Zakład opiekuńczy „Bethanien”[a] – powstały w drugiej połowie XIX w. i prowadzący działalność do II wojny światowej zespół placówek szpitalno-opiekuńczych na dzisiejszym szczecińskim osiedlu Łękno (do 1945: Westend).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Inicjatorem i fundatorem Zakładu był szczeciński przedsiębiorca i filantrop Johannes Quistorp. Jako pierwszy wybudowany został budynek schroniska dla dziewcząt przy obecnej ul. Wawrzyniaka 8. Uroczyste otwarcie i poświęcenie obiektu nastąpiło 28 listopada 1869.
W 1871, po sześciu latach budowy oddano do użytku największy budynek całego zakładu zlokalizowany przy ul. Wawrzyniaka 7d-7g. Znalazła się w nim kaplica, jadalnia oraz pokoje mieszkalne dla diakonis, które prowadziły cały Zakład. W kolejnych latach powstawały następne obiekty o zróżnicowanym przeznaczeniu, były to m.in.:
- dom pastora (plebania) wzniesiony w latach 1869–1871 – ul. Wawrzyniaka 7
- szeregowe budynki mieszkalne (1871) – ul. Wawrzyniaka 6b-6l
- oddział kobiecy (1882) – ul. Mickiewicza 45 i 47
- dom inspektora (1890) – ul. Wawrzyniaka 6
- izba przyjęć oraz budynek operacyjny (1893) – ul. Mickiewicza 49
- oddział szpitalny dla mężczyzn (1893–1895) – ul. Wawrzyniaka 7b
- nowy oddział męski (1900) – ul. Wawrzyniaka 7a
- oddział zakaźny dla chorych na błonicę i płonicę (1905) – ul. Mickiewicza 55
- dom dla lekarzy (1911) – ul. Wawrzyniaka 7c
- seminarium i budynek szkolny – ul. Wawrzyniaka 5. Pierwotnie mieścił się tu lokal rozrywkowy „Tivoli”. W 1920 budynek wszedł w skład Zakładu Bethanien, został gruntownie przebudowany i przystosowany do pełnienia funkcji edukacyjnych.
Poszczególne budynki Zakładu wznoszono przeważnie z czerwonej, nieotynkowanej cegły, sytuując je w luźnej zabudowie pomiędzy bogatą zielenią.
W 1891 na terenie Zakładu utworzono cmentarz, a w 1895 wybudowano niewielką kaplicę cmentarną. Na cmentarzu chowano zmarłych pacjentów oraz diakonisy. Spoczął tu również dobroczyńca Zakładu – Johannes Quistorp oraz jego syn Martin. W 1929 przed Zakładem (od strony ul. Wawrzyniaka) ustawiono marmurowe popiersie Martina Quistorpa.
Kolejnymi kierownikami Zakładu byli: dr Kugler, dr E. Maske, dr H. Schmid, prof. Haeckel, dr. Ossent i dr. Lichtenauer, prof. Kahlstrof. Najliczniejszą grupę pracowników Zakładu stanowiły diakonisy (w 1890 pracowało ich tu ok. 200, a w 1929 już ponad 460). W latach trzydziestych XX w. zgodnie z zarządzeniami władz hitlerowskich w zakładzie zamiast diakonis zaczęto zatrudniać tzw. „brunatne siostry”. Druki dla Zakładu wykonywała łobeska drukarnia A. Straube & Sohn[1].
Po II wojnie światowej
[edytuj | edytuj kod]W latach 1945–1992 większość terenu Zakładu „Bethanien” znajdowała się we władaniu Armii Radzieckiej, która urządziła tu swój szpital wojskowy. Obecnie w budynkach dawnego kompleksu opiekuńczego mieści się m.in. Wyższa Szkoła Integracji Europejskiej w Szczecinie, Uniwersytet Szczeciński, Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Betania”, Studenckie Centrum Kultury „Kontrasty”[2], prywatne szkoły podstawowe oraz Klub Garnizonowy.
Zabudowa zakładu
[edytuj | edytuj kod]-
Schronisko dla dziewcząt
-
Oddział kobiecy
-
Izba przyjęć i budynek operacyjny
-
Maszynownia i kotłownia
-
Oddział zakaźny
-
Seminarium i budynek szkolny
-
Domy mieszkalne i gospodarcze
-
Dom pastora
-
Nowy oddział męski
-
Dom lekarzy
Plan Zakładu
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Siegfried Hannemann, Gründer der Buchdruckerei „A. Straube & Sohn, Labes“, Barmstedt, listopad 2017.
- ↑ Trochę historii. [w:] Kontrasty : Archiwum klubu i informator o działalności Waldka Kulpy [on-line]. www.kontrasty.szczecin.pl. [dostęp 2015-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-18)].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Encyklopedia Szczecina, Tom I, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999, ISBN 83-87341-45-2
- Marek Łuczak, Szczecin Pogodno, Łękno, Pomorskie Towarzystwo Historyczne, Szczecin 2009, ISBN 978-83-751817-6-0
- Tablica informacyjna przy ul. Wawrzyniaka w Szczecinie