Jerzy Sołtan

Imię i nazwisko	Jerzy Władysław Sołtan
Data i miejsce urodzenia	6 marca 1913 Prezma, gubernia witebska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	16 września 2005 Boston, Massachusetts, USA
Narodowość	polska
Alma Mater	Politechnika Warszawska
Dziedzina sztuki	architektura
Epoka	modernizm
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jerzy Władysław Franciszek Maria Sołtan^[4] h. Sołtan (ur. 6 marca 1913^[5] w Prezmie, zm. 16 września 2005 w Bostonie) – polski architekt, teoretyk architektury, urbanista, projektant wnętrz i form przemysłowych, malarz, grafik, filozof i pedagog, profesor Harvard University, w latach 1967–1974 dziekan tamtejszego Wydziału Architektury, współpracownik Le Corbusiera, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Syn Władysława^[6]. W latach 1931–1935 studiował na Politechnice Warszawskiej. Od 20 września 1935 do 15 lipca 1936 był uczniem Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, a następnie odbył praktykę w 1 pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w Warszawie^[7]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 5. lokatą w korpusie oficerów rezerwy kawalerii^[8]. Autor projektu gmachu Ubezpieczalni Społecznej, zbudowanego w 1938 w Wilnie^[9].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 walczył na stanowisku dowódcy plutonu łączności 3 pułku strzelców konnych^[10]. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu VII A Murnau^[11]. W niewoli przetłumaczył książkę Quand les cathédrales étaient blanches (pol. Kiedy katedry były białe) Le Corbusiera i prowadził z nim korespondencję, co zaowocowało wyjazdem po wojnie do pracy we Francji. Tutaj brał udział w prawie wszystkich ważnych, powojennych pracach projektowych francuskiego architekta.

Po 4 latach wrócił do Polski. W 1954 rozpoczął pracę pedagogiczną na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w Zakładach Artystyczno-Badawczych, których był twórcą i do 1967 główną postacią^[12]. Pomimo przeciwności natury politycznej udało mu się zebrać zespół architektów, z którym zaprojektował takie obiekty jak kompleks sportowy Warszawianka^[13], wnętrza dworca Warszawa Śródmieście, bar Wenecja w Warszawie, dom towarowy w Olsztynie czy pawilon polski na Wystawie Światowej w Brukseli (1958).

W 1959 na zaproszenie Josepa Serta wyjechał z wykładami do Harvardu, gdzie w 1961 przebywał jako profesor wizytujący, a od 1965 jako profesor zwyczajny. W latach 1967–1974 został dziekanem tamtejszego Wydziału Architektury, a w 1975 dyrektorem Programu Przestrzennego Kształtowania Miast. W 1972 wraz z Wojciechem Fangorem zaprojektował dwie szkoły podstawowe w Brockton i Lynn^[14]. W roku 1979 przeszedł na emeryturę.

Oprócz działalności na uczelni był członkiem licznych towarzystw naukowych na świecie (znał 7 języków). Poza architekturą zajmował się także rzeźbą, grafiką i sztuką użytkową.

W 2001 Politechnika Warszawska mu tytuł doktora honoris causa^[4]. Ze względu na stan zdrowia laureat nie mógł przylecieć do Polski, w związku z tym do Harvardu udała się delegacja Politechniki Warszawskiej i tam też laureat odebrał dyplom.

Członek rady Stowarzyszenia Architektów Polskich^[15].

Był żonaty z architekt Hanną Sołtan z d. Borucińska (1911–1987)^[16].

• Order Sztandaru Pracy I klasy (1964)^[15]
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari^[17]
• Złoty Krzyż Zasługi (15 lipca 1954)^[6]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[18]

W ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości Politechnika Warszawska w 2020 uhonorowała Jerzego Sołtana „Ławką z historią”, która znajduje się przy fontannie w kampusie centralnym uczelni^[19].

Jerzy Sołtan: On i ja. O architekturze i Le Corbusierze. Grzegorz Piątek (tłum.). Warszawa: Fundacja Centrum Architektury, 2020, s. 200. ISBN 978-83-957282-1-1.

• Zakłady Artystyczno-Badawcze ASP
• Le Corbusier

• Zdzisław Janota Bzowski: Notatnik strzelca konnego 1932–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1981. ISBN 83-211-0240-9.
• Stanisław Radomyski: Zarys historii Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu 1926–1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1992. ISBN 83-85621-06-7.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.

• profesor Jerzy Sołtan – sztuka-architektury.pl
• Sołtanowie – genealogia.okiem.pl
• Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2021-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-11)].