Zastawka aorty

aortic valve

valva aortae

Zastawki w sercu człowieka, półschemat (b – zastawka aorty)

8 – płatek półksiężycowaty lewy zastawki aorty 9 – lewa komora (biała strzałka wskazuje kierunek przepływu krwi)

Zastawka aorty (łac. valva aortae) – zastawka tętnicza w sercu zapobiegająca cofaniu się krwi z aorty do lewej komory.

Zastawka aorty składa się z trzech płatków półksiężycowatych (valvulae semilunales) tylnego, prawego i lewego, którym na ścianie aorty odpowiadają uwypuklenia tworząc razem trzy zatoki aorty (sinus aortae). Uwypuklenie tworzone przez 3 zatoki na aorcie nazywa się opuszką aorty (bulbus aortae). Z prawej i lewej zatoki aorty odchodzą tętnice wieńcowe.

Czynność zastawki aorty polega na zapobieganiu cofania się krwi aorty do lewej komory serca.

Ponieważ zastawka dwudzielna jest zamknięta to płatki zastawki aorty rozstępują się w kierunku ściany aorty i krew jest wyrzucana do aorty.

Cofająca się krew wypełnia płatki półksiężycowate powodując ich automatyczne zamknięcie oraz szczelne dociśnięcie ich brzegów do siebie.

Zastawka aortalna składa się z trzech warstw^[1]:

• środkowej, zbudowanej z tkanki łącznej właściwej włóknistej,
• obwodowej^[2], skierowanej ku aorcie, odpowiadającej jej błonie wewnętrznej, zbudowanej z licznych włókien kolagenowych i sprężystych, nielicznych fibroblastów i miocytów gładkich,
• zewnętrznej, skierowanej ku komorom, odpowiadającej wsierdziu, pokrytej śródbłonkiem, którego komórki leżą na ciągłej blaszce podstawnej i mają owalne lub okrągłe jądra, pod śródbłonkiem znajduje się trójwarstwowa część łącznotkankowa, na którą składają się:
  • podśródbłonkowa warstwa luźna – fibroblasty, włókna kolagenowe i włókna sprężyste w niewielkiej liczbie,
  • warstwa mięśniowo-sprężysta – włókna kolagenowe, włókna sprężyste i miocyty gładkie,
  • warstwa podwsierdziowa – komórki tkanki tłuszczowej żółtej (nieliczne)^[1].

Płatki półksiężycowate nie mają naczyń krwionośnych z wyjątkiem położonych w mięśniówce^[2].

Zastawka aorty może posiadać od jednego do pięciu płatków^[a].

Rozwój zastawki aortalnej jest nierozerwalnie związany z rozwojem stożka tętniczego, który powstaje w 21 dniu z podziału cewy sercowej^[3]. Po 7 tygodniu stożek tętniczy dzieli się spiralnie i tworzy wspólnie z workiem aortowym pień płucny i aortę. Równocześnie z powstaniem dwóch większych fałdów wspólnego pnia tętniczego dzielących go na pień płucny i aortę w pniu tym powstają dwa równolegle fałdy mniejsze. Po zrośnięciu się fałdów większych w przegrodę pnia wszystkie fałdy zostają przez nie przepołowione tworząc w aorcie trzy fałdy – dwa powstałe z przepołowienia fałdów większych i jeden z fałdu mniejszego. Następnie części fałdów położonej wyżej zanikają, a części fałdów położone niżej zostają wydrążone od góry i przekształcają się w kieszonki otwarte do aorty^[4]

Dźwięk zamknięcia zastawki aortalnej bierze udział w tworzeniu drugiego tonu serca^[3]. Miejscem osłuchiwania tej zastawki jest druga przestrzeń międzyżebrowa prawa przymostkowo^[3].

• zwężenie zastawki aorty^[5],
• zespół niedorozwoju lewego serca^[6].

• niedomykalność zastawki aorty^[7],
• zwężenie lewego ujścia tętniczego^[7].

Na przedniej powierzchni klatki piersiowej zastawka aorty rzutuje się na lewy brzeg mostka na wysokości trzeciej przestrzeni międzyżebrowej^[3].

• zastawka dwudzielna
• zastawka trójdzielna
• zastawka pnia płucnego
• zastawki serca

• Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia Człowieka. T. III. Warszawa: PZWL, 1993, s. 63–65. ISBN 83-200-1628-2.
• Wojciech Sawicki, Jacek Malejczyk: Histologia. Warszawa: PZWL, 2012, s. 340. ISBN 978-83-200-4349-5.
• Sobotta Atlas Anatomii człowieka. Friedrich Paulsen (red.); Jens Waschke (red.); Witold Woźniak (red. IV wyd. pol.); Kazimierz S. Jędrzejewski (red. IV wyd. pol.). T. 2. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2012, s. 4–14. ISBN 978-83-7609-709-1.
• Choroby wewnętrzne. Franciszek Kokot (red.). Warszawa: PZWL, 1996, s. 64–68. ISBN 83-200-1960-5.
• Paul Dworkin: Pediatria. Jan Pellar (red. I wyd. pol). Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 1993, s. 393–400. ISBN 83-85842-00-4.
• Lust Pfaundler Diagnostyka i terapia w pediatrii. Helmut Bartels (red.); Irena Norska-Borówka (red. I wyd. pol.). Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 1999, s. 397–427. ISBN 83-87944-15-7.