| powiat | |
| 1854–1867 | |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat | |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
14,9 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
| |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
18 (w tym 1 miasteczko) |
Bezirk Nadwórna – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Nadwórna.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Bezirk Nadwórna utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Nadwórna objął obszar o wielkości 14,9 mil², zamieszkany przez 21.976 ludzi i podzielony na 18 gmin katastralnych, w tym jedno miasteczko (Nadwórna). Wszedł w skład cyrkułu stanisławowskiego, jako jeden z jego dziesięciu powiatów[2]. Był to region górski, graniczący na południu z Zalitawią.
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Nadwórna wszedł wtedy w skład nowych powiatów nadwórniańskiego i stanisławowskiego (vide podział w tabeli poniżej)[4][5].
Podział administracyjny (1854)
[edytuj | edytuj kod]| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Cucyłów | 2215 | 681 | nadwórniański |
| 2 | Fitków | 2460 | 548 | nadwórniański |
| 3 | Hawryłówka | 5450 | 1590 | nadwórniański |
| 4 | Kamienna | 2705 | 714 | nadwórniański |
| 5 | Majdan Górny | 6000 | 656 | nadwórniański |
| 6 | Nadwórna (m) | 4440 | 5570 | nadwórniański |
| 7 | Nazawizów | 2735 | 744 | nadwórniański |
| 8 | Paryszcze | 3625 | 1077 | nadwórniański |
| 9 | Pasieczna | 15200 | 601 | nadwórniański |
| 10 | Pniów | 11040 | 3239 | nadwórniański |
| 11 | Przerośl | 2975 | 859 | nadwórniański |
| 12 | Strymba | 2025 | 487 | nadwórniański |
| 13 | Tarnowica Leśna | 2210 | 826 | nadwórniański |
| 14 | Tyśmieniczany | 4300 | 1321 | stanisławowski |
| 15 | Weleśnica Dolna i Górna | 1175 | 322 | nadwórniański |
| 16 | Wołosów | 3400 | 654 | nadwórniański |
| 17 | Zabereże | 1900 | 288 | stanisławowski |
| 18 | Zielona | 74700 | 1799 | nadwórniański |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ a b Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin i inni, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
