Nie mylić z: Komórka Langerhansa.

Ten artykuł od 2012-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wysepki Langerhansa, wyspy Langerhansa, wyspy trzustkowe, wysepki trzustkowe (łac. insulae pancreaticae) – jeden z gruczołów wydzielania wewnętrznego, w postaci skupisk komórek występujących i rozrzuconych w miąższu trzustki, głównie w obrębie jej ogona. Stanowią one od 1% do 3% masy całego narządu^[1]. Człowiek ma od 1 do 2 mln takich komórek^{[potrzebny przypis]}, które wydzielają hormony regulujące węglowodanową przemianę materii organizmu.

Wyróżnia się:

• komórki alfa (A), około 25%^[2] – wydzielają glukagon
• komórki beta (B), około 60%^[2] – wydzielają insulinę i amylinę
• komórki delta (D), około 10%^[2] – syntezują somatostatynę
• komórki F, około 5%^[2] – wydzielają trzustkowy polipeptyd.

Niektóre źródła uznają komórki delta i za tożsame^[1].

Wysepki Langerhansa pełnią zasadniczą rolę w wydzielaniu dokrewnym, które regulowane jest za pomocą sprzężenia jelitowo-trzustkowego, wywołanego przez pokarm^[1]. Ich uszkodzenie lub zniszczenie, zwykle na tle autoimmunologicznym, prowadzi do powstania cukrzycy, choroby wynikającej z niedoboru insuliny^{[potrzebny przypis]}

Wyspy trzustkowe zostały odkryte w roku 1869 przez niemieckiego anatoma i patologa Paula Langerhansa.

U zdrowego dorosłego człowieka w trzustce rozmieszczonych jest około 1 miliona wysepek. Wysepki różnią się wielkością, ale ich średnia średnica wynosi około 0,2 mm. Każdą wysepkę od otaczającej tkanki trzustki oddziela cienka, włóknista kapsułka tkanki łącznej, która jest ciągła z włóknistą tkanką łączną przeplatającą się w pozostałej części trzustki^[3].

W wysepkach Langerhansa receptory kannabinoidowe ulegają szerokiej ekspresji, a kilka badań dotyczyło specyficznego rozmieszczenia i mechanizmów działania receptorów CB1 i CB2 w odniesieniu do funkcji endokrynologicznych trzustki, gdzie odgrywają one ważną rolę homeostatyczną, ponieważ endokannabinoidy modulują funkcję, proliferację i przeżycie komórek β trzustki, a także produkcję, wydzielanie i oporność na insulinę.^[4][5][6]

Produkowane w wysepkach trzustkowych hormony są wydzielane bezpośrednio do krwiobiegu przez (co najmniej) pięć typów komórek. W wysepkach szczura typy komórek endokrynnych są rozmieszczone w następujący sposób:

• Komórki alfa produkujące glukagon (20% wszystkich komórek wysepek)
• Komórki beta produkujące insulinę i amylinę (≈70%)
• Komórki PT (komórki gamma lub komórki F) wytwarzające polipeptyd trzustkowy (<5%)
• Komórki delta produkujące somatostatynę (<10%)
• Komórki Epsilon wytwarzające grelinę (<1%)

Wiadomo, że cytoarchitektura wysepek trzustkowych różni się w zależności od gatunku^[7][8][9]. W szczególności, podczas gdy wysepki gryzoni charakteryzują się przeważającym odsetkiem komórek beta produkujących insulinę w rdzeniu klastra i niewielką liczbą komórek alfa, delta i PP na obrzeżach, ludzkie wysepki wykazują komórki alfa i beta w ścisłej relacji ze sobą w całym klastrze^[7][9].