Rubin na konferencji NASA (2009) | |
Państwo działania | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Specjalność: kosmologia fizyczna | |
Alma Mater | |
Uczelnia | |
Odznaczenia | |
Nagrody | |
Vera Cooper Rubin (ur. 23 lipca 1928 w Filadelfii, zm. 25 grudnia 2016 w Princeton)[1] – amerykańska astronom, autorka pionierskich badań nt. ciemnej materii.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Dzieciństwo i młodość
[edytuj | edytuj kod]Jej rodzicami byli Philip Cooper (urodzony w Wilnie jako Pesach Kobczewski) i Rose z domu Applebaum (córka imigrantów z Besarabii); mieli oni również starszą córkę, Ruth[2].
W 1938 roku przeprowadziła się wraz z rodzicami z Filadelfii do Waszyngtonu. Gdy zaczęła wykazywać zainteresowanie nocnym niebem, wraz z ojcem zbudowała prosty teleskop. Wbrew sugestiom nauczycieli, którzy – znając zainteresowania młodej Very – sugerowali jej zajęcie się malowaniem obrazów o tematyce kosmicznej, zdecydowała się na karierę naukową[3].
Kariera naukowa
[edytuj | edytuj kod]W 1948 roku ukończyła Vassar College. Dalszą naukę zamierzała kontynuować na Uniwersytecie w Princeton, jednak jej podanie zostało odrzucone ze względu na płeć[3]. Ostatecznie podjęła studia na Cornell University, które ukończyła w 1951 roku. W 1954 uzyskała stopień doktora na Georgetown University – jej promotorem był George Gamow. Była członkiem Papieskiej Akademii Nauk oraz National Academy of Sciences (NAS).
W 1970 rozpoczęła badania ruchu wirowego Galaktyki Andromedy i przez obserwacje wypłaszczenia jej krzywej rotacji doszła do wniosku, że rozciąga się ona dalej niż jest widoczna. Wyjaśnieniem mógłby być fakt, że galaktyka składa się w dużej części z ciemnej materii; koncepcja ta była rewolucyjna i początkowo odrzucana przez ówczesnych naukowców[4]. Również sama Rubin nie uważała takiej interpretacji za właściwą[2].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Miała czworo dzieci, z których wszystkie zdobyły stopień doktora w naukach ścisłych[3]. Zmarła w nocy 25 grudnia 2016 roku[5].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Jej imieniem nazwano asteroidę (5726) Rubin, grzbiet Vera Rubin Ridge na Marsie[3] oraz Vera C. Rubin Observatory[6].
Wyróżnienia i nagrody
[edytuj | edytuj kod]- 1994 – nagroda Henry Norris Russell Lectureship przyznana przez American Astronomical Society
- 1996 – Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego (jako druga kobieta)
- 2003 – Bruce Medal
- 2004 – Medal Jamesa Craiga Watsona
Jej imieniem została nazwana planetoida (5726) Rubin.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Online Collection [online], www.nasonline.org [dostęp 2022-01-29] .
- ↑ a b Andrzej Kajetan Wróblewski. Mimo przeszkód osiągam cel!. „Wiedza i Życie”. 2022 (2), s. 71. POLITYKA Sp. z o.o. SKA. ISSN 0137-8929.
- ↑ a b c d Katarzyna Wiszniewska. Matka ciemnej materii. „Kosmos”. 11/2019. s. 80–83.
- ↑ Kosmos. Praca zbiorowa. Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 217. ISBN 978-83-7670-323-7.
- ↑ Vera Rubin, who did pioneering work on dark matter, dies. ajc.com. [dostęp 2016-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-27)].
- ↑ Rubin Observatory. [dostęp 2020-06-06].
- ISNI: 0000000114750628
- VIAF: 73920450, 58148995950859751691, 7110158070682108780004
- LCCN: n88039663
- GND: 154030708
- BnF: 12311646c
- SUDOC: 079288561
- NLA: 35435701
- NKC: ntk20221157289
- BNE: XX5832382
- NTA: 074253778
- BIBSYS: 90158573
- CiNii: DA0346747X
- PLWABN: 9810543291705606
- NUKAT: n2008142084
- J9U: 987007358894905171
- CANTIC: a20125501
- KRNLK: KAC202190626