Zespół Pieśni i Tańca AGH „Krakus”

ZPiT AGH „Krakus” podczas koncertu
Rok założenia	1949
Pochodzenie	Kraków  Polska
Gatunek	Folklor
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zespół Pieśni i Tańca AGH „Krakus” im. Wiesława Białowąsa – najstarszy studencki zespół folklorystyczny w Polsce i jeden z najstarszych zespołów tego typu w kraju, założony w 1949 roku przez Wiesława Białowąsa^[1]. Siedziba zespołu mieści się w Krakowie przy ulicy Władysława Reymonta 15, przy kampusie Akademii Górniczo-Hutniczej^[2].

Zespół Pieśni i Tańca AGH „Krakus” im. Wiesława Białowąsa powstał przy AGH w 1949 roku. Został założony przez ówczesnego studenta, a następnie asystenta i profesora Wydziału Metalurgii, Wiesława Białowąsa. Początkowo nazywany był po prostu „Zespołem Muzycznym” o charakterze instrumentalnym, a nieregularne próby odbywały się w jednej z sal wykładowych budynku A-0, głównego pawilonu AGH.

W pierwszym okresie funkcjonowania zespół liczył łącznie sześciu, a niedługo później dziewięciu członków. W miarę upływu czasu doszło do jego połączenia z uczelnianym chórem prowadzonym przez Jerzego Kraśnickiego, grupą taneczną pod kierunkiem Grzegorza Kratzera oraz zespołem góralskim założonym przez Jana Kuchtę. Wskutek tych działań na początku lat 50. liczba członków wzrosła i wynosiła 320 osób, podzielonych na poszczególne sekcje. Równocześnie stopniowo zmieniał się charakter zespołu na typowo folklorystyczny. Nazwę „Krakus”, po ogłoszonym wcześniej konkursie, nadano Zespołowi na Jubileusz XXV Lecia jego istnienia w 1974 roku^[3].

Od 1980 roku w strukturach zespołu działa sekcja dziecięca tzw. „Mały Krakus”, licząca 80 osób w wieku 7–15 lat^[2]. Realizuje ona odrębny program artystyczny. Dzieci występują samodzielnie lub z Zespołem studenckim prezentując swoje umiejętności w kraju i za granicą.

Od początku istnienia Zespół – zarówno w kraju jak i poza jego granicami – koncertował blisko 5 tys. razy, odbywając prawie 200 wyjazdów zagranicznych i odwiedzając pięć kontynentów: Europę, Azję, Amerykę Północną, Afrykę oraz Amerykę Południową. W ich trakcie zdobył wiele nagród i odznaczeń^[4].

Zespół liczy około 200 członków podzielonych na trzy sekcje: balet, chór oraz orkiestra (kapela). Regularnie bierze czynny udział w następujących uroczystościach w swojej Alma Mater (Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie):

• „Skok przez skórę” z okazji Dnia Górnika
• „Ślubowanie hutnicze” z okazji Dnia Hutnika
• Inauguracja roku akademickiego
• Nadania tytułu Doktora Honoris Causa Akademii Górniczo-Hutniczej
• Nadania godności Profesora Honorowego AGH
• Nadania nominacji doktorskich

„Krakus” znalazł się w gronie pięciu zespołów biorących udział w ceremonii zamknięcia Igrzysk Europejskich 2023 na Stadionie Miejskim im. Henryka Reymana w Krakowie, nad którą kierownictwo artystyczne objął Agustin Egurrola. Zaprezentował wówczas krakowiaka do stworzonego na tę specjalną okazję przez Motion Trio „Krakowiaka Olimpijskiego”^[5]. W kwietniu 2024 roku wystąpił na jednej scenie z solistami, chórem, baletem oraz orkiestrą Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” w Centrum Folkloru Polskiego „Karolin” w Otrębusach^[6]. W czerwcu tego samego roku zaprezentował się gościnnie podczas „Święta Śląska” w siedzibie Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” w Koszęcinie^[7]. „Krakus” pojawił się również jako artysta-niespodzianka podczas krakowskiej edycji Męskiego Grania 2024 na koncercie L.U.C. i Rebel Babel Film Orchestra z muzyką z filmu „Chłopi”^[8].

