Coccolithophyceae

Coccolithophyceae
	; Coccolithus pelagicus, przedstawiciel Coccolithales
	Systematyka
Domena	eukarionty
Supergrupa	Chromalveolata
Królestwo	protisty
Typ	haptofity
Klasa	Coccolithophyceae
	Nazwa systematyczna
	Coccolithophyceae Rothm.; Rothmaler, 1951
Synonimy
	Prymnesiophyceae Casper ex D.J.Hibberd 1976; Haptophyceae Christensen 1962;
	Prymnesiophyceae Casper ex D.J.Hibberd 1976; Haptophyceae Christensen 1962;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Coccolithophyceae (Prymnesiophyceae) – klasa glonów z supergrupy Chromalveolata (Chromista).

Systematyka

Klasa jest jedną z dwóch linii haptofitów, przy czym klasa siostrzana, tj. Pavlovophyceae jest znacznie mniej liczna w rodzaje^[2]. Autorem nazwy Coccolithophyceae jest Werner Rothmaler (1951)^[3]. Nazwa Prymnesiophyceae została wprowadzona w 1972 r. przez Siegfrieda Caspera z opisem niemieckim, a uzupełniona o opis łaciński przez Davida Hibberda w 1976 r.^[4] Ponadto proponowano nazwę Haptophyceae (z autorstwem Christensen ex P.C. Silva 1980)^[3].

Cała grupa haptofitów ma nie do końca jasną pozycję systematyczną, choć lokuje się ją zwykle wśród chromistów (lub w innych systemach chromalweolatów) jako odrębną linię ewolucyjną. Coccolithophyceae dzieli się na następujące rzędy^[4]:

Coccolithales, Schwarz 1932
Isochrysidales, Pascher 1910
Phaeocystales, L.K.Medlin 2000
Prymnesiales, Papenfuss 1955
Syracosphaerales, W.W.Hay 1977
Zygodiscales, J.R.Young & P.R.Bown 1997
Coccosphaerales, Haeckel 1894

Z wyjątkiem ostatniego rzędu, którego poprawność jest niejasna, są one łączone w podklasę Prymnesiophycidae, Caval.-Sm. 1986

W XX w. organizmy te grupowano jako Coccolithinae wśród złotowiciowców i określano polską nazwą wiciowce wapienne^[5].

W rejestrze AlgaeBase do drugiej połowy 2012 r. zgromadzono informacje o 385 gatunkach tej klasy^[4].

Biologia

Coccolithophyceae (Prymnesiophyceae) mają postać wiciowców, zwykle, ale nie zawsze ruchliwych – jednokomórkowych monad lub ich kolonii, np. w formie nici, przy czym u niektórych gatunków stadium kolonijne występuje na przemian z monadalnym. Haptonema może przybierać różne postacie i długości (u Isochrysidales może wręcz być jej brak). Wici równe lub jedna nieco dłuższa od drugiej, zwykle dwie, umiejscowione mniej lub bardziej szczytowo. Brak plamki ocznej^[6]. Wielu przedstawicieli klasy, tzw. kokolitofory, wytwarza wapienne skorupki zwane kokolitami (stąd nazwa), przy czym na podstawie badań filogenetycznych sugeruje się, że jest to historycznie cecha powszechna w tej klasie, a niezdolność do tworzenia kokolitów jest zjawiskiem wtórnym^[3]. U niektórych skorupki organiczne nie pokrywają się wapienną płytką. Liczba chloroplastów od 0 do 4^[6]. Oprócz fotosyntezy pozyskują węgiel przyswajając rozpuszczoną w wodzie materię organiczną^[7].

Ekologia

Emiliania huxleyi, należąca do rzędu Isochrysidales^[8], jest najbardziej rozpowszechnionym kokolitoforem w oceanie. Ten gatunek formuje zakwity w Północnym Oceanie Atlantyckim, niekiedy pokrywające obszar nawet do tysiąca km²^[9].

Innym z przedstawicieli kokolitoforów, który w chłodniejszych rejonach oceanu może dominować w fitoplanktonie i dawać zakwity, jest Phaeocystis (rząd Phaeocystales), rodzaj kosmopolityczny^[10]. Toksyczne zakwity tworzone przez Chrysochromulina polylepis (rząd Prymnesiales), notowano w Cieśninach Duńskich^[11], a pomory ryb wywołane zakwitami wód w słonawych duńskich jeziorach powodowanymi przez Prymnesium parvum opisywano już w pierwszej połowie XX w.^[12]

Coccolithophyceae w zapisie kopalnym

Poddające się fosylizacji elementy Coccolithophyceae, czyli kokolity po raz pierwszy w zapisie skalnym obserwuje się w górnym triasie^[13], ale liczne stają się dopiero w skałach jurajskich i młodszych^[14]. Kokolity mają duże znaczenie w oznaczaniu wieku skał zwłaszcza kredy i kenozoiku^[15]. Kokolity mają także duże znaczenie skałotwórcze, będąc jednym z głównych lub dominującym składnikiem kredy, a zwłaszcza tzw. kredy piszącej^[16].

