Podział administracyjny Polski w latach 1975–1998 – podział administracyjny obowiązujący od 1 czerwca 1975 r. do 31 grudnia 1998 r. Został wprowadzony ustawą z 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych^[1], trwał do reformy w 1999 roku.

Utworzono 49 województw, zlikwidowano pośredni szczebel administracyjny – powiaty.

Nieliczne województwa miały więcej niż 1 000 000 mieszkańców. Stolicami nowych województw zostały w wielu przypadkach średnie bądź małe, prowincjonalne miasta. Włączono wiele mniejszych miast i wsi do większych miejscowości, próbując sztucznie tworzyć ośrodki wielkomiejskie (np. Marklowice, Pszów, Radlin i Rydułtowy włączono do Wodzisławia Śląskiego).

Jako powód reformy uznaje się chęć wzmocnienia kontroli nad niższymi warstwami aparatu państwowego przez KC PZPR. Po przejęciu władzy przez Edwarda Gierka i rozbiciu opozycji w Biurze Politycznym nadal trwał opór niższych warstw PZPR, gdzie tworzyły się partyjne kliki. Poprzez reorganizację administracji i nowy podział terytorialny Gierek mógł wprowadzić „swoich ludzi” do komitetów wojewódzkich i rozbić stare stronnictwa^[2].

Nie było podziału na gminy miejskie, miejsko-wiejskie i wiejskie, lecz na miasta i gminy jako podstawowe jednostki administracyjne. Początkowo Polska dzieliła się na 2343 gminy i 814 miast, a więc na 3157 jednostek najniższego rzędu. Warszawa, Łódź, Kraków i Wrocław miały szczególny status, z wewnętrznym podziałem na dzielnice jako pomocnicze jednostki administracyjne.

Województwo warszawskie miało status województwa stołecznego (do 26 maja 1990)^[a][1][3], a województwa łódzkie i krakowskie były województwami miejskimi (do 30 czerwca 1984)^[1][4].

Na terenie województw miejskich wojewódzkie rady narodowe nosiły nazwy „Rada Narodowa Miasta (nazwa miasta)”. Na terenie województwa wrocławskiego wojewódzka rada narodowa nosiła nazwę „Rada Narodowa Województwa Wrocławskiego i Miasta Wrocławia”, w rzeczywistości do wydzielenia miasta Wrocławia jako osobnej jednostki z województwa wrocławskiego nigdy nie doszło^[1].

W 1990 utworzono 254 urzędy rejonowe, będące pomocniczymi jednostkami wojewódzkich organów administracji rządowej ogólnej^[5]. W następnych latach ich liczba wzrosła do 268^[5]. Stanowiły one instytucjonalną bazę przywróconych z dniem 1 stycznia 1999 r. powiatów^[5].

W 1991 i 1992 przeprowadzono wielką restrukturyzację gmin, dokonując istotnych zmian w dotychczasowym podziale na miasta i gminy^[b][6][7][8]:

• większość odrębnych jednostek posiadających wspólne organy dla zarówno miast, jak i gmin (znajdujących się w miastach) połączono; określenie gmina miejsko-wiejska nie było oficjalnie używane, stosowano nadal określenie gmina (obocznie używano określenia miasto połączone z gminą lub miasto-gmina, aby odróżnić je od gmin typowo wiejskich),
• niektóre odrębne jednostki posiadające aczkolwiek wspólne organy dla zarówno miast, jak i gmin (znajdujących się w miastach) oficjalnie rozdzielono,
• część odrębnych jednostek posiadających oddzielne organy dla zarówno miast, jak i gmin (znajdujących się w miastach) zachowała swą odrębność; dotyczyło to szczególnie większych miast choć występowały duże rozbieżności; stan ten (traktowany jako niezmienny) nie został opisany w dziennikach ustaw,
• nieliczne miasta, które zachowały swą odrębność w dalszym ciągu, były jednostkami administracyjnymi określanymi jako miasta (nie gminy).

Województwa były pogrupowane w osiem makroregionów^[9]:

• Makroregion Północny – województwa szczecińskie, koszalińskie, słupskie, gdańskie, elbląskie, stolica Gdańsk;
• Makroregion Północno-Wschodni – województwa olsztyńskie, suwalskie, ostrołęckie, łomżyńskie, białostockie, stolica Białystok;
• Makroregion Środkowo-Zachodni – województwa pilskie, bydgoskie, toruńskie, włocławskie, poznańskie, konińskie, kaliskie, stolica Poznań;
• Makroregion Środkowy – województwa płockie, ciechanowskie, łódzkie, skierniewickie, warszawskie, sieradzkie, piotrkowskie, radomskie, stolica Warszawa;
• Makroregion Środkowo-Wschodni – województwa siedleckie, bialskopodlaskie, lubelskie, chełmskie, zamojskie, stolica Lublin;
• Makroregion Południowo-Zachodni – województwa gorzowskie, zielonogórskie, leszczyńskie, jeleniogórskie, legnickie, wałbrzyskie, wrocławskie, stolica Wrocław;
• Makroregion Południowy – województwa opolskie, częstochowskie, katowickie, bielskie, stolica Katowice;
• Makroregion Południowo-Wschodni – województwa kieleckie, tarnobrzeskie, krakowskie, tarnowskie, rzeszowskie, przemyskie, nowosądeckie, krośnieńskie, stolica Kraków.

