Wiaczesław Tichonow

Вячеслав Тихонов

Wiaczesław Tichonow, 1998
Imię i nazwisko	Wiaczesław Wasiljewicz Tichonow
Data i miejsce urodzenia	8 lutego 1928 Pawłowskij Posad
Data i miejsce śmierci	4 grudnia 2009 Moskwa
Zawód	aktor
Współmałżonek	Nonna Mordiukowa Tamara Iwanowna Tichonowa
Lata aktywności	1948–2006
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Wiaczesław Wasiljewicz Tichonow (ros. Вячеслав Васильевич Тихонов; ur. 8 lutego 1928 w Pawłowskim Posadzie koło Moskwy, zm. 4 grudnia 2009^[1] w Moskwie^[2]) – radziecki i rosyjski aktor filmowy i teatralny.

Największą sławę przyniosła mu rola Standartenführera SS Stirlitza w serialu Siedemnaście mgnień wiosny (1973, ros. Семнадцать мгновений весны, na podstawie powieści Juliana Siemionowa). Ponadto Tichonow wystąpił m.in. w filmach nagrodzonych Oscarem – Wojna i pokój (1969) i Spaleni słońcem (1994). Został uhonorowany m.in. Orderem Lenina oraz tytułami m.in. Ludowego Artysty ZSRR (1974) i Bohatera Pracy Socjalistycznej (1982).

Oprócz filmów fabularnych wystąpił także w poświęconym mu filmie dokumentalnym Профессия – киноактёр wyświetlanym w TVP pod tytułem Zawód aktor^[3].

Pochodził z rodziny robotniczej – jego ojciec Wasilij Romanowicz był mechanikiem w przędzalni, a matka Walentyna Wiaczesławowna opiekunką w domu dziecka. W wieku 13 lat rozpoczął naukę zawodu tokarza, a następnie zaczął pracować w fabryce broni (okres II wojny światowej). W 1944 rozpoczął naukę jako student roku zerowego na politechnice. Wbrew woli rodziców, którzy widzieli w nim inżyniera, marzył o zawodzie aktora.

W 1945 próbował dostać się na studia do moskiewskiego WGIK. Nie zdał egzaminów, jednak po zakończeniu rekrutacji znalazł się w klasie prof. Borysa Bibikowa. W czasie studiów zadebiutował jako aktor – w 1948 wystąpił w filmie Siergieja Gierasimowa Młoda gwardia. Uczelnię ukończył z wyróżnieniem w 1950. Niestety przez kolejne 10 lat nie otrzymywał żadnych interesujących propozycji; grał poślednie, oparte głównie na jego męskiej urodzie, role w Moskiewskim Teatrze Studyjnym. Dopiero w 1958 Stanisław Rostocki powierzył mu rolę traktorzysty Morozowa w produkcyjniaku Dwie rywalki (Dieło było w Pieńkowie). Rola ta przyniosła mu uznanie widzów. Od tego momentu rozpoczęła się jego prawdziwie aktorska kariera – otrzymywał i przyjmował propozycje ról w wielu znaczących filmach kina radzieckiego. Ukoronowaniem tego okresu kariery aktora był udział w nagrodzonej Oskarem megaprodukcji Siergieja Bondarczuka Wojna i pokój, w której zagrał Bołkońskiego. Za rolę nauczyciela Mielnikowa w kolejnym filmie Rostockiego Dożyjemy do poniedziałku otrzymał w 1970 Nagrodę Państwową ZSRR.

Największą sławę przyniosła mu jednak rola Standartenführera SS Stirlitza (Isajewa) w czarno-białym serialu Siedemnaście mgnień wiosny (1973, ros. Семнадцать мгновений весны, na podstawie powieści Juliana Siemionowa). Niespotykaną popularność, jaką cieszył się film w ZSRR i poza jego granicami, przyniosła aktorowi Nagrodę Państwową RFSRR w 1976 i członkostwo w KPZR.

Rola Stirlitza stała się jednocześnie końcem kariery „zaszufladkowanego” aktora. Po emisji serialu grywał rzadko i nie były to role znaczące – kimkolwiek był na ekranie, widziano w nim radzieckiego wywiadowcę-pracownika specsłużb. Obraz ten ugruntowała rola w serialu TV z 1984 p. t. TASS upałnomoczien zajawit...

W 2002 aktor przeszedł zawał serca. Szpitalem najbliższym jego miejsca zamieszkania była klinika wojskowa, dokąd go przewieziono. Podczas spisywania danych personalnych obok imienia i nazwiska na pytanie o stopień podał Standartenführer.

28 listopada 2009 aktor trafił do Centralnego Szpitala Klinicznego w Moskwie. 3 grudnia przeszedł kolejny zawał i był operowany. Zmarł dzień później. Kondolencje rodzinie zmarłego złożyli Władimir Putin i Dmitrij Miedwiediew.

Został pochowany na cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie^[4].

Pierwszą żoną Tichonowa była aktorka Nonna Mordiukowa, z którą przeżył 13 lat i miał syna Władimira (1950–1990). Po raz drugi ożenił się w 1967 z Tamarą Iwanowną, z którą miał córkę Annę (ur. 1969). Z drugą żoną przeżył 42 lata.

• Medal „Sierp i Młot” Bohatera Pracy Socjalistycznej (1982)
• Order „Za zasługi dla Ojczyzny” III klasy (2003)
• Order „Za zasługi dla Ojczyzny” IV klasy (1995)
• Order Honoru (2008)
• Order Lenina (1982)
• Order Rewolucji Październikowej (1978)
• Order „Znak Honoru”
• Medal współpracy wojskowej (2003, FSB)
• Medal „Za zasługi” (2003, SWZ)
• Ludowy Artysta ZSRR (1974)
• Zasłużony Artysta RFSRR (1962)
• Nagroda Państwowa RFSRR im. braci Wasilewskich (1976)
• Nagroda Leninowska (1980)
• Nagroda Państwowa ZSRR (1970)
• Nagroda Leninowskiego Komsomołu (1979)
• Nagroda Prezydenta Federacji Rosyjskiej (1998)
• Państwowa Nagroda im. Tarasa Szewczenki (1980)

• Kazimierz Nowacki (red.), Z filmem radzieckim na ty, Kraków 1972, s. 66–67.
• Edward Pawlak, Barbara Pełka, Film radziecki w Polsce, Warszawa 1985, s. 272–273.
• Galina Dołmatowska, Irina Szyłowa, Sylwetki radzieckiego ekranu, przeł. z ros. Marek Dzierwajłło, Wydawnictwo Progress, Moskwa 1980, s. 699–710.

• Wiaczesław Tichonow w bazie IMDb (ang.)
• Wiaczesław Tichonow w bazie filmweb (pol.)
• Wiaczesław Tichonow w bazie kino-teatr.ru (ros.)