Kalendarium Wojska Polskiego 1944 – wydarzenia w Wojsku Polskim w roku 1944.
1944
[edytuj | edytuj kod]- polscy piloci myśliwscy PSP zestrzelili 100 samolotów niemieckich i 187 pocisków V-1, a piloci bombowi zrzucili na cele niemieckie 5250 ton bomb[1]
Styczeń
[edytuj | edytuj kod]
- ORP „Ślązak” w składzie 6 Flotylli Niszczycieli (dowodzonej przez HMS „Inglefield”) wziął udział w patrolowaniu zachodniego wejścia do Cieśniny Gibraltarskiej
- ORP „Błyskawica” dowodzona przez kmdr. por. Konrada Namieśniowskiego rozpoczęła wcielenia w Scapa Flow (koniec 6 lutego 1944)
- ORP „Dragon” rozpoczął ćwiczenia w pobliżu bazy w Greenock (zakończenie 6 lutego 1944)
- S-4 wraz z MGB 435 rozpoczęły patrolowanie kanału La Manche
- w Grigoriewskoje (ZSRR) wręczono 1 pułkowi lotnictwa myśliwskiego „Warszawa” sztandar ufundowany przez Związek Patriotów Polskich w ZSRR[1]
- utworzono Armię Ludową i powołano jej dowództwo z gen. Michałem Rolą-Żymierskim na czele[2]
- stanowisko szefa Sztabu Kierownictwa Marynarki Wojennej objął kmdr por. Eugeniusz Pławski
- ORP „Krakowiak” wziął udział w osłonie konwoju do Neapolu
- ORP „Krakowiak” biorący udział w osłonie konwoju wszedł do Neapolu
- 2 Korpus Polski (PSZ) rozpoczął uczestnictwo w bitwie o Monte Cassino[3]
- dowódca AK wydał rozkaz w związku z przekroczeniem przez Armię Czerwoną granicy RP[4]
- rozpoczęto mobilizację oddziałów AK na Wołyniu[4]
- rozkaz o organizacji Wojskowej Służby Kobiet[4]
- Naczelny Wódz wysłał do kraju „Wytyczne włączenia NSZ do Kraju”
- zatwierdzenie i wprowadzenie w życie „Statutu Sądów Honorowych Oficerów Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR”[5]
- dowództwo 1 FB stwierdziło, że konspiracyjna działalność AK na zapleczy utrudnia mu prowadzenie walki oraz zagraża zdrowiu i życiu radzieckich żołnierzy[4]
- na odprawie oficerów Okręgu Wołyń AK podjęto decyzje o utworzeniu 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK i rozpoczęciu akcji Burza[4]
Luty
[edytuj | edytuj kod]- przekształcono kompanię „Pegaz” Armii Krajowej w Batalion Strzelców Spadochronowych „Parasol”[1]
- Oddziały 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, wraz ze zgrupowaniem partyzantki radzieckiej, uderzyły na bazy UPA w lasach świnarzyńskich[4]
- na pierwszą linie frontu wyjechał 1 dywizjon 1 Brygady Artylerii Armat[5]
- na spotkaniu przedstawicieli Okręgu Wilno AK i Wehrmachtu Niemcy zaproponowali zawieszenie broni i wspólną walkę przeciw partyzantce radzieckiej. Polacy odmówili[4]
- zorganizowane zostało Dowództwo Główne Armii Ludowej (gen. Michał Rola-Żymierski, płk Franciszek Jóźwiak, Jan Czechowski)[6]
- Zgrupowanie Osnowa podjęło walkę z Niemcami w rejonie Włodzimierza Wołyńskiego i tym samym zapoczątkowało realizację planu Burza[4]
Marzec
[edytuj | edytuj kod]- Zygmunt Berling i Karol Świerczewski na wniosek ZPP zostali mianowani do stopnia generała dywizji[5]
- samodzielny batalion szturmowy przeszedł na nowy etat i przyjął nazwę „Polski Samodzielny Batalion Specjalny” (PSBS)[5]
- dowódca AK zakazał wcielania do AK oddziałów wojskowych „Miecza i Pługa” z zachowaniem możliwości wcieleń indywidualnych[4]
- 3 Wileńska Brygada AK zdobyła Graużyszki[4]
- w związku ze staraniami o przekształcenie korpusu w armię aktyw Zarządu Głównego ZPP i dowództwo 1 Korpusu Polskich SZ w ZSRR spotkali się na Kremlu z kierownictwem państwa radzieckiego[5]
