Wydział Archeologii

Faculty of Archeology

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Siedziba Wydziału
Data założenia	1919 (Instytut) 2019 (Wydział)
Typ	naukowo-badawczy
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Adres	ul. Uniwersytetu Poznańskiego 7 61-614 Poznań[1]
Dziekan	prof. dr hab. Andrzej Michałowski
Położenie na mapie Polski Wydział Archeologii UAM
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Wydział Archeologii UAM
Położenie na mapie Poznania Wydział Archeologii UAM
52°27′59″N 16°55′15″E/52,466389 16,920833
Strona internetowa

Wydział Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (WArch UAM) - jeden z 21 wydziałów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, jeden z 6 wydziałów tworzących szkołę dziedzinową Nauk Humanistycznych UAM.

Wydział Archeologii, początkowo jako instytut, został powołany 30 stycznia 1919 roku a jego pierwszym dyrektorem był współzałożyciel Uniwersytetu, prof. dr hab. Józef Kostrzewski. Po kilkakrotnej zmianie nazwy, 1 grudnia 1982 roku, wprowadzono nazwę Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Nazwa ta została zmieniona 3 października 2016 roku i do 1 października 2019 instytut funkcjonował jako Instytut Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu^[2]. Wydział prowadzi badania w zakresie archeologii pradziejowej i średniowiecznej a od 1999 roku w zakresie archeologii śródziemnomorskiej, (od 2004 roku jako archeologia orientalna i antyczna). Wydział Archeologii wydaje własne czasopismo Folia Praehistorica Posnaniensia oraz kilka tytułów serii wydawniczych.

Wydział początkowo prowadził badania wykopaliskowe na terenie Wielkopolski i Kujaw oraz na Pomorzu Wschodnim. Do najważniejszych prac tego okresu były badaniach grodu kultury łużyckiej w Biskupinie. W latach 60. rozpoczęto badania na Pomorzu Zachodnim i Środkowym.

Do największych odkryć dokonanych przez studentów i pracowników Wydziału należy odkrycie Palatium Mieszka I na poznańskim Ostrowie Tumskim oraz kilka bezcennych artefaktów m.in. bulle - ołowiana pieczęć Bolesława Śmiałego albo Bolesława Krzywoustego z okresu między połową XI wieku, a latami trzydziestymi XII wieku^[3]. Innym odkryciem było odkrycie i prowadzenie do dzisiaj badań archeologicznych osady obronnej z wczesnej epoki brązu w Bruszczewie^[4]

Obecnie wydział zaangażowany jest w kilkanaście prac badawczych m.in.:

• badania nad środowiskowym uwarunkowaniami najstarszego osadnictwa Europy Środkowej i rozwój kulturowy Niżu Europejskiego w epoce kamienia i wczesnej epoce metali;
• synteza wczesnej epoki brązu;
• studia nad pograniczem biokulturowym Wschodu i Zachodu Europy w pradziejach i starożytności
• archeologia starożytnego Bliskiego Wschodu;
• powiązania kulturowe Wielkopolski z terenami ościennymi w późnym okresie brązu i wczesnym okresie żelaza;
• sztuka społeczności Europy środkowej w epoce żelaza a sztuka Grecji i Italii;
• tereny Barbaricum w okresie wpływów rzymskich i w okresie wędrówek ludów (osadnictwo, gospodarka, budownictwo, groby okazałe i inne cmentarzyska, ceramika);
• obszary prowincjonalno-rzymskie w Europie;
• problem kontynuacji między starożytnością a wczesnym średniowieczem w Polsce;
• architektura i sztuka Polski średniowiecznej;
• historia archeologii;
• studia nad teorią społeczną oraz współczesna refleksja metodologiczna w archeologii^[5].

Od 1 października 2019 roku, zarządzeniem Rektora UAM, Instytut funkcjonuje jako Wydział Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu^[6].

Wydział Archeologii posiada własną bibliotekę tematyczną, w której zbiorach znajduje się około 40 000 woluminów, 380 tytułów czasopism zagranicznych oraz 170 tytułów czasopism polskich.