• Wiesław Białowąs 1949 – 1974
• Stanisław Rusinek 1974 – 1999
• Maciej Jędrzejek 1999 – aktualnie

Polskie tańce i pieśni ludowe, przetworzone i przystosowane artystycznie do wymogów sceny (stylizowane):

• Suita tańców krakowskich (m.in. krakowiak, lajkonik, Siuda Baba, Turoń), z wykorzystaniem oryginalnych rekwizytów
• Suita tańców śląskich (m.in. trojak, mietlorz)
• Suita tańców rzeszowskich (m.in. polki beznoga, dzwon, przeworska, z kropką, wściekła i kucana, sztajerek)
• Suita tańców łowickich (m.in. oberek dyngusowy, koguty, kujawiak, wianki)
• Suita tańców sądeckich (m.in. polki suwana i gwóźdź, podmajder, sztajerek)
• Suita tańców górali żywieckich (m.in. hajduk), z wykorzystaniem oryginalnych lokalnych instrumentów muzycznych, w tym trombity
• Suita tańców lubelskich (m.in. mach, majdaniak, walczyk, polki lubelskie)
• Suita tańców kieleckich
• Tańce zaborowskie (m.in. warszawianka, hop-walc)
• Mazur
• Polonez

• I miejsce w kategorii Najlepsza muzyka – tytuł „Maestri Li Causi” w Agrigento (Włochy 2024)
• „Grand Prix” Hlushenkov Folk Fest – Chmielnicki (Ukraina 2019)
• Nagroda Publiczności i nagroda specjalna miasta Lipawa – Sudmalinas Festival (Łotwa 2019)
• „Grand Prix” 10 Dukat Festu w Banja Luce (Bośnia i Hercegowina 2017)^[10]
• II miejsce na XIX Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Bursie (Turcja 2005)
• I miejsce na XXXIII Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym „Akademicka Nitra 2002” w Nitrze (Słowacja 2002)
• II miejsce na Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Agrigento (Włochy 2001)
• Brązowy medal na 52 Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Dijon (Francja 1998)
• I miejsce w kategorii solistów (Marek Bieda) na Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Ludowej w Kartaginie (Tunezja 1975)
• I miejsce na Ogólnozwiązkowym Festiwalu Artystycznym na „Studencka Wiosna Kulturalna” w Erywaniu (Armenia 1974)
• „Złote Grono” na XXV Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Dijon (Francja 1971)
• „Grand Prix” na XI Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Marchienne au Pont (Belgia 1970)
• I miejsce na I Międzynarodowym Festiwalu Studenckich Zespołów Folklorystycznych w Katowicach (Polska 1969)
• Brązowa Kolia Książąt Burgundzkich na XXII Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Dijon (Francja 1967)
• Jedna z pięciu równorzędnych nagród na XXXII Światowym Festiwalu Folklorystycznym w Lefkas (Grecja 1967)
• I miejsce na Ogólnopolskim Festiwalu Studenckich Zespołów Artystycznych we Wrocławiu (Polska 1953)

• Złota Odznaka „Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa” (1971)
• Medal „Kraków 2000” (2004)
• Złoty Medal 85-lecia AGH (2004)
• Srebrny Medal Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (2004)
• Odznaka Honorowa Ministra Edukacji Narodowej „Za zasługi dla oświaty”(1999)
• „Złote Serduszko” Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy (1994)
• Złota Odznaka Honorowa Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów (1992)
• Złota Odznaka Honorowa Towarzystwa „Polonia” (1989)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1984)
• Dyplom Ministra Spraw Zagranicznych „Za wybitne zasługi w propagowaniu kultury polskiej za granicą” (1984)
• Medal Za Zasługi Przy Odnowie Zabytków Krakowa (1981)
• Złota Odznaka SZSP (1979)
• Złota Odznaka za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej (1979)
• Dyplom Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną „Polonia” „Za wybitne osiągnięcia w dziele umacniania patriotycznej więzi Polonii z Macierzą” (1979)
• Dyplom Honorowy Ministra Kultury i Sztuki „Za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury” (dwukrotnie w 1975 oraz 1979)
• Druga Nagroda Ministra Kultury i Sztuki „Za całokształt działalności artystycznej wychowawczej” (1968)
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)
• Złota Odznaka ZSP (1964)

• Wiesław Ochman – śpiewak operowy, kawaler Orderu Uśmiechu
• Piotr Jędrzejek – aktor, prezenter i dziennikarz telewizyjny

• Biuletyn informacyjny pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej nr 71, listopad 1999, ISSN 1425-4271
• KatarzynaK. Piwowar KatarzynaK., „Krakus” nie od razu był „Krakusem”, „Biuletyn AGH. Magazyn Informacyjny Akademii Górniczo-Hutniczej”, 142, październik 2019, s. 4-5, ISSN 1898-9624 .

• Strona internetowa ZPiT AGH „Krakus”