Węzeł (ang. knot), w skrócie w., kn[1] lub kt[2] – jednostka prędkości równa jednej mili morskiej na godzinę[1]:
Stosowana do określania prędkości:
- morskich jednostek pływających;
- w części państw i w ruchu międzynarodowym także statków powietrznych (samolotów, śmigłowców, szybowców, balonów);
- w meteorologii – pomocniczo do określania prędkości wiatrów i prądów morskich (zasadniczą jednostką jest m/s).
W żegludze śródlądowej używa się kilometrów na godzinę[3].
Pochodzenie nazwy
[edytuj | edytuj kod]
W przeszłości pomiar prędkości na morzu odbywał się za pomocą linki logu (wyrzuconej za burtę boi lub kawałka drewna, który pozostaje względnie nieruchomy względem powierzchni wody[4]; drugi koniec linki nawinięty jest na swobodnie dający się rozwijać kołowrotek ustawiony na rufie statku), na której co 47 stóp i 3 cale (= 14,4018 metra) zawiązany był węzeł. Podczas pomiaru prędkości statku jeden marynarz trzymał przesuwającą się między palcami linkę z odwijającego się kołowrotka, a drugi mierzył czas standardową żeglarską klepsydrą (czas przesypywania się piasku w takiej klepsydrze wynosił 28 sekund)[5]. Liczba węzłów zliczonych przez marynarza w tym czasie określała prędkość statku (1 zliczony węzeł = 14,4018 m/28 s, czyli 1,85166 km/h). A zatem z błędem nie większym niż wspomniane 1,85166 km/h oddawała prędkość statku względem powierzchni wody w milach morskich na godzinę.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- mila na godzinę – prędkość wyrażana w milach angielskich na godzinę
- sążeń (jednostka długości)
- pozaukładowe jednostki miary
- układ SI
- Skala Beauforta
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b węzeł, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-09-25].
- ↑ Jednostki miar do wykorzystania podczas operacji powietrznych i naziemnych - ZAŁĄCZNIK 5 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym [online], Urząd Lotnictwa Cywilnego, lipiec 2010 [dostęp 2023-09-26] (pol.).
- ↑ USTAWA z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej [online], Internetowy System Aktów Prawnych, 21 grudnia 2000.
- ↑ Jacob Abbott: Rollo on the Atlantic. DeWolfe, Fiske, & Co., Publishers, 1858. [dostęp 2011-11-30].
- ↑ Peter Kemp (redaktor). The Oxford Companion to Ships and the Sea. Oxford university Press, 1976. ISBN 0-19-282084-2.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Peter Kemp (redaktor). The Oxford Companion to Ships and the Sea. Oxford University Press, 1976. ISBN 0-19-282084-2.
