Wes Craven

Wes Craven (2010)
Prawdziwe imię i nazwisko	Wesley Earl Craven
Data i miejsce urodzenia	2 sierpnia 1939 Cleveland
Data i miejsce śmierci	30 sierpnia 2015 Los Angeles
Zawód	reżyser, scenarzysta, producent filmowy, aktor, montażysta
Współmałżonek	Bonnie Broecker (1964-1969; rozwód) Mimi Craven (1982-1987; rozwód) Iya Labunka (2004-2015; jego śmierć)
Lata aktywności	1971–2015
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Wes Craven, właśc. Wesley Earl Craven^[1] (ur. 2 sierpnia 1939 w Cleveland, zm. 30 sierpnia 2015 w Los Angeles) – amerykański reżyser, scenarzysta, producent filmowy i montażysta. Znany przede wszystkim jako twórca serii Koszmar z ulicy Wiązów.

Craven wyreżyserował także wszystkie cztery filmy serii Krzyk^[2], a także był współtwórcą postaci Ghostface^[3]. Pozostałe filmy Cravena to m.in.: Wzgórza mają oczy^[4], Ostatni dom po lewej^[5], Red Eye^[6] i Zbaw mnie ode złego^[7].

Wes Craven urodził się jako syn Caroline (z domu Miller) i Paula Eugene’a Cravena^[8][9]. Dorastał w ortodoksyjnej rodzinie baptystycznej^[10][11]. Craven obronił licencjat z filologii angielskiej i psychologii na Wheaton College (stan Illinois). Natomiast na Johns Hopkins University zdobył tytuł magistra z filozofii i literatury (Johns Hopkins Writing Seminars)^[12].

Craven przez krótki czas nauczał filologii angielskiej na Westminster College^[13]. Był także nauczycielem akademickim nauk humanistycznych na Clarkson College of Technology (obecnie Clarkson University) w Potsdamie^[14]. Pierwszą pracą w przemyśle filmowym było dla niego stanowisko dźwiękowca przy postprodukcji w nowojorskim przedsiębiorstwie^[15].

Craven opuścił świat akademicki dla bardziej intratnej roli reżysera filmów pornograficznych^[16][17]. W dokumencie Głęboko w gardle, Craven powiedział przed kamerą, że realizował on „wiele hardcorowych filmów dla widzów pełnoletnich” pod różnymi pseudonimami^[18][19], w tym Abe Snake^[20]. Jego udział w produkcji Głębokie gardło jest nieznany, natomiast większość jego ról w tego typu filmach dotyczyła pisania scenariuszy oraz montażu zdjęć^[21]. W 1972 roku Wes Craven wyreżyserował pierwszy film pełnometrażowy Ostatni dom po lewej^[22].

Craven regularnie współpracował z Seanem S. Cunninghamem^[23]. W debiucie Cravena Ostatni dom po lewej, Cunningham był producentem^[24]. W późniejszym czasie – w najpopularniejszym obrazie Cravena Koszmar z ulicy Wiązów – Cunningham wyreżyserował jedną ze scen pogoni, jednak nie wymieniono jego nazwiska w napisach końcowych^[25]. Ich osławione postacie Freddy Krueger i Jason Voorhees, pojawili się razem w 2003 w filmie z gatunku slasher Freddy kontra Jason, gdzie Cunningham zajął się produkcją^[26]. W remake’u Ostatniego domu po lewej, zarówno Cunningham jak i Craven byli odpowiedzialni za produkcję^[27].

Udział Cravena w zapoczątkowaniu kariery Johnny'ego Deppa był znaczny dzięki obsadzeniu go w 1984 roku w Koszmarze z ulicy Wiązów; dla młodego wówczas Deppa była to pierwsza ważna rola filmowa^[28].

Mimo popularności zdobytej dzięki tworzeniu horrorów, Craven pracował także przy dwóch produkcjach, które nie były związane z tym gatunkiem. W 1999 roku wyreżyserował film Koncert na 50 serc^[29], a w 2006 roku był jednym z 22 reżyserów realizujących obraz Zakochany Paryż^[30].

Podczas swojej kariery Wes Craven nominowany był lub wygrał kilka nagród, zdobywając m.in. Saturn Award^[31].

W 1977 roku reżyser został laureatem nagrody krytyków podczas Katalońskiego Festiwalu Filmowego w Sitges za film Wzgórza mają oczy^[32]. W 1997 w trakcie Festival international du film fantastique de Gérardmer Craven otrzymał Grand Prix du Festival za Krzyk^[33]. W 2012 roku na New York City Horror Film Festival nagrodzono Cravena Nagrodą za Osiągnięcia Życiowe^[34].

Z pierwszego małżeństwa (1964–1969) Cravena z Bonnie Broecker pochodziło dwoje dzieci: Jonathan (ur. 1965) i Jessica (ur. 1968)^[35]. W 1982, reżyser ożenił się z Millicent Eleanor Meyer (rozwiedli się w 1985 roku)^[8]. W 2004 roku Craven związał się z Iyą Labunką, która regularnie pracowała przy jego filmach jako producentka^[36].

Zmarł 30 sierpnia 2015 w wieku 76 lat w swoim domu w Los Angeles^[37]. Powodem był nowotwór ośrodkowego układu nerwowego^[38].

• 1994: Nowy koszmar Wesa Cravena jako on sam
• 1996: Krzyk jako woźny Fred (niewymieniony w czołówce)
• 1997: Krzyk 2 jako mężczyzna w szpitalu (niewymieniony w czołówce)
• 2000: Krzyk 3 jako mężczyzna z kamerą (niewymieniony w czołówce)
• 2001: Jay i Cichy Bob kontratakują jako on sam
• 2006: Rzeź jako hipis
• 2013: Crystal Lake Memories: The Complete History of Friday the 13th jako on sam

• Wes Craven w bazie IMDb (ang.)
• Wes Craven w bazie Filmweb
• Wes Craven w bazie Notable Names Database (ang.)