Babka włoska

Padogobius nigricans[1]
(Canestrini, 1867)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Podgromada	nowopłetwe
Infragromada	doskonałokostne
Nadrząd	kolcopłetwe
Rząd	okoniokształtne
Podrząd	babkowce
Rodzina	babkowate
Rodzaj	Padogobius
Gatunek	babka włoska
Synonimy
Gobius avernensis (Canestrini, 1868) Gobius fluviatilis nigricans Canestrini, 1867 Gobius nigricans Canestrini, 1867
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
narażony na wyginięcie
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Babka włoska^[3] (Padogobius nigricans) – gatunek słodkowodnej ryby z rodziny babkowatych (Gobiidae)^[4], występujący jedynie w wodach środkowych Włoch^[5].

Gatunek jest obecny w środkowych Włoszech, w dorzeczach kilku rzek w zlewni Morza Tyrreńskiego: Arno, Serchio, Sieve i Tybru^[3][4]. Podawany był także z dwóch jezior. Niegdyś był stosunkowy liczny, obecnie bardzo rzadki, z niektórych dorzeczy zniknął całkowicie. Wymarł w dorzeczach Ombrone, Amaseno i Mignone. Szacowany obszar występowania zajmuje nie więcej niż 2000 km²^[2]. Zasiedla głównie małe i średniej wielkości rzeki, z szybko płynącą wodą o umiarkowanym przepływie^[2][4]. Żyje przy brzegu, w czystej i płytkiej wodzie, z gęstą roślinnością, blisko piaszczystego, żwirowego lub kamienistego dna^[2][4][5] (przydenny tryb życia jest właściwy dla całego podrzędu babkowców^[6]).

Osiąga 12,5 cm długości (samice 7 cm)^[4]. Szare, żółtawe do czerwonobrązowego ciało jest wydłużone i smukłe^[3], ze stosunkowo długą, ciemnomarmurkowatą głową (około ¼ całkowitej długości). Oczy ma zwrócone skośnie ku górze głowy^[5]. Wzdłuż linii bocznej jest 40–45 łusek^[3]. Pyszczek charakteryzuje się tępym zakończeniem, z grubymi wargami i z lekko wysuniętą żuchwą. Otwór gębowy jest wąski, nie dochodzący do przedniej krawędzi oka^[3][4]. Kręgosłup tworzy 29–30 kręgów^[4]. Ma dwie płetwy grzbietowe, pierwsza rozpostarta na 6 promieniach twardych, druga na jednym twardym i 12–13 (11–12^[4]) miękkich. Trzon ogona jest długi i wysoki, przed nim płetwa ogonowa z jednym kolcem i 6–8 promieniami miękkimi^[5].

Żywi się małymi, dennymi bezkręgowcami^[3][5]. Dojrzewa płciowo po pierwszym roku życia. W okresie godowym wykazuje terytorializm^[4]. Tarło odbywa od końca kwietnia do lipca, w zależności od temperatury wody^[2]. Ciało samca w tym czasie przyjmuje ciemniejszy kolor, a na tylnej części jego pierwszej płetwy grzbietowej tworzy się plama^[5]. Samica składa lepkie jaja zazwyczaj pod dużym kamieniem (także pod muszlami lub w gęstej roślinności), w gnieździe przygotowanym przez samca, który opiekuje nim się aż do wylęgu potomstwa^[4][5]. W okresie godowym samce mogą wydawać dźwięki, mające przede wszystkim za zadanie zwabienie samicy do gniazda. Emitują dźwięk prosty o sinusoidalnym przebiegu, ze średnią częstotliwością około 80 Hz i średnim czasie trwania około 330 ms. Sygnał jest tym intensywniejszy, im bliżej samca znajduje się samica, osiągając najwyższe wartości, gdy ta jest u wejścia do komory gniazdowej^[7].

IUCN uznaje go za gatunek narażony na wyginięcie (VU) nieprzerwanie od 1990. Ponownej oceny poziomu zagrożenia dokonywano w 1994, 1996 i 2006. Trend populacji malejący. Do głównych zagrożeń zalicza się wypieranie gatunku przez introdukowany do włoskich rzek Padogobius bonelli. Negatywny wpływ ma również niszczenie siedlisk, intensywny pobór wody z rzek, wzrost jej temperatury i zanieczyszczenia^[2]. Gatunek jest wymieniony w załączniku II do Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory jako ważny dla Wspólnoty, którego ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony^[8], a także w załączniku III do konwencji berneńskiej^[9].