Viktor Uspaskich

Data i miejsce urodzenia	24 lipca 1959 Urdoma
Minister gospodarki Litwy
Okres	od 2004 do 2005
Przynależność polityczna	Partia Pracy
Poprzednik	Petras Čėsna
Następca	Petras Čėsna (p.o.)
Multimedia w Wikimedia Commons

Viktor Uspaskich, ros. Виктор Викторович Успасских^[1] (ur. 24 lipca 1959 w Urdomie) – litewski polityk i przedsiębiorca rosyjskiego pochodzenia, założyciel Partii Pracy, były minister gospodarki, poseł na Sejm Republiki Litewskiej oraz eurodeputowany.

Urodził się w Urdomie w obwodzie archangielskim w ówczesnym ZSRR. W 1985 przyjechał do Litewskiej SRR, rozpoczął pracę jako spawacz w fabryce. W drugiej połowie lat 90. studiował na Uniwersytecie Technicznym w Kownie. Po jakimś czasie wyjechał do Finlandii, po powrocie i rozwodzie z rosyjską żoną poślubił Litwinkę.

W 1990 założył własną firmę „Efektas”, w następnym roku uzyskał litewskie obywatelstwo. W działalności biznesowej rozpoczął inwestycje przy imporcie gazu ziemnego od rosyjskiego Gazpromu oraz w przemyśle rolno-spożywczym. W latach 1997–2003 był prezesem organizacji litewskich pracodawców.

W 2000 został po raz pierwszy wybrany do litewskiego parlamentu jako kandydat niezależny. W 2003 utworzył własne ugrupowanie polityczne pod nazwą Partia Pracy, która rok później wygrała wybory parlamentarne, uzyskując w Sejmie 39 mandatów^[2] (z których jeden objął jej lider, wygrywając w swoim okręgu wyborczym). W wyborach do Parlamentu Europejskiego w tym samym roku ugrupowanie Viktora Uspaskicha otrzymało 30% głosów, wprowadzając pięciu deputowanych.

Jesienią tego samego roku przewodniczący Partii Pracy został ministrem gospodarki w koalicyjnym rządzie Algirdasa Brazauskasa. W połowie 2005 podał się do dymisji i złożył mandat poselski po tym, jak komisja etyki orzekła, że przyczynił się on do powstania kolizji interesów prywatnych i służbowych. Miał wówczas protegować w negocjacjach z władzami Rosji firmę, w której posiadał pakiet 17,44% akcji^[3].

W 2006 kolejne zarzuty związane z nadużyciami finansowymi (pozyskiwanie nielegalnych wpływów na konto partyjne) zaczęto wysuwać pod adresem czołowych przywódców Partii Pracy, co doprowadziło do jej wyjścia z koalicji w czerwcu tego samego roku, a także do dymisji premiera. Viktor Uspaskich zrezygnował z kierowania partią, a po wyjeździe w tym samym roku na pogrzeb brata do Rosji, nie powrócił na Litwę.

Władze litewskie wydały europejski nakaz aresztowania jego osoby w związku z podejrzeniami popełnienia przestępstw skarbowych. We wrześniu 2006 Litwa wystąpiła o jego ekstradycję z Rosji^[2].

W drugiej połowie 2007 przyjechał na Litwę, po przesłuchaniu w prokuraturze znalazł się w areszcie domowym. Powrócił do działalności politycznej, bezskutecznie próbował odzyskać mandat poselski w wyborach uzupełniających, a 17 listopada 2007 objął ponownie stanowisko przewodniczącego Partii Pracy. Kierował nią formalnie do 2013, faktycznie nadal pozostając jej liderem.

W wyborach parlamentarnych w 2008 po raz trzeci dostał się do Sejmu, jako lider krajowej listy swojego ugrupowania. W 2009 został posłem do Parlamentu Europejskiego VII kadencji. W wyniku wyborów krajowych w 2012 powrócił do krajowego Sejmu, rezygnując z mandatu europosła^[4]. W 2014 ponownie wybrany do Parlamentu Europejskiego na okres VIII kadencji. W 2018 powrócił na stanowisko przewodniczącego Partii Pracy^[5], które zajmował do 2022^[6]. W 2019 utrzymał mandat eurodeputowanego na okres IX kadencji PE^[7], który sprawował w 2024. W tym samym roku został ponownie przewodniczącym Partii Pracy (formalnie tymczasowym)^[8].

• Sylwetka kandydata do Sejmu Republiki Litewskiej na stronie Głównej Komisji Wyborczej. [dostęp 2022-09-08]. (lit.).
• Profil na stronie Parlamentu Europejskiego. [dostęp 2022-09-08].