Demetriusz i gladiatorzy

Demetrius and the Gladiators

Gatunek	dramat historyczny kostiumowy religijny
Rok produkcji	1954
Data premiery	16 czerwca 1954
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Czas trwania	101 minut
Reżyseria	Delmer Daves
Scenariusz	Philip Dunne
Główne role	Victor Mature Susan Hayward Barry Jones Jay Robinson
Muzyka	Franz Waxman
Zdjęcia	Milton R. Krasner
Scenografia	Lyle Wheeler George W. Davis
Kostiumy	Charles LeMaire
Montaż	Robert Fritch Dorothy Spencer
Produkcja	Frank Ross
Wytwórnia	20th Century Fox
Dystrybucja	20th Century Fox
Budżet	1 990 000 USD
Przychody brutto	26 000 000 USD
Poprzednik	Szata (1953)

Demetriusz i gladiatorzy (ang. Demetrius and the Gladiators) – amerykański dramat historyczny z 1954 roku w reżyserii Delmera Davesa na podst. postaci z powieści Szata Lloyda C. Douglasa. Film jest dalszym ciągiem filmu Szata (1953)^[1].

Cesarza Rzymu – Kaligulę nurtuje fakt, że skazani przez niego na śmierć za zdradę trybun wojskowy Marcellus i jego żona Diana, nie okazali z tego powodu strachu. Jego stryj Klaudiusz sugeruje, że skazańcy będąc chrześcijanami wierzyli w życie wieczne. Słysząc o przezwyciężeniu śmierci przez Jezusa, założyciela religii chrześcijańskiej, Kaligula uważa że ten poznał tajemnicę nieśmiertelności. Messalina, niewierna żona Klaudiusza i kapłanka Izydy była świadkinią jak Diana wręczała szatę Jezusa swemu niewolnikowi do przekazania Szymonowi Piotrowi. Kaligula wierząc, że szata ma magiczną moc nakazuje ją odnaleźć^{[potrzebny przypis]}.

Były niewolnik Marcellusa – grecki zdun Demetriusz ma za zadanie ukryć szatę podczas nieobecności Piotra będącego na misji na północy. Demetriusz ukrywa ją u zaprzyjaźnionego garncarza Kaeso. Wkrótce na miejsce przybywa rzymski oddział wojskowy szukający szaty. Dowodzący oddziałem dekurion agresywnie przesłuchuje córkę Kaeso i ukochaną Demetriusza – Lucję, wobec Demetriusz napada na niego. Przed sądem Demetriusz przyznaje się do winy, ale nie jest w stanie udowodnić, że jest wyzwoleńcem. Wobec tego skazuje się go na szkolenie bycie gladiatorem. Trafia do najlepszej szkoły gladiatorskiej prowadzonej przez byłego gladiatora Strabo. Mimo ostrzeżeń Demetriusz podejmuje ucieczkę. Wyjaśnia swe motywy tym, że religia mu zabrania zabijania. Wizytujący szkołę Klaudiusz i Messalina są pod wrażeniem Demetriusza i chcą przetestować jego umiejętności na jutrzejszej bitwie gladiatorskiej dla cesarza^{[potrzebny przypis]}.

Demetriusz i zaprzyjaźniony z nim Nubijczyk Glykon zostają zmuszeni by stanąć na arenie jako przeciwnicy. Po walce zwycięski Demetriusz prosi Kaligulę o łaskę dla Glykona. Kaligula się zgadza, jednak za namową Messaliny zmusza Demetriusza do nierównej walki z tygrysami. Demetriusz zostaje niewolnikiem Messaliny i Klaudiusza, który chce się dowiedzieć o lokalizacji szaty bądź Piotra. Klaudiusz jako agnostyk dziwi się wierze Greka, ale imponuje mu jej siła. Messalina chcąc dowiedzieć o szacie jak i uwieść Demetriusza, czyni go swym ochroniarzem. Wkrótce Kaligula wykrywa spisek organizowany przez krewnych Messaliny, która zaprzecza swemu udziałowi. Po procesie Messalina przyznaje się Demetriuszowi, że to ona stała za spiskiem i chciałaby jawnie zabić cesarza^{[potrzebny przypis]}.

Tymczasem Demetriuszem interesuje się dama do towarzystwa Paula, jako że oboje pochodzą z Koryntu. Poznawszy jego historię Paula odwiedza Lucję i opowiada jego losy. Z pomocą Pauli Lucja w przebraniu Greczynki odwiedza szkołę gladiatorską. Zazdrosna Messalina nakazuje zamknąć Demetriusza. Wykorzystujący okazję gladiator Dardanius i inni gladiatorzy napastują Lucję. Niespodziewanie ku szoku wszystkich Lucja nie daje oznak życia. Wszyscy, łącznie z Demetriuszem, są przekonani o jej śmierci. Następnie dnia na arenie Demetriusz zabija wszystkich gladiatorów uczestniczących w napaści na Lucji i robi tak wielkie wrażenie na gwardii pretoriańskiej, że przyjmuje go w swe szeregi w stopniu trybuna^{[potrzebny przypis]}.

Demetriusz wyrzeka się Jezusa i prowadzi rozwiązły tryb życia z Messalinę. Powracający z misji Piotr odwiedza ich w świątyni Izydy. Piotr mówi Demetriuszowi, zarzucającego mu szerzenie kłamstw dla naiwnych, ponowne stanie się niewolnikiem. Kaligula coraz bardziej uważający się za boga wydaje rozkaz, że co dziesiąty pretorian zostanie ukrzyżowany za najmniejsze niedopilnowanie porządku, mimo sprzeciwów Klaudiusza. Dowiedziawszy się od Messaliny o powrocie Piotra nakazuje Demetriuszowi odzyskać szatę Jezusa. Piotr zgadza się oddać szatę, która jest ściskana przez będącą w transie Lucję. Okazuje się, że nigdy nie umarła. Demetriusz zdaje sobie sprawę ze swych błędów i modli się o przebaczenie. Lucja budzi się^{[potrzebny przypis]}.

Chcąc przetestować moc szaty Kaligula każe zabić więźnia, aby przywrócić go do życia. Wzburzony tym Demetriusz nieomal go atakuje, ale powstrzymują go strażnicy. Zostaje karnie zdegradowany do funkcji gladiatora i ma stoczyć walkę z ochroniarzem Kaliguli – Makronem. Mimo próśb Messaliny Demetriusz wychodzi na arenę, jednak odmawia jakiejkolwiek walki. Członkowie gwardii pretoriańska proszą o łaskę, co spotyka się z odmową Kaliguli rozkazującego im zabić Demetriusza. Nie mogąc już znieść podłego traktowania przez Kaligulę, pretorianie zabijają go na miejscu. Nowym cesarzem zostaje Klaudiusz i oznajmia, że chrześcijanie póki szanują prawo rzymskie nie będą prześladowani. Demetriusz kończąc służbę trybuna zwraca szatę Piotrowi, i otrzymuje od odmienionej Messaliny życzenia o dobrą fortunę^{[potrzebny przypis]}.

Opracowano na podstawie materiału źródłowego:^[2]

• Demetriusz i gladiatorzy w bazie Filmweb
• Demetriusz i gladiatorzy w bazie IMDb (ang.)