Zespół Tańca Ludowego „Harnam” im. Jadwigi Hryniewieckiej

Biała Fabryka Geyera od frontu budynek siedziby zespołu
Rok założenia	1947
Pochodzenie	Polska, Łódź
Gatunek	folkloryzm
Odznaczenia
Strona internetowa

Zespół Tańca Ludowego „Harnam” im. Jadwigi Hryniewieckiej, (Reprezentacyjny Zespół Województwa Łódzkiego^[1]) – najstarszy zespół folklorystyczny w Polsce, założony w 1947 roku przez Jadwigę Hryniewiecką. Siedziba zespołu mieści się przy ul. Piotrkowskiej 282a w pofabrycznym kompleksie Białej Fabryki Ludwika Geyera w Łodzi.

Historia „Harnama” sięga 1947 roku, kiedy to Jadwiga Hryniewiecka opracowała układy choreograficzne do przedstawień przygotowywanych przez zespół teatralny działający przy świetlicy Państwowych Zakładów Przemysłu Bawełnianego nr 8 w Łodzi (dawnych zakładów Biedermanna). Zespół Tańca Ludowego powstał w marcu 1947, pierwszy skład stanowiło 13 tancerek. Kierownikiem artystycznym i choreografem Zespołu została Jadwiga Hryniewiecka, kierownikiem organizacyjnym Maria Szkudlarek – będącej jednocześnie kierownikiem świetlicy przemianowanej na Zakładowy Dom Kultury działający przy ZPB nr 8 im. Szymona Harnama, kierownictwo muzyczne powierzono Marii Wahlman. Pierwszy wyjazd zagraniczny Zespołu odbył się w 1949 roku do Czechosłowacji. W 1950 roku w „Harnamie” utworzono grupy dziecięce. W 1954 roku na stanowisku zastępcy kierownika Przyzakładowego Domu Kultury został zatrudniony tancerz Zespołu Andrzej Klinowski. W 1957 „Harnam” wyjechał do Francji na XXII Festiwal Tańców Ludowych w Nicei, po którym został zaproszony na występy w Pałacu Filmowym w Cannes, gdzie zdobył „Palmę Lazurowego Wybrzeża”. W 1963 roku ZTL „Harnam” odbył tournée po Wietnamie, Chinach i Mongolii, podczas którego tancerze byli gośćmi m.in. prezydenta Wietnamu Hồ Chí Minha. W 1968 roku asystentem Jadwigi Hryniewieckiej został Sławomir Mazurkiewicz. W kolejnym roku Zespół został zaproszony na inauguracyjny rejs TSS Stefana Batorego do Stanów Zjednoczonych, była to też pierwsza wizyta „Harnama” w Ameryce. W 1978 roku choreografem i kierownikiem Zespołu został Sławomir Mazurkiewicz, który zastąpił odchodzącą na emeryturę Jadwigę Hryniewiecką. W kolejnym roku na emeryturę odeszła Maria Szkudlarek, którą zastąpił Andrzej Klinowski. W 1982 roku do Rumunii wyjechała w swoją pierwszą zagraniczną podróż grupa dziecięca. 12 marca 1988 roku w Teatrze Wielkim w Łodzi Zespół świętował jubileusz czterdziestolecia, podczas którego „Harnam” został odznaczony Dyplomem Honorowym Ministerstwa Kultury i Sztuki, Odznaką Towarzystwa „Polonia” i Odznaką „Przyjaciel Dziecka”. Złotymi Odznakami Towarzystwa „Polonia” zostały nagrodzone również Jadwiga Hryniewiecka i Maria Szkudlarek, a srebrnymi Andrzej Klinowski i Stanisław Kryński. W tym samym roku 19 czerwca zmarła założycielka zespołu Jadwiga Hryniewiecka.

Okres transformacji ustrojowej był trudnym czasem zarówno dla zakładów włókienniczych w Łodzi, jak i przyzakładowych instytucji kultury. W 1990 roku na emeryturę odszedł Sławomir Mazurkiewicz, a kierownikiem artystycznym została dotychczasowa asystent choreografa Maria Kryńska. W kolejnym roku na emeryturę odszedł również Andrzej Klinowski, a jego następcą został Stanisław Kryński. 1 maja 1991 roku zmarła Maria Szkudlarek. W tym samym roku widząc niestabilność finansową dyrekcja Zakładów podjęła decyzję o likwidacji Domu Kultury i aby zapewnić możliwość funkcjonowania Zespołu powołała Fundację Kulturalną „Harnam” im. J. Hryniewieckiej i M. Szkudlarek.

W 1994 roku Maria Kryńska i Krzysztof Sitkowski założyli studio terapeutyczne dla dzieci i młodzieży chorych na zespołem Downa, za co w trzy lata później zostali odznaczeni Orderem Uśmiechu. 16 maja 1997 roku w Teatrze Wielkim odbył się jubileusz pięćdziesięciolecia, podczas którego Zespół otrzymał Nagrodę Miasta Łodzi*, a Maria Kryńska i Krzysztof Sitkowski odznaki „Za zasługi dla Miasta Łodzi”. W 2000 Zespół Tańca Ludowego „Harnam” został doceniony przez samorząd województwa łódzkiego otrzymując tytuł „Reprezentacyjnego Zespołu Województwa Łódzkiego”.

