 Pułkownik Franciszek Koss | |
| pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1809–1832 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
Dyrektor |
| Główne wojny i bitwy |
Wojna z Austrią
Kampania Saska
|
| Odznaczenia | |
     
| |
.png){kind=small}
Franciszek Koss (ur. 7 marca 1792 w Warszawie, zm. 30 lipca 1841 tamże) – pułkownik wojsk Królestwa Polskiego, żołnierz powstania listopadowego, urzędnik Królestwa Polskiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się dnia 7 marca 1792 w Warszawie jako syn Józefa herbu Kos i jego żony Bogumiły z d. Czarneckiej. W 1809 wstąpił do Szkoły Aplikacyjnej Artylerii i Inżynierów oraz brał udział w kampanii 1809 w korpusie generała Sokolnickiego. Brał udział w obronie i umacnianiu Sandomierza.
W 1810 dostał awans na stopień porucznika i w czerwcu przydział do wojsk inżynieryjnych i został skierowany do budowy Twierdzy Modlin. Przed kampanią napoleońską w 1812 w Batalionie Saperów prowadził rozpoznanie w rejonie Niemna aż do Moskwy w ramach przygotowania map[1]. Walczył w bitwach pod Smoleńskiem, Możajskiem i nad Berezyną. Był osobą, która przygotowała wysadzenie murów Kremla, był w stopniu kapitana.
W 1813 był przydzielony do garnizonu gdańskiego, trafił do niewoli rosyjskiej. W następnym roku powrócił z niewoli i dostał przydział do Kwatermistrzostwa Generalnego[2].
W latach 1816–1818 brał udział w pracach przy demarkacji granicy z Austrią. Za te prace dostał odznaczenia austriackie i pruskie. W 1818 Senat Wolnego Miasta Krakowa zamówił u niego budowę ozdobnego katafalku na trumnę Tadeusza Kościuszki[3]. W 1819 został członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego i Towarzystwa Przyjaciół Muzyki. W 1818 awansowany był do stopnia podpułkownika i zaliczony do gwardii.
W 1824 dostaje przydział do Korpusu Kadetów w Kaliszu na stanowisko dyrektora tej placówki. W 1829 awansowany do stopnia pułkownika.
Brał udział w Powstaniu Listopadowym, w początkowym okresie jako komendant Pragi a następnie uczestniczył w bitwie pod Wawrem. Był szefem sztabu w korpusie wojsk generała Giełguda podczas wyprawy na Litwę i brał udział w bitwie pod Rajgrodem. Został internowany po przejściu korpusu do Prus.
W 1832 powrócił do Warszawy i pracował jako urzędnik w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, Duchownych i Oświecenia Publicznego w Zarządzie Komunikacji Lądowej i Wodnej. W latach 1839–1840 był członkiem Rady Ogólnej Budownictwa.
Zmarł dnia 30 lipca 1841 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 175-1-7)[4].
Odznaczenia i nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Złoty Krzyż Orderu Virtuti Militari za kampanię 1812,
- Krzyż Kawalerski Legii Honorowej - 1813,
- Order Leopolda za pracę przy demarkacji granicy w 1818,
- Order Orła Czerwonego za pracę przy demarkacji granicy w 1818,
- Honorowy Obywatel Krakowa - 1819,
- Order Świętej Anny 2 kl. z brylantami - 1827,
- Order Świętego Włodzimierza 3 kl. - 1827.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Geoforum, GEOFORUM - Wojsko - Geneza kartografii wojskowej - Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie [online], geoforum.pl [dostęp 2021-02-20] (pol.).
- ↑ zbiorowy: Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego na rok 1818. Warszawa: 1818, s. 35, 187. [dostęp 2021-02-20]. (pol.).
- ↑ Redakcja, Sarkofag Naczelnika [online], Dziennik Polski, 8 kwietnia 2000 [dostęp 2021-02-20] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Kossowie, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-05-28].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Marcin Ochman: POLSKI KORPUS INŻYNIERÓW WOJSKOWYCH W LATACH 1807-1831. prof. dr hab. Jarosław Czubaty(opiekun rozprawy doktorskiej). Warszawa: Uniwersytet Warszawski - Wydz. historyczny, 2017, s. 460-461. [dostęp 2021-02-06]. (pol.).
- Kazimierz Władysław Wójcicki: Cmentarz Powązkowski oraz cmentarze katolickie i innych wyznań pod Warszawą i w okolicach tegoż miasta T.3. W. Walkiewicz (rysnki, litografie). T. 3. Warszawa: Samuel Orgelbrand, 1858, s. 129-131. [dostęp 2021-02-19]. (pol.).
