Kalendarium Wojska Polskiego 1914–1917 – wydarzenia w polskich formacjach wojskowych biorących udział w I wojnie światowej w latach 1914–1917.
1914
[edytuj | edytuj kod]
sierpień
- Rozpoczęto formowanie polskich oddziałów wojskowych we Francji (oddziały bajończyków)[1].
- Siedmioosobowy patrol pod dowództwem Michała Prażmowskiego „Bylina” przeprowadził zwiad na terytorium Kongresówki.
- W krakowskich Oleandrach została sformowana Pierwsza Kompania Kadrowa.
- 8 sierpnia
- Z Krakowa wymaszerował Oddział Telefoniczny Oddziałów Strzeleckich.
- Wielki książę Mikołaj Mikołajewicz Romanow, naczelny dowódca armii rosyjskiej wydał manifest do Polaków[1][3].
- W Krakowie ukonstytuował się Naczelny Komitet Narodowy[1][3].
- Powołano Legiony Polskie w ramach armii austro-węgierskiej[1].
- W Mszanie Dolnej został rozwiązany Legion Wschodni[1].
Październik
- Została utworzona II Brygada Legionów Polskich[1].
- W Jakubowicach Józef Piłsudski nadał 136. „obywatelom” pełniącym służbę w 1 Pułku Piechoty Legionów stopnie oficerskie[4][5][6].
- Została utworzona I Brygada Legionów Polskich[1].
- Rosyjskie władze wojskowe wydały zezwolenie na tworzenie polskich ochotniczych oddziałów wojskowych[1].
- W Królestwie Polskim utworzono militarną organizację piłsudczykowską pod nazwą Polska Organizacja Wojskowa[3].
Listopad
- Stojące na gruncie odezwy Mikołaja Mikołajewicza stronnictwa tworzą w Warszawie Komitet Narodowy Polski[3].
1915
[edytuj | edytuj kod]
- utworzono Legion Puławski[1][7]
Marzec
- kapitan Andrzej Wais został zwolniony ze stanowiska dowódcy I batalionu 3 Pułku Piechoty Legionów i wyznaczony na stanowisko oficera placu Legionów Polskich przy c. i k. Komendzie Placu w Budapeszcie oraz dowódcą Batalionu Uzupełnień, który miał być zorganizowany przez Klub Polsko-Węgierski (Magyar Lengyel Club). W połowie marca do pomocy oficera placu został przydzielony porucznik żandarmerii Antoni Szwarc ze swoim synem, wachmistrzem żandarmerii[8]
- Legion Puławski wyruszył na front[1]
Kwiecień
- w Budapeszcie została utworzona Ekspozytura Żandarmerii Polowej Legionów Polskich pod kierownictwem podporucznika Ignacego Musiałkowskiego[9]
Maj
- Ministerstwo Obrony Krajowej wydało rozporządzenie w sprawie utworzenia pięciu Stacji Zbornych i Transportowych dla polskich Legionistów (niem. Sammel- und Transportstellen für polnische Legionäre) w Pradze, Wiedniu, Krakowie, Morawskiej Ostrawie i Budapeszcie, każda w składzie 4 oficerów, 10 podoficerów i 25 szeregowców[9]
- szarża polskich ułanów pod Rokitną[1]
- Likwidacja Oddziału Bajończyków[10]
- sformowano Brygadę Strzelców Polskich w Rosji[10]
1916
[edytuj | edytuj kod]- Bitwa Legionów Polskich pod Kostiuchnówką[10].
- W drugą rocznicę wyruszenia Pierwszej Kompanii Kadrowej, brygadier Józef Piłsudski odznacza po raz pierwszy zasłużonych żołnierzy I Brygady Legionów Polskich odznaką „Za wierną służbę”[11].
- władca Austro-Węgier obiecał rozwinąć brygady legionowe w dwudywizyjny Polski Korpus Posiłkowy[10].
- dowództwo austriackie udziela dymisji Józefowi Piłsudskiemu[12].
- Odezwa niemieckich i austro-węgierskich władz wojskowych w sprawie utworzenie Wojska Polskiego[10][12].
- ukazały się przepisy władz niemieckich o dobrowolnym wstępowaniu do wojska polskiego mężczyzn od 18 do 45 roku życia[13].
1917
[edytuj | edytuj kod]
24 stycznia (11 stycznia)[a]
- szef rosyjskiego Sztabu Naczelnego Wodza wydał rozkaz Nr 48 o przeniesieniu Brygady Strzelców Polskich z frontu do Kijowskiego Okręgu Wojskowego[14].