- rząd sowiecki wyraził zgodę na rozwinięcie 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR w 1 Armię Polską[5][7]
- w prasie ukazał się oficjalny komunikat o powstaniu w ZSRR Armii Polskiej[5]
- po wyzwoleniu zachodniej Ukrainy 1 Korpus Polski został zasilony Polakami mieszkającymi na tym terenie i przekształcony w 1 Armię Polską[6]}
- rozpoczęto formowanie 4 Dywizji Piechoty, 1 Brygady Kawalerii i 1 Brygady Saperów[5]
- dowódca 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK ppłk Jan Kiwerski rozpoczął rozmowy z dowództwem Armii Czerwonej[a][8]
Kwiecień
[edytuj | edytuj kod]- przystąpiono w Sumach do organizowania 14 samodzielnego pułku artylerii przeciwlotniczej[5]
- ukazał się rozkaz organizacyjny dowódcy Armii Polskiej w ZSRR nr 001, który nakazywał: sztab 1 Korpusu PSZ przeformować na sztab Armii Polskiej, a jednostki korpuśne na armijne, związki taktyczne i oddziały korpusu włączyć do armii oraz zorganizować odpowiednie instytucje oraz 69 samodzielnych związków taktycznych, oddziałów i pododdziałów wszystkich rodzajów wojsk i służb[5]
- na lotnisku Grigoriewskoje rozpoczęto formowanie 2 pułku nocnych bombowców „Kraków” (pierwszy dowódca płk Józef Smaga) oraz 103 samodzielnej eskadry łącznikowej (pierwszy dowódca mjr Aleksander Kuwojew)[5][1]
- w Lebiedin (okolice Sum) rozpoczęto formowanie 6 batalionu pontonowo-mostowego[9]
- Inspektorat PSP został przemianowany na Dowództwo Polskich Sił Powietrznych, a pierwszym dowódcą został gen. bryg. pil. Władysław Kalkus[1]
- 1 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej odparł atak lotnictwa niemieckiego na stację kolejową Darnica pod Kijowem, a polscy przeciwlotnicy zestrzelili 5 samolotów[5][1]
- dowódca AK wydał rozkaz nakazujący ujawniającym się oddziałom używać nazw oddziałów WP sprzed 1939 roku[4]
- lądowanie brytyjskiej „Dakoty” pod Bełżycami niedaleko Lublina w ramach operacji „Most 1” z drugim pilotem kpt. pil. Bolesławem Korpowskim jako łącznikiem[b][1]
- we wsi Agatówka pod Berdyczowem rozpoczęto formowanie 13 Warszawskiego Pułku Artylerii Pancernej
- utworzono Radę Wojenną Armii Polskiej w ZSRR[5]
- początek walk partyzanckich pod Osuchami[10]
- w zasadzce w rejonie Włodzimierza zginął dowódca 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK ppłk Jan Kiwerski[8]
- został wprowadzony w życie „Statut Koleżeńskich Sądów Żołnierskich”[5]
- ze Stanów Zjednoczonych przybył do Moskwy na zaproszenie ZPP prof. Oskar Lange, który odwiedził Armię Polska w ZSRR[5]
- zakończono formowanie 1 brygady saperów[5]
- Armia Polska rozkazem nr 00327/org została podporządkowana dowódcy 1 Frontu Białoruskiego gen. armii Rokossowskiemu[5]
Maj
[edytuj | edytuj kod]- wypad Grupy Dywersyjnej AK dowodzonej przez Aleksandra Wąsowicza na lotnisko Bielany w Warszawie (grupa zniszczyła 5 samolotów niemieckich Ju-52, a 3 dalsze samoloty zostały uszkodzone)[1]
- w Owczarni oddział AL Bolesława Kowalskiego zamordował 18 żołnierzy z 3 kompanii 15 pp AK[4]
- 8. 9. i 13 brygady AK w Graużyszkach rozbiły jednostki Litewskiego Korpusu Posiłkowego[4]
- sformowano 3 Szkolny Pułk Czołgów[5]
- przeformowano 2 dywizjon artylerii przeciwpancernej na 2 dywizjon artylerii samobieżnej, 1 samodzielny dywizjon moździerzy na 1 Pułk Moździerzy, 4 Pułk Artylerii Przeciwpancernej (LWP) na 4 Brygadę Artylerii Przeciwpancernej i 5 pułk artylerii ciężkiej na 5 Brygadę Artylerii Ciężkiej[5]
