| powiat | |
| 1854–1867 | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat | |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
5,9 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
| |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
38 (w tym 1 miasteczko) |
Bezirk Komarno – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Komarno.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Bezirk Komarno utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Komarno objął obszar o wielkości 5,9 mil², zamieszkany przez 27.923 ludzi i podzielony na 38 gmin katastralnych, w tym jedno miasteczko (Komarno). Wszedł w skład cyrkułu samborskiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów[2].
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Komarno wszedł wtedy w całości w skład nowego powiatu rudeckiego[4][5]. 1 czerwca 1883 i 1 października 1902 część tego obszaru włączono do powiatu lwowskiego[6][7].
Podział administracyjny (1854)
[edytuj | edytuj kod]| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Komarno (m) z Lipowcami Górnymi i Dolnymi | 1365 | 4664 | rudecki |
| 2 | Chłopy | 3970 | 2156 | rudecki |
| 3 | Litewka z Horbulą | 590 | 218 | rudecki |
| 4 | Jakimczyce | 485 | 248 | rudecki |
| 5 | Klicko | 1235 | 248 | rudecki |
| 6 | Podzwierzyniec | 1945 | 869 | rudecki |
| 7 | Brzeziec | 1920 | 468 | rudecki |
| 8 | Nowa Wieś ze Świniuszą | 2350 | 785 | rudecki |
| 9 | Buczały z Hermaniami | 1170 | 516 | rudecki |
| 10 | Porzecze Gruntowe z Zadwórnym | 2600 | 536 | rudecki |
| 11 | Burcze | 1100 | 492 | rudecki |
| 12 | Czułowice | 2630 | 436 | rudecki |
| 13 | Katarynice | 1200 | 252 | rudecki |
| 14 | Andryanów | 780 | 462 | rudecki |
| 15 | Łowczyce | 275 | 462 | rudecki |
| 16 | Rumno z Rybakówką | 3270 | 1877 | rudecki |
| 17 | Tatarynów z Koszarkami | 3270 | 1187 | rudecki |
| 18 | Powerchów | 1870 | 369 | rudecki |
| 19 | Kołodruby | 1510 | 942 | rudecki |
| 20 | Horożanna Wielka | 3450 | 1220 | rudecki |
| 21 | Horożanna Mała | 800 | 378 | rudecki |
| 22 | Saska (Dominikalna) | 300 | 275 | rudecki |
| 23 | Ryczychów | 960 | 406 | rudecki |
| 24 | Podwysokie | 2620 | 259 | rudecki |
| 25 | Nowosiółki | 365 | 225 | rudecki |
| 26 | Honiatycze | 1100 | 347 | rudecki[8] |
| 27 | Czerkasy | 650 | 248 | rudecki[9] |
| 28 | Kahujów | 755 | 320 | rudecki[8] |
| 29 | Werbiż z Sajkowem | 1700 | 955 | rudecki[8] |
| 30 | Horbacze | 1000 | 515 | rudecki[9] |
| 31 | Tuligłowy | 2260 | 1608 | rudecki |
| 32 | Koniuszki Tuligłowskie z Krukowcem | 1600 | 439 | rudecki |
| 33 | Susułów | 1335 | 687 | rudecki |
| 34 | Małpa z Jasionowem | 620 | 463 | rudecki |
| 35 | Koniuszki Królewskie | 850 | 624 | rudecki |
| 36 | Pohorce z Ostrowem | 3110 | 1058 | rudecki |
| 37 | Podolce | 505 | 287 | rudecki |
| 38 | Hołodówka z Zubrzycami | 1000 | 422 | rudecki |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ a b Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Dz. U. Kr. z 1881, cz. 3, nr 18
- ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1902, Nr 32
- ↑ a b c 1 października 1902 włączono do powiatu lwowskiego.
- ↑ a b 1 czerwca 1883 włączono do powiatu lwowskiego.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
