 w czasie powstania w getcie warszawskim oraz wskutek planowych wyburzeń, które nastąpiły po nim. Zabudowa na obszarze południowej części dzisiejszej ulicy uległa zniszczeniu podczas powstania warszawskiego w 1944 (walki w Ogrodzie Krasińskich i o Pasaż Simonsa).
Ulica została wytyczona po II wojnie światowej i pierwotnie określana była jako ulica Nowomarszałkowska[4]. Wytyczając nową arterię, do której włączono fragmenty dawnych ulic Przejazd, Nowolipki, Nalewki, zlikwidowanego placu Muranowskiego oraz ulicy Przebieg, zasadniczo zmieniono przedwojenny układ komunikacyjny w tej części miasta. 15 grudnia 1946 otwarto dla ruchu kołowego wiadukt przy Dworcu Gdańskim w ciągu ulicy Bonifraterskiej[5], który planowano włączyć w ciąg projektowanej ulicy. Uruchomiono linię tramwajową przebiegającą odbudowanym wiaduktem z Żoliborza do krańca przy ulicy Muranowskiej[6][7]. Tego samego dnia rozpoczęto prace przy budowie ulicy Nowomarszałkowskiej, które wymusiły rozbiórkę trakcji trolejbusowej przebiegającej przeznaczoną do likwidacji ulicą Nalewki[8]. W pracach budowlanych uczestniczyła m.in. brygada ochotnicza młodzieży jugosłowiańskiej[9].
Inauguracja arterii miała miejsce 15 listopada 1947[10]. Tego samego dnia ulicą na odcinku pomiędzy placem Bankowym a skrzyżowaniem z ulicą Muranowską pojechał pierwszy tramwaj linii „15”[11][7], zaś likwidacji ulegała dotychczasowa linia tramwajowa łącząca Śródmieście z Żoliborzem ulicami Krakowskie Przedmieście na północ od ulicy Trębackiej, Miodową oraz Bonifraterską na południe od ulicy Muranowskiej[12][13]. 22 października 1948 oddano do użytku nowe połączenie wiaduktu przy Dworcu Gdańskim bezpośrednio z ulicą Nowomarszałkowską, zamykając jednocześnie przedwojenny zjazd z wiaduktu w ciągu ulicy Bonifraterskiej[14]. Na nowy odcinek ulicy skierowano linie tramwajowe i autobusowe, ostatecznie likwidując torowisko tramwajowe na ulicach Bonifraterskiej i Muranowskiej[7][15].
Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 23 marca 1950 dotychczasowej ulicy Nowomarszałkowskiej nadano nazwę ulica Marcelego Nowotki[16][17]. Według innego źródła nazwa upamiętniająca Marcelego Nowotkę została nadana w lutym 1948[18].
Nowa powojenna zabudowa ulicy w większości powstała w stylu socrealistycznym. Z dawnej zabudowy ulicy zrekonstruowano w okresie powojennym jedynie pałac Mostowskich. Na północ od ul. Anielewicza zbudowano osiedle mieszkaniowe projektu pracowni Stanisława Brukalskiego (1953). Według projektu budynki miały otrzymać bogaty wystrój z elementami klasycyzmu, lecz po odejściu od socrealizmu budynki otynkowano gładko bez realizacji wystroju. 12 października 1963 roku na skwerze pomiędzy ulicami Nowolipki i Anielewicza (obecnie skwer Więźniów Politycznych Stalinizmu) odsłonięto pomnik Żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego dłuta Xawerego Dunikowskiego[19].
Na fali likwidacji nazw i symboli komunistycznych z przestrzeni publicznej uchwałą Rady Dzielnicy-Gminy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 zmieniono patrona ulicy na Władysława Andersa nadając jej nazwę w brzmieniu ulica Generała Władysława Andersa[20][21].
11 maja 2001 otwarto znajdującą się pod południowym odcinkiem ulicy stację linii M1 metra warszawskiego Ratusz, której uchwałą Rady m.st. Warszawy z dnia 31 sierpnia 2006 nadano nazwę Ratusz Arsenał[22].
Uchwałą Rady m.st. Warszawy z dnia 8 listopada 2012 skorygowano brzmienie nazwy arterii z ulica Generała Władysława Andersa na ulica gen. Władysława Andersa[23].
Ważniejsze obiekty
[edytuj | edytuj kod]- Arsenał Królewski w Warszawie
- Stacja metra Ratusz Arsenał
- Kino „Muranów”
- Fontanna na skwerze Batalionu Harcerskiego AK „Wigry”
- Arsenał i Państwowe Muzeum Archeologiczne
- Pałac Mostowskich
- Ogród Krasińskich
- Pomnik Bitwy o Monte Cassino
- Pomnik Żołnierzy 1 Armii WP
- Kamienie ku czci powstańców 1830 roku i ofiar stalinizmu (u zbiegu z ul. Anielewicza)
- Biblioteka Publiczna Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy (ul. Anielewicza 2)
- Pomnik granic getta (róg ul. Świętojerskiej)
- Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie
- Intraco I
- North Gate
- Dworzec stacji kolejowej Warszawa Gdańska
- Zespół budynków biurowych Gdański Business Center
- Stacja metra Dworzec Gdański
Obiekty nieistniejące
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mapa Warszawy [online], mapa.um.warszawa.pl [dostęp 2020-11-25].
- ↑ Karol Mórawski, Wiesław Głębocki: Bedeker warszawski. W 400-lecie stołeczności Warszawy. Warszawa: Iskry, 83-207-1525-3, s. 246.
- ↑ Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 141, ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. T. 11: Miechowska–Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 458. ISBN 83-88372-30-0.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 36, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
- ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 49. ISBN 978-83-63652-30-2.
- ↑ a b c Linia tramwajowa zwykła 15. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
- ↑ Linia trolejbusowa zwykła C. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
- ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 164.
- ↑ Warszawa.Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1966, s. 22.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 41, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
- ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 49. ISBN 978-83-63652-30-2.
- ↑ Linia tramwajowa zwykła 17. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
- ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 51. ISBN 978-83-63652-30-2.
- ↑ Linia autobusowa zwykła Ł. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
- ↑ Uchwała nr 512 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 23 marca 1950 r. w sprawie nadania nazw ulic w m.st. Warszawie. „Dziennik Urzędowy m.st. Warszawy”. nr 16, poz. 90, s. 62, 1950-09-30.
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 381. ISBN 83-86619-97X.
- ↑ Jan Górski: Odbudowa Warszawy. Wybór dokumentów i materiałów. Tom 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977, s. 260.
- ↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 119. ISBN 83-88973-59-2.
- ↑ Uchwała nr 47/XVIII/90 Rady Dzielnicy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 r. w sprawie zmian nazwy ulic.
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 325. ISBN 83-86619-97X.
- ↑ Uchwała nr LXXX/2542/2006 Rady m.st. Warszawy z dnia 31 sierpnia 2006 r. w sprawie zmiany nazwy stacji Metra Warszawskiego w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. „Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy”. 2542, s. 1, 2006-09-07.
- ↑ Uchwała nr XLVI/1259/2012 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 8 listopada 2012 r. w sprawie nazw niektórych ulic, placów, ronda i skwerów w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”. Dz.Urz.Woj. 2012.7867, s. 1-43, 2012-11-21.
