Wywłócznik kłosowy

Wywłócznik kłosowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Saxifraganae
Rząd	skalnicowce
Rodzina	wodnikowate
Rodzaj	wywłócznik
Gatunek	wywłócznik kłosowy
	Nazwa systematyczna
	Myriophyllum spicatum L.; Sp. pl. 2:992. 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wywłócznik kłosowy (Myriophyllum spicatum) – gatunek rośliny wodnej z rodzaju wywłócznik, rodziny wodnikowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje naturalnie w Europie, Azji (z wyjątkiem Półwyspu Arabskiego, Indii i Indochin) oraz w północnej Afryce. Zawleczony poza tym do południowej Afryki i na oba kontynenty amerykańskie. W Polsce pospolity, rozpowszechniony na niżu i pogórzu, w wodach stojących i wolno płynących, zasobnych w składniki pokarmowe.

Morfologia

Pokrój: Elodeid swobodnie pływający lub zakotwiczający się w dnie przy pomocy pędów płożących i korzeni przybyszowych. Nad powierzchnię wystają jedynie kwiatostany. Rzadko zdolny do wytwarzania karłowatych form lądowych (Myriophyllum spicatum for. terrerstre Glück).
Łodyga: Rozgałęziona, koloru czerwonawego. Długość zwykle od 20 cm do 3 m. Wyjątkowo do 4–5 m. U formy lądowej – kilka centymetrów. Stosunkowo sztywna. Okrągła w przekroju. Pędy płożące przypominają kłącze.
Liście: Pierzastosieczne o nitkowatych odcinkach. Najczęściej w okółkach po cztery, mają barwę ciemnozieloną, jesienią czerwonawą. Łatki liści dość sztywne, odstające od łodygi także po wyciągnięciu z wody, ułożone mniej więcej naprzeciwlegle. Długość 1,5–3,5 cm.
Kwiaty: Jasnoróżowe, niepozorne. Zebrane w wyniesione nad wodę kłosy, co umożliwia anemochorię. Przeważnie obupłciowe, ale także jednopłciowe. Okwiat podzielony na czterodziałkowy kielich (działki szerokotrójkątne o długości i szerokości ok. 0,3 mm) i czteropłatkową koronę (płatki jajowate o długości 2,5 mm). Słupek czteroszyjkowy, pręciki zebrane po osiem. Ułożone okółkowo po 3–4 w kątach przysadek. Dolne przysadki (często z kwiatami żeńskimi) pierzastosieczne o długości kwiatów; górne (często z kwiatami męskimi) całobrzegie, krótsze od kwiatów. Kłos o długości 4–15 cm, wyprostowany, wielkokwiatowy.
Owoce: Rozłupnia o długości ok. 3 mm rozpadająca się na 4 rozłupki^[4]^[5]^[6]^[7].

Biologia i ekologia

Hydrofit. Kwitnie od maja do września (zwykle w czerwcu i lipcu). Często rozmnaża się wegetatywnie w ten sposób, że na liściach i wierzchołkach łodyg tworzą się małe pączki, które odrywają się i rozrastają w nowe rośliny (fragmentacja pędów). Do rozmnażania wegetatywnego służą również zmetamorfizowane pędy płożące. W głębszych miejscach rozmnażanie generatywne nie jest możliwe. Roślina nie wytwarza specjalnych turionów. W sprzyjających warunkach jest zdolna przezimować przy dnie w stanie zielonym.

Jeden z pospolitszych makrofitów. Występuje w wodach stojących i wolno płynących o różnej żyzności, bogatych w wapń, o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Często w wodach eutroficznych. Znosi zasolenie do 9‰. Stosunkowo dobrze znosi falowanie. Schodzi do 6 m głębokości, zasiedlając zwykle podłoże zamulone. Może rosnąć na gytii wapiennej, jak i na podłożu piaszczystym z warstwą osadów organicznych. Mimo istnienia formy lądowej, forma typowa po wyschnięciu zbiornika nie jest w stanie przystosować się do nowych warunków i ginie. Tworzy jednogatunkowe agregacje lub wchodzi w skład wielogatunkowych łąk podwodnych. Nie wchodzi do szuwarów. Gatunek charakterystyczny zespołu Myriophylletum spicati i klasy zbiorowisk hydrofitów Potametea^[4]^[5]^[7].

Liczba chromosomów 2n = 28, 42^[5].

Zastosowanie

Jest gatunkiem wykorzystywanym do obsadzania ogrodów wodnych, nie jest zbyt wymagający, nie potrzebuje dodatkowego nawożenia, zwłaszcza organicznego. Jest całkowicie mrozoodporny. Rozmnaża się łatwo przez ukorzenianie oderwanych kawałków pędu.

Jeden z gatunków uwzględnianych w obliczaniu Makrofitowego Indeksu Rzecznego na potrzeby monitoringu jakości wód. Ma stosunkowo niską wartość L=3 wskazującą na wysoką trofię siedliska i przeciętną wartość W=2 oznaczającą średnią tolerancję ekologiczną gatunku^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-07] (ang.).
↑ Myriophyllum spicatum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Zbigniew Podbielkowski, Henryk Tomaszewicz: Zarys hydrobotaniki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 223–224. ISBN 83-01-00566-1.
↑ ^a ^b ^c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 536. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Krzysztof Szoszkiewicz, Szymon Jusik, Tomasz Zgoła: Klucz do oznaczania makrofitów dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Warszawa: Inspekcja Ochrony Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, 2008, s. 60, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-04-5.
↑ ^a ^b Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 92. ISBN 978-83-7073-248-6.
↑ Metoda oceny i klasyfikacji rzek na podstawie makrofitów. W: Krzysztof Szoszkiewicz, Janina Zbierska, Szymon Jusik, Tomasz Zgoła: Makrofitowa Metoda Oceny Rzek : Podręcznik metodyczny do oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód płynących w oparciu o rośliny wodne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2010, s. 62. (pol.).

Bibliografia

WolfgangW. Dreyer WolfgangW., Staw rośliny i zwierzęta, GrzegorzG. Jednoralski (tłum.), Warszawa: Wyd. Multico, 1995, ISBN 83-7073-068-X, OCLC 830050670 .
Jerzy Lewczuk, Ogródek wodny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne,1994, ISBN 83-09-01596-8.
Marta Bielecka, Biuletyn Informacyjno-Handlowy. Kwiecień, Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale, kwiecień 2006.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-07] (ang.).

[iucn-3] Myriophyllum spicatum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[zarys-4] Zbigniew Podbielkowski, Henryk Tomaszewicz: Zarys hydrobotaniki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 223–224. ISBN 83-01-00566-1.

[rutkowski-5] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 536. ISBN 83-01-14342-8.

[szoszkiewicz-6] Krzysztof Szoszkiewicz, Szymon Jusik, Tomasz Zgoła: Klucz do oznaczania makrofitów dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Warszawa: Inspekcja Ochrony Środowiska, Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, 2008, s. 60, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-04-5.

[kłosowscy-7] Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 92. ISBN 978-83-7073-248-6.

[mmor-8] Metoda oceny i klasyfikacji rzek na podstawie makrofitów. W: Krzysztof Szoszkiewicz, Janina Zbierska, Szymon Jusik, Tomasz Zgoła: Makrofitowa Metoda Oceny Rzek : Podręcznik metodyczny do oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód płynących w oparciu o rośliny wodne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2010, s. 62. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]