Aspergillus parasiticus

Konidiofor z zarodnikami
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Eurotiomycetes
Rząd	kropidlakowce
Rodzina	kropidlakowate
Rodzaj	kropidlak
Gatunek	Aspergillus parasiticus
Nazwa systematyczna
Aspergillus parasiticus Speare Report Exp. Stat. Hawaiian Sugar Planters’ Assoc., Path. & Phys. Bull. 12: 38 (1912)
Multimedia w Wikimedia Commons

Aspergillus parasiticus Speare – gatunek grzybów z rodziny kropidlakowatych (Aspergillaceae)^[1]. Mikroskopijny grzyb chorobotwórczy^[2].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Aspergillus, Aspergillaceae, Eurotiales, Eurotiomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Synonimy^[3]:

• Aspergillus flavus subsp. parasiticus (Speare) Kurtzman, M.J. Smiley, Robnett & Wicklo 1986
• Aspergillus sojae Sakag. & K. Yamada 1944
• Aspergillus parasiticus var. rugosus Y. Ohara, 1953
• Aspergillus parasiticus f. sojae Sakag. & K. Yamada ex Wicklow 1957
• Aspergillus parasiticus var. globosus Murak., in Murakami, Owaki & Takase 1966
• Aspergillus toxicarius Murak. 1971
• Aspergillus parasiticus var. sojae Sakag. & K. Yamada ex Wicklow 1983
• Petromyces parasiticus B.W. Horn, I. Carbone & Ram.-Prado 2009

Kolonie na agarze Czapek z ekstraktem drożdżowym (CYA) w 7 dniu osiągają średnicę 5–7 cm. Są aksamitne, ciemno żółtozielone z obfitym zarodnikowaniem na całej powierzchni. Czasami tworzą białawe, potem czarne, kuliste, o średnicy 400–800 mikronów sklerocja. Czasami sklerocja obejmują prawie całą kolonię, wówczas zarodnikowanie konidialne jest słabe. Rewers plechy jest bezbarwny lub brązowawy. W temperaturze 37 °C kolonie rosną bardzo szeroko, podobnie jak w temperaturze 25 °C, z intensywniejszym zielonym lub brązowawym zarodnikowaniem. Na agarze z ekstraktem słodowym (MEA) kolonie o średnicy 5–6,5 cm w dniu 7 są zwykle mniej gęste niż na CYA^[2].

Główki są zwykle jednopoziomowe, ale czasami z domieszką dwupoziomowych, z bezbarwnymi lub brązowawymi konidioforami o długości 400–800 µm, z kulistym zgrubieniem wierzchołkowym o wymiarach do 20–35 µm. Fialidy o długości 7–11 µm. Konidia są kuliste, jednolite, od gruboziarnistych do kolczastych, o średnicy 4–6 µm. Teleomorfa na agarze mieszanym (MCA) tworzy sztywne podkładki podobne do sklerocjów z klejstotecjami, których często tylko niewielka część zawiera worki z askosporami. Worki zwykle 8-zarodnikowe (ale często z 1–6 zarodnikami) o wymiarach 19–29 × 16–27 µm. Askospory są spłaszczone, kuliste do szeroko elipsoidalnych, drobno brodawkowate, z wąskim grzbietem równikowym, 7–13 × 6,5–12 µm^[2].

Aspergillus parasiticus jest niewyspecjalizowanym saprotrofem występującym głównie w żyznej glebie z gnijącym materiałem roślinnym, a także w magazynach suchego ziarna. Znajduje się również na przechowywanych ziarnach, a także na polach kukurydzy, orzeszków ziemnych i nasion bawełny. Dodatkowo może oportunistycznie kolonizować ludzi i zwierzęta. Może atakować uprawy na polu lub po zbiorach podczas suszenia, przenoszenia i przechowywania. Rozprzestrzenia się głównie przez zarodniki przenoszone przez wiatr, ale także przez wilgotną glebę. Jest patogenem roślin wytwarzającym aflatoksyny – substancje o silnym rakotwórczym działaniu na wątrobę. Wytwarza aflatoksyny B1, B2, G1, G2. Wśród nich aflatoksyna B1 jest uważana za najsilniejszy znany, naturalnie występujący czynnik rakotwórczy^[4].

U zwierząt odżywianych paszami zawierającymi Aspergillus parasiticus powoduje zmniejszony apetyt, krwotoki, zaburzenia neurologiczne, immunosupresję, uszkodzenie wątroby i śmierć. U ptaków może wystąpić zaburzenie krzepnięcia krwi, co prowadzi do masywnych siniaków i krwawień, a także zmniejszonego wzrostu i wylęgalności jaj. U ludzi, zwłaszcza rolników zajmujących się zbożem, temu grzybowi przypisuje się uszkodzenie płuc (zewnętrzne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych), podrażnienie skóry, gorączkę, świszczący oddech, kaszel, duszność i wrzody^[2].

• Obniżenie poziomu aflatoksyn w produktach spożywczych (np. orzeszkach arachidowych, włoskich, pistacjowych) uzyskuje się poprzez prażenie, potraktowanie amoniakiem lub obróbkę mikrobiologiczną. Środki wiążące, takie jak glinki bentonitowe i uwodniony glinokrzemian sodowo-wapniowy (HSCAS), zmniejszają toksyczne działanie aflatoksyn w paszy dla świń^[2].
• W uprawach rolniczych zaleca się odpowiednią gospodarkę wodną w celu zmniejszenia pylenia zarodników. Nie zaleca się żadnych zabiegów chemicznych^[2].
• Całkowite lub częściowe zaoranie resztek pożniwnych, a także stosowanie ogólnie dobrych warunków sanitarnych, ochrona owoców przed uszkodzeniami zewnętrznymi, zapewnienie odpowiedniego nawożenia i sadzenie przystosowanych regionalnie roślin hybrydowych może zmniejszyć częstość występowania A. parasiticus^[2].
• Należy podjąć następujące środki w celu zminimalizowania infekcji podczas zbiorów i przechowywania: zapewnić dobre warunki sanitarne, utrzymywanie ziarna wolnego od owadów, właściwe suszenie i przechowywanie ziarna o niskiej wilgotności i w odpowiedniej temperaturze^[2].