W 2008 roku Zespół przestał mieć możliwość korzystania z lokali przy ulicy Kilińskiego 2, wykupionych kilka lat wcześniej od upadających ZPB przez firmę Atlas. Zespół został włączony w struktury organizacyjne Teatru Lalek „Arlekin”, powstało „Stowarzyszenie Sympatyków ZTL HARNAM”, a Prezydent Miasta przekazał na potrzeby Zespołu budynek przy ulicy Piotrkowskiej 282a. Maria i Stanisław Kryńscy odeszli na emeryturę i przestało działać studio terapeutyczne. Kilkakrotnie zmieniano kierownictwo. W 2011 roku kierownikiem Zespołu została była tancerka „Harnama” Joanna Formańska. 21 kwietnia 2012 w Teatrze Muzycznym odbył się jubileuszowy koncert 65-lecia Zespołu. Podczas koncertu zostały wręczone Srebrne Medale „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” dla Zespołu^[2] oraz dla wieloletniego tancerza i pedagoga – Krzysztofa Sitkowskiego. Od kwietnia do sierpnia 2012 roku miała miejsce wystawa kostiumów Zespołu „Harnam od podszewki” w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. W październiku wydano publikację przedstawiającą historię, repertuar i dorobek artystyczny Zespołu pt. Fabryka tańca. Jest to jedyna tak obszerna publikacja o zespole folklorystycznym w Polsce. W latach 2012–2016 kierownikiem artystycznym Zespołu był Krzysztof Sitkowski, który następnie został konsultantem merytorycznym, a funkcję kierownika przejęła Joanna Wolańska.

W 2017 roku Zespół Tańca Ludowego „Harnam” stał się filią Poleskiego Ośrodka Sztuki. 14 października odbył się wernisaż wystawy „Oblicza polskiego tańca. Jadwiga Hryniewiecka”^[3], a 17 listopada Zespół świętował w Teatrze Wielkim jubileusz siedemdziesięciolecia, który rozpoczął się polonezem pokoleń według stworzonej specjalnie na to wydarzenie choreografii Sławomira Mazurkiewicza, w której zatańczyło blisko 200 „Harnamowców”^[4]. Podczas koncertu wiceprezydent Krzysztof Piątkowski przeczytał akt potwierdzający nadanie Zespołowi imienia Jadwigi Hryniewieckiej. W 2018 roku z Zespołu odeszła Joanna Wolańska i Joanna Formańska. We wrześniu 2018 kierownikiem Zespołu został Łukasz Skonieczny, a choreografem Maria Kuśnierz-Skonieczna.

W 2021 zespół stał się częścią Miejskiej Strefy Kultury^[5].

ZTL Harnam odwiedził 35 państw:

• Algieria ('75, '85),
• Wielka Brytania ('68, '79, '97),
• Austria ('51, '62),
• Belgia ('62, '66, '73, '84, '88, '94, '95),
• Chiny ('63, 2013, 2023^[6]),
• Chorwacja ('92),
• Czechosłowacja ('49, '84),
• Czechy (2005),
• Egipt ('88),
• Finlandia (2007),
• Francja ('75, '76, '77, '80, '83, '84, '85, '86, '91, '92, '94, '96, 2004, 2006),
• Hiszpania ('78, '94, '96, '98, 2008, 2009),
• Holandia ('83, '85),
• Jugosławia ('82, '95),
• Kanada ('69, '72),
• Korea Północna ('86),
• Luksemburg ('86),
• Łotwa (2007),
• Maroko ('85, 2010),
• Mongolia ('63),
• Niemcy ('59, '78, '92, 2005, 2009),
• NRD ('50, '51, '52, '53, '61, '62, '65, '73, '75, '77, '79, '87, '89),
• Portugalia ('94),
• Rumunia ('53, '69, 2008, 2015),
• Syria ('87),
• Szwajcaria ('64),
• Szwecja (2003),
• Tunezja ('74),
• Turcja ('98, 2000, 2002, 2003, 2005, 2012, 2014),
• USA ('69, '72),
• Węgry (2002, 2006),
• Wietnam ('63),
• Włochy ('58, '61, '91, 2024),
• ZSRR ('64, '77)
  • Mołdawska SRR ('74)

Grupa OFF Harnam

Rok założenia	2008
Rok rozwiązania	2017
Pochodzenie	Łódź, Polska
Gatunek	folk jazz, modern jazz
Powiązania	ZTL Harnam
Strona internetowa

Grupa OFF Harnam – grupa taneczna założona w 2008 roku przez Joannę Wolańską, działająca w strukturach Zespołu Tańca Ludowego „Harnam” do 2017 roku.

Grupa powstała w 2008 roku z inicjatywy Joanny Wolańskiej. Początkowo działała w stylu tanecznym, utworzonym przez założycielkę grupy – folk jazz. Najważniejszym wydarzeniem był koncert jubileuszowy 65-lecia ZTL Harnam (2012), na który został przygotowany spektakl „Korzenie”, stający się wzorem tego nurtu, polegającego na czerpaniu inspiracji z polskiego folkloru, legend i baśni, a którego forma często jest stylizacją polskich tańców narodowych i ludowych przeplatających się z techniką jazzową i współczesną. Wkrótce potem grupa zajęła się również innymi technikami jak tańcem jazzowym, współczesnym, formami taneczno-teatralnymi i performatywnymi.

Wraz z odejściem z Zespołu na początku 2018 roku Joanny Wolańskiej grupa przestała istnieć.

• Paweł Pietrzyk, Sebastian Formański: Fabryka Tańca: Historia Zespołu Tańca Ludowego ˌˌHarnamˈˈ. Łódź: 2012. Brak numerów stron w książce
• Historia Zespołu. harnam.pl. [dostęp 2015-11-28].
• Grupa OFF Harnam. harnam.pl. [dostęp 2015-11-28].

• Zespół Tańca Ludowego Harnam - jego historia w oczach byłego tancerza, Włodzimierza Tomaszewskiego. Express Ilustrowany, 10 czerwca 2022.