Żaba śmieszka

Żaba śmieszka
	Pelophylax ridibundus
	(Pallas, 1771)
	; Żaba śmieszka – młoda samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy bezogonowe
Podrząd	Neobatrachia
Rodzina	żabowate
Rodzaj	Pelophylax
Gatunek	żaba śmieszka
Synonimy
	Rana ridibunda Pallas, 1771; Bufo ridibundus — Bonnaterre, 1789; Hylarana ridibunda — Chen, Murphy, Lathrop, Ngo, Orlov, Ho & Somorjai, 2005;
	Rana ridibunda Pallas, 1771; Bufo ridibundus — Bonnaterre, 1789; Hylarana ridibunda — Chen, Murphy, Lathrop, Ngo, Orlov, Ho & Somorjai, 2005;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Żaba śmieszka (Pelophylax ridibundus^[1] syn. Rana ridibunda) – jeden z sześciu gatunków płazów z rodziny żabowatych występujących w Polsce.

Morfologia

Długość ciała 7–13 cm, masa ciała 30–110 g. Ciało krępej budowy, na głowie wyraźnie widoczne błony bębenkowe. Skóra pokryta brodawkami, gruba i chropowata. Dobrze widoczne fałdy grzbietowe. Na wszystkich kończynach błony pławne, sięgające końców palców. Grzbiet ma kolor od oliwkowozielonego do ciemnobrązowego. Występują na nim ciemniejsze duże plamy o nieregularnych kształtach. Ich wygląd jest cechą gatunkową, umożliwiającą w typowych przypadkach łatwe odróżnienie żaby śmieszki od innych żab zielonych. Brzuch również jest plamisty^[3].

Występowanie

Żaba śmieszka występuje w zachodniej, centralnej i wschodniej Europie i dalej na wschód i południe po Kazachstan, Iran i Afganistan; stwierdzona także na Syberii i Kamczatce. Izolowane populacje w Bahrajnie, Arabii Saudyjskiej, introdukowana na południu Wielkiej Brytanii^[2]. Występuje na całym terenie nizinnej Polski, jest jednak rzadka^[3].

Biotop

Jest silnie związana ze środowiskiem wodnym. Najczęściej spotkać ją można nad dużymi zbiornikami wodnymi, takimi jak jeziora, stawy, rozlewiska rzeczne, ale występuje też w mniejszych zbiornikach, takich jak śródleśne stawy, rowy melioracyjne. Zwykle przebywa na lądzie, ale tuż nad wodą, gdzie poluje na zdobycz. Gdy zbiorniki te wysychają, podejmuje wędrówkę w poszukiwaniu innych i wtedy spotkać ją można w nietypowych dla niej miejscach^[3].

Tryb życia

Jest aktywna w dzień. Odżywia się głównie owadami, skorupiakami, pająkami, ale także drobnymi kręgowcami: rybami, myszami, pisklętami ptaków, małymi wężami, kijankami i małymi płazami, również własnego gatunku. Poluje na lądzie. Przestraszona ucieka natychmiast do wody. Jesienią, zwykle w październiku zapada w sen zimowy. Spędza go na dnie zbiorników wodnych^[3].

Gody

Istnieją różnice w wyglądzie zewnętrznym między samcem i samicą – dymorfizm płciowy. Samiec jest mniejszy, ma dobrze wykształcone modzele godowe oraz duże rezonatory, służące do wzmocnienia głosu wydawanego podczas godów. Ma też jaśniejsze ubarwienie ciała. Brak jest, zarówno u samca, jak i samicy szaty godowej. Żaby śmieszki późno rozpoczynają gody – trwają one zwykle od końca kwietnia do czerwca. W tym czasie przebywają w zbiornikach wodnych, zwykle w tych samych, w których zimowały. Samiec wydaje charakterystyczne odgłosy, zwane popularnie rechotaniem żab (śmieszka wzięła swoją nazwę od głosu, który wydaje samiec podczas godów^[4]). W toku godów samiec obejmuje samicę uchwytem ampleksus. W czasie gdy składa ona jaja, samiec wypuszcza plemniki. Zapłodnienie jaja następuje w wodzie^[3].

Rozród

Samica składa jaja w kilku partiach, łącznie ok. 6000 jaj. Jaja, zwane skrzekiem mają galaretowatą osłonkę i przyklejają się do roślin wodnych. Po ok. 10 dniach wylęgają się z nich larwy zwane kijankami. Pływają one w wodzie za pomocą ogona z płetwą ogonową. Oddychają początkowo skrzelami zewnętrznymi, które następnie przekształcają się w skrzela wewnętrzne. Odżywiają się odcedzając cząstki organiczne z wody, lub zeskrobując je z roślin i przedmiotów w wodzie. W trakcie rozwoju wyrastają im kończyny tylne, następnie pojawiają się kończyny przednie. Kijanki żaby śmieszki są duże, większe od kijanek innych polskich żab, osiągają długość 10–12 cm. Jesienią następuje przeobrażenie w postać dorosłą^[3].

Ochrona

Gatunek ujęty w załączniku IV do dyrektywy siedliskowej, co zobowiązuje wszystkie państwa Unii Europejskiej do objęcia go ochroną gatunkową, w tym zapewnienia ochrony miejsc rozrodu i odpoczynku. Gatunek podlegający w Polsce ochronie częściowej^[5]^[6].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Darrel R.D.R. Frost Darrel R.D.R., Pelophylax ridibundus (Pallas, 1771), [w:] Amphibian Species of the World: an Online Reference. Version 6.2 [online], American Museum of Natural History, New York, USA [dostęp 2024-05-13] (ang.).
↑ ^a ^b Pelophylax ridibundus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Włodzimierz Juszczyk: Płazy i gady krajowe. Warszawa: PWN, 1974.
↑ Żaba śmieszka [online], www.medianauka.pl [dostęp 2021-05-25] (pol.).
↑ Dz.U. 2014 poz. 1348 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. [dostęp 2014-10-08].
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16].

Linki zewnętrzne

Joanna Mazgajska „Płazy i Gady Europy” – żaba śmieszka. herpetologia.waw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-29)].

[asw-1] Darrel R.D.R. Frost Darrel R.D.R., Pelophylax ridibundus (Pallas, 1771), [w:] Amphibian Species of the World: an Online Reference. Version 6.2 [online], American Museum of Natural History, New York, USA [dostęp 2024-05-13] (ang.).

[iucn-2] Pelophylax ridibundus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Juszczyk-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Włodzimierz Juszczyk: Płazy i gady krajowe. Warszawa: PWN, 1974.

[4] Żaba śmieszka [online], www.medianauka.pl [dostęp 2021-05-25] (pol.).

[rozp2014-5] Dz.U. 2014 poz. 1348 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. [dostęp 2014-10-08].

[rozp2016-6] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]