Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie | |
Małżeństwo |
Zofia Hajkowicz-Brodzikowska, pseud. Basia (ur. 24 lutego 1913 w Warszawie, zm. 8 stycznia 1944 tamże[1]) – polska redaktorka, działaczka związkowa, syndykalistyczna oraz anarchistyczna. Podczas II wojny światowej działała w polskim ruchu oporu.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Była córką profesora matematyki pracującego w Technikum im. Wawelberga i Rotwanda. Szkołę średnią ukończyła w Warszawie. Na jej poglądy polityczne miał wpływ Włodzimierz Bochenek, działacz Związku Młodzieży Polskiej. Po roku studiów w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej przeniosła się do Wyższej Szkoły Dziennikarstwa i ukończyła ją w 1938. Od 1931 była członkinią Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej (ZPMD), a po rozpadzie lewego skrzydła dołączyła do powstałego Stowarzyszenia Młodzieży Syndykalistycznej (SMS). Jednocześnie była aktywistką Anarchistycznej Federacji Polski[2].
W latach 1938–1939 była przewodniczącą Wydziału Młodzieżowego Robotniczego Instytutu Oświaty i Kultury im. S. Żeromskiego oraz redaktorką wydawanych przez organizację publikacji, m.in. Przez syndykalizm do Polski[3]. Wraz z mężem - Witoldem Brodzikowskim, włączyła się w działalność grupy propagandowej Związku Związków Zawodowych. W październiku 1939 była organizatorem tymczasowego centrum mobilizacji rewolucyjnych syndykalistów w Warszawie. W listopadzie 1939 wstąpiła do Związku Polskich Syndykalistów. Od 1940 wchodziła w skład Komitetu Centralnego Syndykalistycznej Organizacji „Wolność”, razem z Wiesławem Protschke i Jerzym Leszczyńskim[4][5]. Odpowiadała za komunikację wewnętrzną i kontakty z innymi organizacjami, np. Tymczasowym Komitetem Pomocy Żydom (Żegota). Odpowiedzialna również za drukowanie fałszywych dokumentów, transport broni i druk podziemny. Została aresztowana 23 grudnia 1943 podczas noszenia broni na ulicy Koszykowej w Warszawie. Prawdopodobnie zdradzona przez majora „Ketlinga” z Polskiej Armii Ludowej, który został oskarżony po wojnie o współpracę z Gestapo. Była torturowana w Pawiaku (niesławnym nazistowskim więzieniu)[2]; zmarła 8 stycznia 1944 w wyniku tortur stosowanych w czasie badań w siedzibie Gestapo przy al. Szucha[1].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Paweł Lew Marek, Na krawędzi życia. Wspomnienia anarchisty 1943-1944, Oficyna Wydawnicza Bractwa "Trojka", 2006
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Spacerek z historią: Pamięć o ofiarach na Szucha 25 [online], Spacerek z historią, 20 lutego 2016 [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-13] (pol.).
- ↑ a b Łukasz Dąbrowski , Rafał Górski and Michał Przyborowski , New book: Na Krawedzi Zycia: wspomnienia anarchisty 1943-44 (On the Edge of Life: Memories of An Anarchist 1943-44) by Pawel Lew Marek [online], Kate Sharpley Library [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-27] (ang.).
- ↑ Przez syndykalizm dla Polski [online], lewicowo.pl [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-09] (pol.).
- ↑ Syndykalistyczne Podziemie [online], Syndykalistyczne Podziemie [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
- ↑ Jeden z największych oddziałów broniących Starówki podczas Powstania walczył... bez biało-czerwonych opasek [online], Niezłomni.com, 16 stycznia 2014 [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-17] (pol.).