8 lutego (21 lutego)
- w Kijowie generał major Tadeusz Bylewski rozpoczął formowanie Dywizji Strzelców Polskich[15][10].
Marzec
- Po rewolucji lutowej w Rosji żołnierze Dywizji Strzelców Polskich otrzymali zezwolenie na noszenie czapek „maciejówek” z polskim orłem zamiast „carskiego oka”[16].
- przekazano Legiony Polskie do dyspozycji niemieckich władz wojskowych i utworzono Polską Siłę Zbrojną (Polnische Wehrmacht)[10][13].
- komendant Legionów Polskich, pułkownik Sztabu Generalnego Stanisław Szeptycki zatwierdził „Listę starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917)”[17].
- W Kijowie odbył się zjazd delegatów wszystkich oddziałów Dywizji Strzelców Polskich; delegaci uchwalili między innymi odezwę ideową.
maj
- zakonspirowano Polską Organizację Wojskową, a częściowo ujawniono ją po ustąpieniu armii rosyjskiej z Warszawy[10].
- ukazał się dekret prezydenta Francji w sprawie formowania polskich oddziałów wojskowych[10][18].
- odbył się I Ogólny Zjazd Wojskowych Polaków w Rosji. Powołano Naczelny Polski Komitet Wojskowy, a dowódcą I Korpusu został gen. Józef Dowbor-Muśnicki[19][18].
lipiec
- Odmowa złożenia przysięgi przez żołnierzy I i III Brygady Legionów Polskich[19].
- Józef Piłsudski wystąpił z Tymczasowej Rady Stanu[18].
- utworzono I Korpus Polski w Rosji[19].
- Józef Piłsudski i płk Kazimierz Sosnkowski zostali aresztowani przez Niemców i uwięzieni w twierdzy Magdeburg[18].
- wypowiedzenie posłuszeństwa Tymczasowej Radzie Stanu przez Komendę Naczelną POW[18].
- dowództwo I Korpusu Polskiego na Wschodzie wydało rozkaz do Polaków w armii rosyjskiej określający cele organizowania Polskiej Siły Zbrojnej[20].
- Ministerstwo Wojny Stanów Zjednoczonych przyznało Polakom prawo do przeprowadzenia rekrutacji do polskich oddziałów wojskowych[21].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W nawiasach zostały podane daty według nowego stylu - kalendarza gregoriańskiego. Zobacz daty nowego i starego porządku.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m Kozłowski i Wrzosek 1973 ↓, s. 555.
- ↑ Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 206.
- ↑ a b c d Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 207.
- ↑ Mieczysław Wrzosek. Pierwszy oficerski akt nominacyjny przyszłego odrodzonego Wojska Polskiego [Rozkaz Józefa Piłsudskiego z 9.10.1914, Jakubowice pod Opatowem]. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3-4 (137-138), s. 252-255, 1991. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. ISSN 0043-7182..
- ↑ Wiktor Krzysztof Cygan. O rzetelniejszą pracę nad dokumentami. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 2 (140), s. 208-211, 1992. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. ISSN 0043-7182..
- ↑ Lista nominacji oficerskich w 1 pp Legionów Polskich, sygn. VIII.800.76.13. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-31].
- ↑ Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 208.
- ↑ Andrzej Wais, Komenda placu i stacji zbornej Legionów Polskich w Budapeszcie, „Panteon Polski” nr 12, Lwów 1 lipca 1925 roku, s. 6-7.
- ↑ a b Andrzej Wais, Komenda placu ..., op. cit., s. 7.
- ↑ a b c d e f g h i Kozłowski i Wrzosek 1973 ↓, s. 556.
- ↑ Witold Sienkiewicz (red.): Legenda Legionów. Opowieść o Legionach oraz ludziach Józefa Piłsudskiego. Warszawa: Demart SA, 2008, s. 373. ISBN 978-83-7427-444-9.
- ↑ a b Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 209.
- ↑ a b Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 210.
- ↑ Bagiński 1921 ↓, s. 53.
- ↑ Bagiński 1921 ↓, s. 54.
- ↑ Bagiński 1921 ↓, s. 55.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917..
- ↑ a b c d e Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 211.
- ↑ a b c Kozłowski i Wrzosek 1973 ↓, s. 557.
- ↑ Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 212.
- ↑ Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 213.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Henryk Bagiński: Wojsko Polskie na Wschodzie 1914-1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1921.
- Eligiusz Kozłowski, Mieczysław Wrzosek: Dzieje oręża polskiego 1974-1938 cz.II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1973.
- Władysław Kurkiewicz, Adam Tatomir, Wiesław Żurawski: Tysiąc lat dziejów Polski; Kalendarium. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1974.