- początek walk 2 KP o Monte Cassino[11]
- rozpoczęto organizować 2 Dywizję Artylerii Przeciwlotniczej[5]
- natarcie oddziałów 2 korpusu w bitwie o Monte Cassino[8][6]
- 8. 3. i 12 brygady AK rozbiły jednostkę Litewskiego Korpusu Posiłkowego stacjonującą w Murowanej Oszmiance[4]
- żołnierze Zgrupowania Stołpeckiego AK stoczyli w Kamieniu Stołpeckim zacięty bój z dwiema brygadami sowieckiej partyzantki[12]
- oddziały AL pod dowództwem płk Mieczysława Moczara oraz partyzancki oddział radziecki walczyły pod wsią Rąblów z przeważającymi siłami niemieckimi[6]}
- 27 DPAK rozpoczęła walki w lasach szackich[4]
- na gruzach klasztoru na Monte Cassino 2 Korpus Polski zatknął polską flagę[7]
- początek trzydniowych ćwiczeń ORP „Błyskawica” oraz ORP „Piorun” wchodzących w skład brytyjskiej 2 Flotylli Kontrtorpedowców na morzu na północ od Szkocji
- płk Aleksander Zawadzki został mianowany generałem brygady[5]
- wywiad AK zdobył szczegółowy plan poligonu w Bleźnie gdzie przeprowadzano próby z systemami rakietowymi „V”[4]
- koniec trzydniowych ćwiczeń ORP „Błyskawica” oraz ORP „Piorun” wchodzących w skład brytyjskiej 2 Flotylli Kontrtorpedowców na morzu na północ od Szkocji
- wcielono ORP „Błyskawica” do 39 półdywizjonu kontrtorpedowców (20 Dywizjon Kontrtorpedowców)
- wcielono ORP „Piorun” do 40 półdywizjonu kontrtorpedowców (20 Dywizjon Kontrtorpedowców)
- na lądowisku „Motyl” pod Tarnowem lądowała brytyjska „Dakota” w ramach akcji „Most II” po części pocisku V-l zdobyte przez wywiad AK; ppor. pil. Jacek Błocki był drugim pilotem-łącznikiem[1]
- zatwierdzono Wojskowy Kodeks Karny i Kodeks Postępowania Karnego[5]
Czerwiec
[edytuj | edytuj kod]- wprowadzono w życie Wojskowy Kodeks Karny i Kodeks Postępowania Karnego[5]
- zrzucono na terenie południowej Lubelszczyzny 56-osobowy oddziału płk Roberta Satanowskiego[5]
- w rejonie Sum na Ukrainie w miejsce Sztabu Formowania i Uzupełnień Armii Polskiej w ZSRR powołano do życia Główny Sztab Formowania Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR[5]
- 1 Pułk „Warszawa”, 2 Pułk „Kraków” oraz 103 Eskadra zostały przebazowane transportem kolejowym i rzutami powietrznymi z Grigoriewskoje na lotnisko Gostomel k. Kijowa (ZSRR)[1]
- przeformowano 3 dywizjon artylerii przeciwpancernej ma 3 dywizjon artylerii samobieżnej
- początek walk 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka w Normandii[13]
- lotnictwo myśliwskie PSP brało udział w inwazji wojsk alianckich w Normandii (Francja) i wykonało w pierwszym dniu 255 lotów bojowych[1]
- ORP „Błyskawica” i „Piorun” brały udział w zwycięskiej bitwie morskiej pod Ushant (Onessant)[14]
- Dywizjon 302 ląduje po raz pierwszy po 4 latach na lotnisku polowym we Francji i po uzupełnieniu paliwa odbywa dalszy lot patrolowy nad rejonem działań[1]
- pod Nowogródkiem w akcji na niemiecką strażnicę zginął mjr Jan Piwnik ps. „Ponury”[15]
- w Cupar (Wielka Brytania) wręczono sztandar 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej[1]
- pierwszy polski pilot sierż. pil. Stanisław Domański zestrzelił nad Anglią pocisk V-1[1]
- 5 Wileńska Brygada AK rozbiła oddział policji litewskiej w Glinciszkach; kilka godzin później Litwini w odwecie rozstrzelali 39 mieszkańców wioski[4]
- przeformowano 4 dywizjon artylerii przeciwpancernej na 4 dywizjon artylerii samobieżnej