Przypisy

↑ Werner Rothmaler. Die Abteilungen und Klassen der Pflanzen. „Feddes Repertorium Specierum Novarum Regni Vegetabilis”. 54 (2–3), s. 256–266, 1951. DOI: 10.1002/fedr.19510540208. (niem.).
↑ M.D. Guiry, G.M. Guiry: Phylum: Haptophyta. Algaebase. [dostęp 2012-10-10]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Paul C. Silva, J. Throndsen, Wenche Eikrem. Revisiting the nomenclature of haptophytes (Commentary). „Phycologia”. 46 (4), s. 471–475, lipiec 2007. International Phycological Society. DOI: 10.2216/07-22.1. ISSN 0031-8884. (ang.).
↑ ^a ^b ^c M.D. Guiry, G.M. Guiry: Class Coccolithophyceae [Prymnesiophyceae]. Algaebase. [dostęp 2012-10-10]. (ang.).
↑ Richard Harder: Systematyka. W: Botanika: podręcznik dla szkół wyższych. Eduard Strasburger (red.). Wyd. 2 pol. według 28 oryg. Warszawa: PWRiL, 1967, s. 525–526. (pol.).
↑ ^a ^b Sina M. Adl, Alastair G. B. Simpson i in. The New Higher Level Classification of Eukaryotes with Emphasis on the Taxonomy of Protists. „Journal of Eukaryotic Microbiology”. 52 (5), s. 399–451, 2005. International Society of Protistologists. DOI: 10.1111/j.1550-7408.2005.00053.x. (ang.).
↑ William M.W.M. Balch William M.W.M. i inni, Osmotrophy of dissolved organic compounds by coccolithophore populations: Fixation into particulate organic and inorganic carbon, „Science Advances”, 9 (21), 2023, DOI: 10.1126/sciadv.adf6973, ISSN 2375-2548, PMCID: PMC10208565 [dostęp 2023-05-25] (ang.).
↑ WoRMS - World Register of Marine Species - Emiliania huxleyi (Lohmann) W.W.Hay & H.P.Mohler, 1967 [online], www.marinespecies.org [dostęp 2017-04-12] .
↑ CarolC. Lalli CarolC., TimothyT. Parsons TimothyT., Biological Oceanography: An Introduction, Pergamon Press, 1993 .
↑ K. W. Tang, H. H. Jakobsen, A. W. Visser. Phaeocystis globosa (Prymnesiophyceae) and the planktonic food web: Feeding, growth, and trophic interactions among grazers. „Limnology and Oceanography”. 46 (8), s. 1860–1870, 2001. DOI: 10.4319/lo.2001.46.8.1860. (ang.).
↑ Torkel Gissel Nielsen, Thomas Kiørboe, Peter Koefoed Bjørnsen. Effects of a Chrysochromulina polylepis subsurface bloom on the planktonic community. „Marine Ecology Progress Series”. 62, s. 21-35, 1990-04-05. Inter-Research. ISSN 0171-8630. (ang.).
↑ C.V. Otterstroem, E. Steemann Nielsen. Two cases of extensive mortality in fishes caused by the flagellate Prymnesium parvum. „Rep. Dan. Biol. Stn.”. 44, s. 5–24, 1939. (ang.).
↑ Bown, PR and Lees, JA and Young, JR (2004) Calcareous nannoplankton evolution and diversity through time. In: Thierstein, HR and Young, JR, (eds.): Coccolithophores : from molecular processes to global impact. SPRINGER-VERLAG BERLIN, strona 481, abstrakt
↑ Lehmann U. & Hillmer G., 1991: Bezkręgowce kopalne. Wydawnictwa Geologiczne, strona 37
↑ Ogg J.G., Ogg G. & Gradstein F.M., 2008: Geologic Time Scale. Cambridge Univ. Press, strony 118-124 (dla kredy); 131, 134-135 dla paleogenu i 141, 144 dla neogenu. W podanym źródle ważność stratygraficzną podaje się dla tzw. wapiennego nannoplanktonu, termin ten obejmuje głównie kokolity (porównaj: Bown, PR and Lees, JA and Young, JR (2004) Calcareous nannoplankton evolution and diversity through time. In: Thierstein, HR and Young, JR, (eds.): Coccolithophores: from molecular processes to global impact. SPRINGER-VERLAG BERLIN, strony 481 - 508 ), oprócz tego w przypadku paleogenu bezpośrednio wymieniono kokolity, a w przypadku neogenu rodzaj Discoaster.
↑ Wacław Ryka, Anna Maliszewska, 1991: Słownik petrograficzny. Wydawnictwa Geologiczne, hasła: kreda i kreda pisząca.

