 Pomnik Jeana Brito w rodzinnej miejscowości | |
| Miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci |
prawdopodobnie 1484 |
| Zawód, zajęcie |
kaligraf, księgarz, drukarz |
Jean Brito[1], znany też jako Jean Briton[2] lub Jan Brulelou[3] (ur. w Pipriac, zm. prawdopodobnie 1484 w Brugii)[4] – francuski księgarz i drukarz, działający we Flandrii, który przypisywał sobie wynalezienie techniki druku. Uchodził za jednego z konkurentów do sławy Johannesa Gutenberga[5], czego jednak nie potwierdziły badania historyczne, w wyniku których odrzucono koncepcje, by wydrukował we Flandrii pierwsze książki jeszcze w latach 50. XV wieku[3].
Niewiele wiadomo o jego życiu. W XIX wieku część historyków przypisywała mu pochodzenie z rodziny angielskiej, osiadłej od XIV wieku w Brugii[2]. Pogląd ten został odrzucony, gdy udowodniono, że wywodził się z bretońskiej wsi Pipriac, położonej między Rennes a Nantes[3]. W 1444 roku mieszkał w Tournai, zaś jedenaście lat później przyjął prawo miejskie Brugii. Był kaligrafem, jako mieszczanin brugijski zajął się księgarstwem, następnie zaczął wytwarzać książki blokowe, by ostatecznie przejść do drukarstwa[4]. Ostatnie wzmianki na jego temat pojawiają się w 1483 roku[2].
Z jego warsztatu znanych jest sześć książek, niedatowanych, o niewielkich rozmiarach. Choć Brito w dwóch kolofonach przedstawił się jako wynalazca druku, łacińskimi słowami inveniens artem, to na podstawie znaków wodnych papieru przyjmuje się, że jego książki powstały między rokiem 1477 a 1481[4], z całą pewnością nie w latach 50. XV wieku[3]. Ponadto badania wskazały, że nawet czcionki, których używał w swoim warsztacie nie były jego produkcji, lecz najprawdopodobniej zostały zakupione w Lowanium[4].
Od 1994 roku w Pipriac działa Muzeum Jeana Brito, prezentujące prasy drukarskie i inne elementy wyposażenia dawnych drukarni[6]. Ponadto Brito jest patronem szkoły średniej w Bain-de-Bretagne[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Szwejkowska 1980 ↓, s. 26; Pirożyński 2002 ↓, s. 122.
- ↑ a b c Van de Putte 1872 ↓, s. 71–72.
- ↑ a b c d Walsby 2011 ↓, s. 154–155.
- ↑ a b c d Pirożyński 2002 ↓, s. 122.
- ↑ Szwejkowska 1980 ↓, s. 26.
- ↑ Musée Jean Brito ↓.
- ↑ Lycée Jean Brito ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Musée Jean Brito et Atelier de Gravure. Pipriac. [dostęp 2020-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-07-17)]. (fr.).
- Jan Pirożyński: Johannes Gutenberg i początki ery druku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13785-1.
- Présentation du lycée. Lycée Jean Brito. [dostęp 2020-08-10]. (fr.).
- F. Van de Putte: Briton, Jean. W: Biographie nationale de Belgique. T. 3. Bruxelles: Académie Royale de Belgique, 1872, s. 71–72. [dostęp 2020-08-10].
- Helena Szwejkowska: Książka drukowana XV–XVIII wieku. Zarys historyczny. Wyd. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
- Malcolm Walsby: The Printed Book in Brittany, 1484-1600. Leiden, Boston: Brill, 2011, s. 154–155, seria: Library of the Written Word (tom 14). ISBN 978-90-04-20451-5. [dostęp 2020-08-10].