Wydział Archeologii wydaje publikacje naukowe nakładem Wydawnictwa Naukowego UAM. Publikacje stanowią odzwierciedleniem badań i prac archeologicznych przeprowadzanych przez Instytut w ramach studiów archeologicznych. Do wybranych prac należą m.in.^[7]

• Jacek Nowakowski, Andrzej Prinke, Włodzimierz Rączkowski, Biskupin... i co dalej? Zdjęcia lotnicze w polskiej archeologii, Poznań 2005, ISBN 83-916342-2-1
• Maciej Kaczmarek, Zachodniowielkopolskie społeczności kultury łużyckiej w epoce brązu, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2002, ISBN 83-232-1028-4
• Maciej Kaczmarek, Epoka brązu na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej w świetle interregionalnych kontaktów wymiennych, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2012, ISBN 978-83-7654-185-3
• Peter F. Biehl, Alexander Gramsch, Arkadiusz Marciniak (Hg.) Archäologien Europas / Archeologies of Europe Geschichte, Methoden und Theorien / History, Methods and Theories 2001, Tübinger Archäologische Taschenbücher, Bd. 3, br. ISBN 3-8309-1067-3
• Włodzimierz Rączkowski, Archeologia lotnicza - metoda wobec teorii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2002, ISBN 83-232-1194-9
• Archeologia - Paradygmat - Pamięć, pod redakcją Danuty Minty-Tworzowskiej i Włodzimierza Rączkowskiego, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2001, ISBN 83-7177-093-6
• Aerial Archaeology - Developing Future Practice, Edited by Robert H. Bewley and Włodzimierz Rączkowski 2001, NATO Science Series, Life and Behavioural Sciences - Vol. 337, ISBN 1-58603-184-8
• Sztuka naskalna Uzbekistanu pod redakcją Aleksandra Kośko, Timura Širinova, Włodzimierza Rączkowskiego, Poznań 1997, ISBN 83-86650-86-9
• Danuta Minta–Tworzowska, Klasyfikacja w Archeologii jako sposób wyrażania wyników badań, hipotez oraz teorii archeologicznych, Adam Mickiewicz University Press, Poznań 1994, ISBN 83-232-0602-3
• Hanna Kóčka-Krenz, Biżuteria północno-zachodnio-słowiańska we wczesnym średniowieczu, Adam Mickiewicz University Press, Poznań 1993, ISBN 83-232-0494-2
• Janusz Czebreszuk, Schyłek neolitu i początki epoki brązu w strefie południowo-zachodniobałtyckiej (III i początki II tys. przed Chr.). Alternatywny model kultury, Wydanie I, Seria Archeologia nr 46, ISBN 83-232-1096-9
• Archeologia i jej źródła - materiały faunistyczne w praktyce badawczej archeologii, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa-Poznań 1996, ISBN 83-01-12215-3
• Ewa Bugaj, Motywy figuralne na ceramice germańskiego kręgu kulturowego, Seria: Archeologia nr 45, ISSN 0554-8195, ISBN 83-232-0892-1
• Archeologia wielkopolska. Osiągnięcia i problemy ochrony zabytków, Poznań 1998, s. 103, ISBN 83-86650-62-1
• Przemysław Makarowicz, Rola społeczności kultury iwieńskiej w genezie trzcinieckiego kręgu kulturowego (2000-1600 BC), Poznań 1998, ISBN 83-86650-07-9

• Walenty Szwajcer
• prof. Józef Kostrzewski
• dr Zdzisław Rajewski
• Wojciech Kóčka
• Franciszek Maciejewski

W kadencji 2024–2028^[8]:

Wydział dzielił się na 5 zakładów oraz jedną pracownię. Od 1 stycznia 2020, Wydział nie posiada wewnętrznej struktury organizacyjnej i nie jest podzielony na zakłady^[9]. Prowadzi działalność naukowo-dydaktyczną z zakresu prahistorii. Instytut Archeologii organizuje studia archeologiczne. Siedzibą instytutu od 1990 do 2015 roku był gmach Collegium Historicum (obecnie Collegium Martineum) przy ul. Święty Marcin 78. Obecna siedziba znajduje się w gmachu Collegium Historicum przy ul. Uniwersytetu Poznańskiego 7.

Samodzielni pracownicy naukowi:^[10]

• prof. dr hab. Janusz Czebreszuk
• prof. dr hab. Maciej Kaczmarek
• prof. dr hab. Rafał Koliński
• prof. dr hab. Przemysław Makarowicz
• prof. dr hab. Arkadiusz Marciniak
• prof. dr hab. Andrzej Michałowski
• prof. dr hab. Danuta Minta-Tworzowska
• prof. dr hab. Włodzimierz Rączkowski
• prof. dr hab. Andrzej Rozwadowski
• prof. dr hab. Marzena Szmyt
• dr hab. Ewa Bugaj
• dr hab. Piotr Chachlikowski
• dr hab. Marcin Danielewski
• dr hab. Marcin Ignaczak
• dr hab. Jakub Niebieszczański
• dr hab. Michał Pawleta
• dr hab. Artur Różański
• dr hab. Iwona Sobkowiak-Tabaka
• dr hab. Jacek Wierzbicki

• Wydział Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).