Demianowska Jaskinia Lodowa

Demianowska Jaskinia Lodowa
Państwo	Słowacja
Położenie	Niżne Tatry Dolina Demianowska
Długość	2445 m
Wysokość otworów	841 m n.p.m.
Wysokość otworów nad dnem doliny	90 m
Data odkrycia	przed 1299
Położenie na mapie Słowacji Demianowska Jaskinia Lodowa
49°01′01″N 19°35′00″E/49,016920 19,583290
Multimedia w Wikimedia Commons

Demianowska Jaskinia Lodowa (słow. Demänovská ľadová jaskyňa) – część systemu Jaskiń Demianowskich na Słowacji, znajdująca się na obszarze Niżnych Tatr, w dolnej części Doliny Demianowskiej, w zachodnich stokach Demianowskiej Góry (1304 m) i Kurence (1284 m).

Jaskinia jest drugą po Demianowskiej Jaskini Wolności najczęściej odwiedzaną jaskinią w Dolinie Demianowskiej i 3-5 w Słowacji.

Demianowska Jaskinia Lodowa leży ok. 10 km na południe od Liptowskiego Mikułasza. Stanowi najbardziej na północ wysuniętą część systemu Jaskiń Demianowskich. Posiada 3 otwory wejściowe, położone obok siebie, w przybliżeniu na tej samej wysokości, w zachodnim zboczu turni Bašta^[1]. Obecnie używane wejście do jaskini znajduje się na wysokości 841^[2] m n.p.m., około 90 m ponad dnem doliny^[3] .

Jaskinia znajduje się w granicach Narodowego Rezerwatu Przyrody Demänovská dolina w Parku Narodowym Niżne Tatry^[3] .

Jaskinia wytworzyła się w szaroniebieskich wapieniach (tzw. guttensteinskich), pochodzących ze środkowego triasu. Rozwinięta jest w czterech, coraz niżej usytuowanych poziomach. Jest w większości pochodzenia fluwiokrasowego, a w jej powstaniu największy udział miały wody podziemnego toku rzeczki Demänovky – świadczą o tym charakterystyczne, owalne przekroje głównych korytarzy oraz obecność granitowych żwirów i otoczaków, naniesionych z górnych partii Doliny Demianowskiej zbudowanych już ze skał krystalicznych^[1].

Długość jaskini wynosi 2445^[2] m, z czego trasa zwiedzania ma 650 m^[3] .

Warunki do zalodzenia jaskini pojawiły się po zasypaniu gruzem (na skutek procesów wietrzeniowych na stoku) kilku pobocznych otworów, na skutek czego uniemożliwiona została wymiana powietrza w jej wnętrzu. Zimne powietrze, dostające się do jaskini zimą, jako cięższe utrzymuje się w jej dolnych partiach cały rok, a przesiąkające z powierzchni wody opadowe zamarzają w przechłodzonym wnętrzu. Lodowe wypełnienie w postaci lodu podłogowego, lodowych draperii, stalaktytów i stalagmitów znajduje się w dolnych partiach jaskini, zwłaszcza w komorze zwanej Kmeťov dóm. Ilość lodu w jaskini jest zmienna. Ostatni okres pełnego zalodzenia jaskini wiąże się z tzw. małą epoką lodową (XIV–XVIII w.)^[4]

Jaskinia była znana od dawna, pierwotnie jako Jaskinia Smocza (słow. Dračia jaskyňa). Nazwa ta była używana jeszcze w latach 60. XX w. U źródeł tej nazwy stał fakt, że w jaskini znajdowano duże ilości kości niedźwiedzia jaskiniowego, które uznawano za szczątki mitycznych smoków. ^[5]. Johann Paterson Hain (1615 – 1675), lekarz działający w Kieżmarku, a potem w Preszowie, zajmował się również mineralogią i paleontologią. Co najmniej od 1661 r. interesował się również „kościami smoków”. W informacji wysłanej w 1672 r. do Wrocławia do P. J. Sachsa von Lewenhaimba, wydawcy prac Academii Leopoldiny („Miscellanea Curiosa Medico-physica Academiae Naturae Curiosorum”), w której opisał swoje badania w „jaskini koło Haligowiec” (dzisiejsza jaskinia Aksamitka), Hain wspomniał również o wizycie w innej jaskini, położonej w górach na południe od miasteczka Liptowski Mikułasz. Szereg szczegółów opisu, dotyczących charakteru wejść do jaskini, układu korytarzy i sal oraz innych szczegółów, pojawiających się również w późniejszych relacjach innych badaczy, wskazują, że najprawdopodobniej Hain zwiedził wówczas dzisiejszą Jaskinię Lodową^[6].

Prawdopodobnie jako pierwszy jaskinię bardziej szczegółowo zbadał, pomierzył i wykonał szereg rysunków 3 lipca 1719 r. spiskoniemiecki nauczyciel, duchowny ewangelicki i badacz Tatr Georg Buchholtz młodszy. Opis i rysunki tej jaskini, podobnie jak kilku innych w Dolinie Demianowskiej, wysłał do Bratysławy do wybitnego encyklopedysty, Mateja Bela, jednak materiały te nie zostały opublikowane i prawdopodobnie zaginęły. W 1723 r. w Norymberdze wyszło dzieło M. Bela pt. „Hungariae antiquae et novae prodromus”. We wstępie do książki Bel wspomniał zasługi wszystkich swoich współpracowników, w tym przede wszystkim J. Buchholtza. Węgierski uczony, inżynier, kartograf i rytownik Samuel Mikovíni wykonał do tej pracy według rysunku J. Buchholtza przekrój podłużny jaskiń w Dolinie Demianowskiej, na którym widać dzisiejszą Demianowską Jaskinię Lodową^[7].

W 1911 r. o jaskini pisał Miloš Janoška w pierwszym słowackim przewodniku po Tatrach – jaskinia była już wówczas dość często odwiedzana, a przy jej wejściu istniał drewniany schron dla turystów. W przewodniku wspomniał o nowo odkrytych fragmentach jaskini, nazwanych Nový oddiel i Žuffovka (Dóm trosiek). Tę drugą w sierpniu 1909 r. eksplorowali Andrej i Pavol Žuffowie^[8]. Z końcem lipca 1913 r. młodzi turyści Ladislav Žuffa i Pavel Komendák z Liptowskiego Św. Mikułasza oraz Ján Líška z Vrbicy (dziś dzielnica Liptowskiego Mikułasza) odkryli część zwaną Marta. Początkowo penetrowano jedynie wstępne partie jaskini – przez długie lata zgromadzony w niej lód tarasował przejście do jej dalszych partii (obecnia sala zwana Belov dóm). Za nimi odkryto dalszą jaskinię demianowskiego systemu jaskiniowego, o nazwie Čierna (nazwa od pobliskiej dolinki Čiernej). Jej fragment również został włączony w skład obecnej okrężnej trasy turystycznej^[4].

Ze średnią roczną liczbą odwiedzin około 40 000, plasuje się 3-4 miejscu wśród słowackich jaskiń oraz jako druga w Dolinie Demianowskiej, po Demianowskiej Jaskini Wolności^[9].

Jaskinia jest dostępna do zwiedzania od 15 maja do 15 września^[10]. Trasa zwiedzania ma 650 m i przewyższenie 48 m. Wejście i wyjście jaskini są w niewielkiej odległości od siebie. Zwiedzanie zajmuje około 45 min., temperatura w jaskini podczas letnich miesięcy nie przekracza +3°C^[3] .

• Demianowska Jaskinia Lodowa. Zarząd Jaskiń Słowackich. [dostęp 2024-12-23]. (pol.).