.JPG) Dzwonek karpacki w naturalnym siedlisku | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
dzwonek karpacki | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Campanula carpatica Jacq. Hort. Bot. Vindob. 1: 22 1770[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Dzwonek karpacki (Campanula carpatica Jacq.) – gatunek rośliny z rodziny dzwonkowatych (Campanulaceae). Na świecie ma swoje naturalne stanowiska wyłącznie w Karpatach, ale poza granicami Polski. Jest endemitem karpackim[4]. Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się w niektórych miejscach w USA oraz w niektórych państwach Europy (w Norwegii, Włoszech). Jest często uprawiany, jako roślina ozdobna[5]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Bylina tworząca luźne kępy wysokości 15–40 cm o licznych i wiotkich, pokładających się lub podnoszących, rozgałęzionych łodygach. Pędy nagie lub owłosione krótkimi, szorstkimi włoskami[4].
- Liście
- Ogonkowe. Dolne liście duże, sercowatojajowate, karbowano-piłkowane. Górne liście mają zaokrągloną nasadę i są równowąskie i całobrzegie[4].
- Kwiaty
- Duże, dzwonkowate, o lazurowym kolorze, wyrastające pojedynczo lub po kilka na długich szypułkach. Zdarzają się również kwiaty białe. Korona ma ząbki wcięte co najwyżej do 1/3 długości. Wewnątrz pojedynczy słupek z 3 lub 4 zagiętymi znamionami. Zatoki pomiędzy ząbkami kielicha bez wyrostków[4].
- Owoce
- Torebka[4].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Bylina, hemikryptofit. W Polsce kwitnie od czerwca do lipca[6]. W naturalnym swoim środowisku rośnie na skałach, szczególnie wapiennych.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Roślina ozdobna. Jest w pełni mrozoodporna (strefy mrozoodporności 3 – 9)[7]. Nadaje się szczególnie na rabaty i do ogrodów skalnych. Rozrasta się wolno, nie jest ekspansywna. Wymaga próchniczno-gliniastej gleby i słonecznego lub półcienistego stanowiska. Lubi podłoże średnio wilgotne, z dużą ilością wapnia. Można go uprawiać z nasion lub przez podział bryły korzeniowej. Zwykle sam się rozsiewa. Jeżeli nie chcemy, aby się rozsiewał w ogrodzie, po przekwitnieniu należy ściąć kwiatostany[8][6].
Oprócz typowych form o lazurowym kolorze istnieją także odmiany białe 'Alba'[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
- ↑ a b The Plant List. [dostęp 2015-09-10].
- ↑ a b c d e Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-09-10].
- ↑ a b c Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.
- ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.
- BioLib: 96471
- EoL: 577817
- EUNIS: 165259
- GBIF: 5410826
- identyfikator iNaturalist: 159757
- IPNI: 140068-1
- ITIS: 34480
- NCBI: 171910
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-364195
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:140068-1
- Tela Botanica: 12421
- identyfikator Tropicos: 5500204
- USDA PLANTS: CACA37
- CoL: 5X8SY
