Zamki gotyckie – późnośredniowieczne twierdze wznoszone na terenie Europy będące elementami architektury gotyckiej.

Polska wyróżnia się na tle innych państw średniowiecznymi gotyckimi zamkami ceglanymi^[1]. Początkowo budowle te miały wyłącznie charakter państwowy, jednak w połowie XIII wieku począwszy od Śląska zaczęto od tego odchodzić. Charakterystycznym elementem zamków śląskich w tym okresie była wieża mieszkalna otoczona fosą i murem^[2]. Zamki gotyckie ciągle ewoluowały, w XIV wieku, za czasów panowania Kazimierza Wielkiego dążono do powstawania zamków o kształtach zwartych i regularnych^[3]. Pomiędzy zamkami budowanymi w tym samym okresie, lecz w innych częściach kraju istnieją różnice spowodowane czynnikami politycznymi, społecznymi i geograficznymi.

Przykłady zamków gotyckich w Polsce:

• Zamek w Ogrodzieńcu
• Zamek w Czorsztynie
• Zamek w Malborku
• Zamek w Olsztynie
• Zamek w Niedzicy

Włoskie zamki gotyckie miały przede wszystkim charakter obronny, jednak dysponowały wygodnymi pomieszczeniami mieszkalnymi^[4].

Przykłady zamków gotyckich we Włoszech:

• Castel del Monte w Apulii
• Castello Estense w Ferrarze

Na terenie Francji istniało wiele zamków gotyckich, część z nich zachowała się do dzisiejszych czasów. Budowle miały charakter obronny, jednak dużą uwagę skupiano na funkcji symbolicznej^[5]. Budowano je tak, aby swoim wyglądem robiły jak największe wrażenie, co niekoniecznie pokrywało się z funkcją militarną.

Przykłady zamków gotyckich we Francji:

• Château Gaillard
• Zamek w Coucy

W XIII wieku na terenie Anglii zostało zbudowanych wiele zamków gotyckich. Najwięcej tego typu budowli powstało w drugiej połowie XIII stulecia, za panowania Edwarda I (1272–1307). Po podbiciu Walii nakazał budowę zamków, aby pokazać wyższość Anglików nad podbitym ludem. Z biegiem czasu nowo budowane zamki podążały w stronę wygody mieszkalnej, charakteryzując się większymi przeszkleniami i wyraźnym oddzieleniem pomieszczeń mieszkalnych od gospodarczych^[6].

Przykłady zamków gotyckich w Anglii:

• Zamek Stokesay
• Zamek w Caernarfon

Gotyckie zamki powstające w Hiszpanii budowane były wedle wzorców arabskich. Jako materiał budulcowy stosowano wyłącznie cegłę, przez co konstrukcje były tańsze i łatwiejsze w budowie. Podczas projektowania i budowy twierdz skupiano uwagę zarówno na walorach estetycznych, jak i obronnych^[7].

Przykłady zamków gotyckich w Hiszpanii:

• Zamek w Coca
• Zamek Manzanares el Real

• Andrzej Grzybkowski, Gotycka architektura murowana w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015
• Sztuka gotyku: architektura, rzeźba, malarstwo, red. Rudolf Toman, Könemann, 2000
• Marek Kozak, Gotyckie zamki ceglane: szansa czy problem?, Warszawa 2014