Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Łęknica

miasto i gmina
Fragment miejscowości
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	żarski
Prawa miejskie	31 marca 1940[1] 1 stycznia 1969[2]
Burmistrz	Piotr Kuliniak
Powierzchnia	16,43[3] km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość	2459[4] 149,7 os./km²
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	68-208[5]
Tablice rejestracyjne	FZA
Położenie na mapie powiatu żarskiego Łęknica
Położenie na mapie Polski Łęknica
Położenie na mapie województwa lubuskiego Łęknica
51°32′18″N 14°44′21″E/51,538333 14,739167
TERC (TERYT)	0811011
SIMC	0988508
Urząd miejski ul. Żurawska 1 68-208 Łęknica[5]
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Łęknica (niem. Lugknitz, łuż. Wjeska^[6], 1945–1946 Lubanica^[7]) – miasto w Polsce, w województwie lubuskim, w powiecie żarskim, nad Nysą Łużycką.

Pod względem historycznym Łęknica leży na Górnych Łużycach^[8]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa zielonogórskiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Łęknica liczyła 2459 mieszkańców^[4].

Początkowa samodzielna gmina (Lugknitz), 31 marca 1940 roku, została przyłączona do Mużakowa (Bad Muskau), po czym do 1945 roku stanowiła jego prawobrzeżną dzielnicę^[9].

Historia Łęknicy powiazana jest z miastem Mużakowem (niem. Muskau). Prawa miejskie Mużaków otrzymał w 1452 roku; w ciągu wieków był wielokrotnie niszczony przez pożary i powodzie. Centrum Mużakowa znajdowało się na zachodnim brzegu Nysy, a na wschodnim rozciągały się łąki, pola uprawne i lasy. Graniczyła po tej stronie z Muskau osada o nazwie Wendyjska Wieska, później Luknić i Lugnitz, która dała początek powojennej Łęknicy.

31 marca 1940 Lugknitz włączono do Mużakowa, stając się jego prawobrzeżną dzielnicą^[10].

Wojska niemieckie zostały wyparte z miasta 22 lutego 1945 roku przez oddziały 52 armii I Frontu Ukraińskiego^[11]. Po ustaleniu granicy polsko–niemieckiej na Nysie Łużyckiej Łęknica (początkowo nazywana Lubanicą) została samodzielną miejscowością bez praw miejskich^[12][13]. Polskie oddziały WOP zaczęły pełnić służbę graniczną od jesieni 1945 roku. W 1946 roku była tu 22 strażnica WOP 5 Komendy Odcinka. Miasto było zniszczone podczas wojny w 70%. Znacznemu zniszczeniu uległy również obiekty przemysłowe: szyby kopalni węgla brunatnego „Babina” (40%), huta szkła (30%) i zakład produkcji ceramiki budowlanej - dachówek (50%)^[13].

Osadnicy wojskowi byli pierwszymi mieszkańcami miasta, a po jego rozminowaniu przez jednostkę saperów we wrześniu 1945 zaczęli przybywać z centralnych województw Polski nowi osadnicy. Osiedlali się tu również Polacy powracający z robót przymusowych. W mieście zatrzymywali się także repatrianci z Francji i Belgii. W ramach repatriacji ze Związku Radzieckiego w 1958 przyjechało do Łęknicy osiemnaście rodzin^[13].

Miejscowość wielokrotnie zmieniała nazwę: w latach 1945–1947 była to Łuknica, a następnie na Ługnica i Łęknice^[13]. Nazwę Łęknica otrzymała w 1956 roku^[14]. Stacja kolejowa do końca lat 60. XX wieku nosiła nazwę Mużaków Wschód^[14]. W czasie zmian administracyjnych do 1950 roku jako wieś (razem z powiatem żarskim) wchodziła w skład województwa wrocławskiego. Do 1954 należała do gminy Niwica, od 1955 była siedzibą gromady Łęknica^[15], a w 1956 przemianowana została na osiedle^[16]. 1 stycznia 1969 roku decyzją Wojewódzkiej Rady Narodowej uzyskała prawa miejskie^[17].