Pod koniec lat 90. XX wieku przeprowadzono kolejną reformę administracyjno-samorządową kraju, wprowadzając na nowo powiaty oraz ustanawiając 16 województw.

W latach 1975–1998 75 miejscowości otrzymało prawa miejskie, głównie duże wsie gminne, posiadające je wcześniej. Jednak spora grupa miast odzyskała samodzielność po włączeniu ich do miast sąsiednich w latach 70.: Poręba, Sławków, Międzyzdroje, Bieruń, Lędziny, Wojkowice, Rydułtowy, Pszów, Miasteczko Śląskie, Imielin, Radlin, Radzionków, Zagórz. W okresie tym 8 miast utraciło prawa miejskie, było to spowodowane dalszym łączeniem się miast w drugiej połowie lat 70.

W latach 1975–1998 istniały następujące województwa:

Położenie	Województwo	Miasto wojewódzkie	Powierzchnia (1998, km²)	Ludność (1997, tys.)[10]	Liczba gmin ogółem (1997)[10]	Liczba gmin miejskich (1997)[10]	Liczba gmin miejsko-wiejskich (1997)[10]	Liczba gmin wiejskich (1997)[10]	Liczba miast (1997)[10]
	bialskopodlaskie	Biała Podlaska	5348	309	40	4	2	34	6
	białostockie	Białystok	10 055	701,7	55	5	15	35	20
	bielskie	Bielsko-Biała	3704	924	59	8	10	41	18
	bydgoskie	Bydgoszcz	10 349	1135,2	59	3	25	31	28
	chełmskie	Chełm	3866	249,4	30	4	0	26	4
	ciechanowskie	Ciechanów	6362	436,9	51	5	6	40	11
	częstochowskie	Częstochowa	6182	780,6	58	4	13	41	17
	elbląskie	Elbląg	6103	494,4	42	5	13	24	18
	gdańskie	Gdańsk	7394	1464,8	63	16	5	42	21
	gorzowskie	Gorzów Wielkopolski	8484	513,3	40	2	20	18	22
	jeleniogórskie	Jelenia Góra	4379	523,9	40	12	13	15	25
	kaliskie	Kalisz	6512	723,5	58	3	17	38	20
	katowickie	Katowice	6650	3908,6	97	39	16	42	55
	kieleckie	Kielce	9211	1132,8	80	4	18	58	22
	konińskie	Konin	5139	480,6	48	4	14	30	18
	koszalińskie	Koszalin	8470	526	41	6	12	23	18
	(miejskie) krakowskie	Kraków	3254	1242,5	39	1	12	26	13
	krośnieńskie	Krosno	5702	509,5	44	3	9	32	12
	legnickie	Legnica	4037	525,3	37	6	5	26	11
	leszczyńskie	Leszno	4154	398,8	32	2	18	12	20
	lubelskie	Lublin	6792	1027,5	69	6	11	52	17
	łomżyńskie	Łomża	6684	353,2	46	5	7	34	8
	(miejskie) łódzkie	Łódź	1524	1105,4	18	6	2	10	8
	nowosądeckie	Nowy Sącz	5576	743,1	59	9	5	45	14
	olsztyńskie	Olsztyn	12 327	776	58	10	13	35	23
	opolskie	Opole	8535	1023,7	65	3	27	35	30
	ostrołęckie	Ostrołęka	6498	410,8	44	4	6	34	10
	pilskie	Piła	8205	496,5	43	6	18	19	24
	piotrkowskie	Piotrków Trybunalski	6266	642,9	56	4	7	45	11
	płockie	Płock	5117	521,2	48	5	5	38	10
	poznańskie	Poznań	8151	1360,8	62	5	29	28	34
	przemyskie	Przemyśl	4437	415,5	41	6	5	30	11
	radomskie	Radom	7294	764	63	2	14	47	16
	rzeszowskie	Rzeszów	4397	751,9	47	4	9	34	13
	siedleckie	Siedlce	8499	661,6	74	7	6	61	13
	sieradzkie	Sieradz	4868	412,7	42	2	8	32	10
	skierniewickie	Skierniewice	3960	423,9	44	6	2	36	8
	słupskie	Słupsk	7453	428,5	37	6	5	26	11
	suwalskie	Suwałki	10 490	488,5	48	5	10	33	15
	szczecińskie	Szczecin	9982	995,1	54	3	28	23	31
	tarnobrzeskie	Tarnobrzeg	6283	610	55	3	14	38	17
	tarnowskie	Tarnów	4151	698,5	48	3	7	38	10
	toruńskie	Toruń	5348	673,9	49	8	5	36	13
	wałbrzyskie	Wałbrzych	4168	735,3	45	15	16	14	31
	(stołeczne) warszawskie	Warszawa	3788	2418,4	58	25[c]	13	20	28
	włocławskie	Włocławek	4402	434,9	46	8	7	31	15
	wrocławskie	Wrocław	6287	1137,3	40	3	15	22	18
	zamojskie	Zamość	6980	490,6	57	4	6	47	10
	zielonogórskie	Zielona Góra	8868	677,8	57	7	21	29	28

• geografia Polski
• powiaty w Polsce od 1945
• reforma administracyjna w Polsce (1975)
• reforma administracyjna w Polsce (1999)