[1] Werner Rothmaler. Die Abteilungen und Klassen der Pflanzen. „Feddes Repertorium Specierum Novarum Regni Vegetabilis”. 54 (2–3), s. 256–266, 1951. DOI: 10.1002/fedr.19510540208. (niem.).

[ABh-2] M.D. Guiry, G.M. Guiry: Phylum: Haptophyta. Algaebase. [dostęp 2012-10-10]. (ang.).

[ste-3] Paul C. Silva, J. Throndsen, Wenche Eikrem. Revisiting the nomenclature of haptophytes (Commentary). „Phycologia”. 46 (4), s. 471–475, lipiec 2007. International Phycological Society. DOI: 10.2216/07-22.1. ISSN 0031-8884. (ang.).

[ABc-4] M.D. Guiry, G.M. Guiry: Class Coccolithophyceae [Prymnesiophyceae]. Algaebase. [dostęp 2012-10-10]. (ang.).

[harder-5] Richard Harder: Systematyka. W: Botanika: podręcznik dla szkół wyższych. Eduard Strasburger (red.). Wyd. 2 pol. według 28 oryg. Warszawa: PWRiL, 1967, s. 525–526. (pol.).

[adl-6] Sina M. Adl, Alastair G. B. Simpson i in. The New Higher Level Classification of Eukaryotes with Emphasis on the Taxonomy of Protists. „Journal of Eukaryotic Microbiology”. 52 (5), s. 399–451, 2005. International Society of Protistologists. DOI: 10.1111/j.1550-7408.2005.00053.x. (ang.).

[7] William M.W.M. Balch William M.W.M. i inni, Osmotrophy of dissolved organic compounds by coccolithophore populations: Fixation into particulate organic and inorganic carbon, „Science Advances”, 9 (21), 2023, DOI: 10.1126/sciadv.adf6973, ISSN 2375-2548, PMCID: PMC10208565 [dostęp 2023-05-25] (ang.).

[8] WoRMS - World Register of Marine Species - Emiliania huxleyi (Lohmann) W.W.Hay & H.P.Mohler, 1967 [online], www.marinespecies.org [dostęp 2017-04-12] .

[9] CarolC. Lalli CarolC., TimothyT. Parsons TimothyT., Biological Oceanography: An Introduction, Pergamon Press, 1993 .

[tang-10] K. W. Tang, H. H. Jakobsen, A. W. Visser. Phaeocystis globosa (Prymnesiophyceae) and the planktonic food web: Feeding, growth, and trophic interactions among grazers. „Limnology and Oceanography”. 46 (8), s. 1860–1870, 2001. DOI: 10.4319/lo.2001.46.8.1860. (ang.).

[nkb-11] Torkel Gissel Nielsen, Thomas Kiørboe, Peter Koefoed Bjørnsen. Effects of a Chrysochromulina polylepis subsurface bloom on the planktonic community. „Marine Ecology Progress Series”. 62, s. 21-35, 1990-04-05. Inter-Research. ISSN 0171-8630. (ang.).

[ott-12] C.V. Otterstroem, E. Steemann Nielsen. Two cases of extensive mortality in fishes caused by the flagellate Prymnesium parvum. „Rep. Dan. Biol. Stn.”. 44, s. 5–24, 1939. (ang.).

[13] Bown, PR and Lees, JA and Young, JR (2004) Calcareous nannoplankton evolution and diversity through time. In: Thierstein, HR and Young, JR, (eds.): Coccolithophores : from molecular processes to global impact. SPRINGER-VERLAG BERLIN, strona 481, abstrakt

[14] Lehmann U. & Hillmer G., 1991: Bezkręgowce kopalne. Wydawnictwa Geologiczne, strona 37

[15] Ogg J.G., Ogg G. & Gradstein F.M., 2008: Geologic Time Scale. Cambridge Univ. Press, strony 118-124 (dla kredy); 131, 134-135 dla paleogenu i 141, 144 dla neogenu. W podanym źródle ważność stratygraficzną podaje się dla tzw. wapiennego nannoplanktonu, termin ten obejmuje głównie kokolity (porównaj: Bown, PR and Lees, JA and Young, JR (2004) Calcareous nannoplankton evolution and diversity through time. In: Thierstein, HR and Young, JR, (eds.): Coccolithophores: from molecular processes to global impact. SPRINGER-VERLAG BERLIN, strony 481 - 508 ), oprócz tego w przypadku paleogenu bezpośrednio wymieniono kokolity, a w przypadku neogenu rodzaj Discoaster.

[16] Wacław Ryka, Anna Maliszewska, 1991: Słownik petrograficzny. Wydawnictwa Geologiczne, hasła: kreda i kreda pisząca.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]