Joseph Marie Jacquard (ur. 7 lipca 1752 w Lyonie we Francji, zm. 7 sierpnia 1834 w Oullins) – tkacz i wynalazca; skonstruował maszynę do wiązania sieci. W 1805 roku udoskonalił krosno przez skonstruowanie nowego urządzenia przesmykowego, znanego dziś jako maszyna Jacquarda (Żakarda), do wielobarwnego tkania wielowzorzystego. Maszyna Jacquarda umożliwia uzyskanie na tkaninie praktycznie dowolnego wzoru, prawie bez ograniczeń. Możliwe jest tkanie barwnych "obrazów". Wzory nanosił Jacquard na karty perforowane, sterujące podnoszeniem nitek osnowy (tworzeniem przesmyku). Było to pierwsze programowe sterowanie w dziejach techniki.

Zwolennik i uczestnik Rewolucji Francuskiej, której bronił w Lyonie. Jego krosno w 1806 roku zostało uznane za własność publiczną, on sam nagrodzony z tej okazji stałą pensją oraz opłatą od każdej zainstalowanej maszyny. W 1812 roku pracowało we Francji około 11 000 maszyn Jacquarda. W roku 1819 Jacquard został odznaczony Legią Honorową. W 1820 jego krosna trafiły do Anglii, potem zaś praktycznie na cały świat.

Od nazwiska Jacquard nazwano tkaniny tworzone przy pomocy tych maszyn - tkaninami żakardowymi.