2 lipca 2004 Komitet Światowego Dziedzictwa Kultury jednogłośnie uznał leżący na terenie gminy Park Mużakowski za obiekt światowego dziedzictwa kultury UNESCO^[18].

 Osobne artykuły: Przejście graniczne Łęknica-Bad Muskau i Przejście graniczne Łęknica (Park Mużakowski)-Bad Muskau (Fürst-Pückler-Park).

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[19]:

• zespół Parku Mużakowskiego, z lat 1815–1845, wpisany w 2004 roku na Listę światowego dziedzictwa UNESCO: jako 12 obiekt w Polsce^[18]:
  • park krajobrazowy
  • park zewnętrzny „pola Bronowickie”
• zespół pałacowy „Belweder”, ul. Wojska Polskiego 2:
  • pałac, obecnie miejski ośrodek kultury, z 1925 roku
  • park, z XIX wieku, w 1925 roku.

Na obszarze gminy częściowo znajduje się rezerwat przyrody Nad Młyńską Strugą chroniący drzewostan lasów grądowych i łęgowych^[20].

Ponadto, w Parku Mużakowskim rosną wyjątkowe drzewa. Największe z nich to pomnikowe dęby – Dąb Odyna o obwodzie 854 cm (w 2011)^[21] i Dąb Tora, o obwodzie 715 cm (w 2015)^[22].

Obszar Gminy Łęknica wchodzi w skład polsko-niemieckiego Parku Krajobrazowego Łuk Mużakowa (Muskauer Faltenbogen). Jednego z czterech na świecie Geoparków transgranicznych zaliczonych przez UNESCO do Listy Geoparków Światowych^[23].

Według danych z roku 2002^[24] Łęknica ma obszar 16,4 km²^[25], w tym^[26]:

• użytki rolne: 11%
• użytki leśne: 65%

Miasto stanowi 1,18% powierzchni powiatu.

Dane z 30 czerwca 2004^[27]:

W Łęknicy funkcjonowała, jeszcze po II wojnie światowej, kopalnia węgla brunatnego. Według danych z 10 kwietnia 2012 r. liczyło 2564 mieszkańców^[5].

• Piramida wieku mieszkańców Łęknicy w 2014 roku^[28].

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Łęknicą.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Łęknicy.

• Kościół Boży w Chrystusie:
  • Centrum Chrześcijańskie „Bez Granic”^[29]
• Kościoła rzymskokatolicki:
  • parafia św. Barbary^[30]
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Łęknica (Sala Królestwa Tuplice ul. Cmentarna 6)^[31].

Przez Łęknicę przebiegała droga krajowa nr 12 prowadząca do drogowego przejścia granicznego Łęknica-Bad Muskau na granicy z Niemcami.

W celu wyprowadzenia intensywnego ruchu tranzytowego z Łęknicy po stronie polskiej i Mużakowa po stronie niemieckiej, wybudowano obwodnicę. W skład której wchodzi odcinek drogi krajowej nr 12, poprowadzony po południowych, południowo-wschodnich i wschodnich obrzeżach Łęknicy, nowy most graniczny przez rzekę Nysę Łużycką oraz nowy odcinek drogi po stronie niemieckiej w okolicach gminy Krauschwitz^[32]. 22 grudnia 2011 roku^[33] otwarto obwodnicę miasta, a wcześniej 17 października nowy most na Nysie Łużyckiej prowadzący w kierunku Krauschwitz^[34].

 Zobacz też: Łęknica (stacja kolejowa).

Od 1947 roku w Łęknicy funkcjonuje klub piłkarski Łęknicki Klub Sportowy Łęknica, który występuje w sezonie 2023/2024 w klasie okręgowej, gr. Zielona Góra. Zespół domowe mecze rozgrywa na Stadionie Miejskim w Łęknicy.

• Przewóz,
• Trzebiel

  

  

  

Gmina sąsiaduje z Niemcami.

• Park Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy. ŁĘKNICA: „Chroma” Drukarnia Krzysztof Raczkowski, 2008, s. 25–41. ISBN 978-83-922412-2-5.

• Oficjalny serwis Urzędu Miasta i Gminy Łęknica
• Wieska (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 423 .