- dowódca AK potępił kierownictwo NSZ za niepodporządkowanie się umowie o połączeniu się tej organizacji do AK[4]
- 5 Wileńska Brygada AK w odwecie za mord w Glinciszkach, zabiła w Dubinkach 27 cywilów narodowości litewskiej[4]
- piloci 306 Dywizjonu Myśliwskiego zestrzelili w rejonie Le Mans (Francja) 7 samolotów niemieckich[1]
- 3 Wileńska Brygada AK opanowała Troki[4]
- w rejonie Jeziora Czarnego na Polesiu zrzucona została 11-osobowa grupa ppor. Tadeusza Korszki[5]
Lipiec
[edytuj | edytuj kod]- Główny Sztab Formowania Armii Polskiej w ZSRR został przeniesiony z Sum do Żytomierza[5]
- Naczelny Wódz, gen. Sosnkowski, wydał rozkaz 572 piętnujący niesubordynację NSZ i zakazał członkostwa w jakiejkolwiek innej organizacji niż Armia Krajowa[16]
- początek walk o Ankonę[17]
- rozpoczęto formowanie 5 Dywizji Piechoty i 6 Dywizji Piechoty[5]
- rozpoczęto formowanie 1 Korpusu Pancernego[5]
- rozpoczęto formowanie 4 samodzielnego pułku czołgów ciężkich[5]
- rozpoczęto formowanie 28 Saskiego Pułku Artylerii Pancernej[5]
- piloci 316 Dywizjonu Myśliwskiego zestrzelili w obronie Londynu 7 pocisków V-l[1]
- oddziały Armii Krajowej Okręgu Wileńskiego i Podokręgu Nowogródzkiego rozpoczęły w ramach akcji „Burza” walkę o wyzwolenie Wilna, a zgrupowaniem żołnierzy dowodził ppłk Aleksander Krzyżanowski „Wilk”[18]
- rozpoczęto operację Ostra Brama[16]
- w rejonie Caen storpedowany został krążownik ORP „Dragon”
- w Tinwell doszło do tragicznego wypadku podczas nocnego treningowego skoku 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, spowodowanego brawurą amerykańskich pilotów C-47. W jej wyniku zginęło 26 polskich skoczków oraz 8 pilotów amerykańskich[19].
- Zgrupowanie „San” 5 DP AK walczyło ze zgrupowaniem UPA w okolicach Mościc[16]
- 2 Wileńskie Zgrupowanie AK we współdziałaniu z ACz zdobyło Miejszagołę[16]
- ukazał się rozkaz ogólny nr 0144 o utworzeniu przy Głównym Sztabie Formowania Oddziału Wojsk Pancernych i Zmotoryzowanych[5]
- rozkaz o wcieleniu z dniem 15 sierpnia BCh do AK[16]
- Komenda Główna AK wysłała do sztabu NW w Londynie meldunek z danymi „V2”[16]
- bitwa partyzancka 2 Zgrupowania AK o część dzielnicy Wilna – Zameczek – Krawczuny[20]
- Polska Eskadra Balonowa weszła do akcji w ramach zapory balonowej do zwalczania pocisków V-l w rejonie Londynu[1]
- na terenie Obwodu Krakowskiego została zrzucona 13-osobowa grupa pod dowództwem por. Antoniego Jańczaka „Antek”[5]
- gen. dyw. Karol Świerczewski został wyznaczony na stanowisko szefa Głównego Sztabu Formowania PSZ w ZSRR[5]
- w okolicach Berdyczowa został sformowany 2 Pułk Moździerzy
- w rejonie Osikowa i Agatówki pod Berdyczowem rozpoczęto formowanie 2 Sudeckiej Brygady Pancernej
- ORP Dragon został skreślony z listy okrętów PMW
- w okolicach Berdyczowa rozpoczęto formowanie 3 Drezdeńskiej Brygady Pancernej[5]
- początek walk 27 Wołyńskiej DP w Lasach Parczewskich[21][16]
- w Boguszach zatrzymano i rozbrojono kadrę wileńsko-nowogródzkiego Okręgu AK[16]
- w rejonie Puszczy Rudnickiej Oddziały ACz przystąpiły do rozbrajania oddziałów AK przybyłych na koncentrację[16].
- piloci 315 Dywizjonu Myśliwskiego w rejonie Paryża zestrzelili 19 samolotów niemieckich[1]
- początek walk o Lwów[22]
- główne siły Armii Polskiej przeprawiły się przez Bug i wkroczyły na teren Polski[5]
- dekret Krajowej Rady Narodowej o utworzeniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego w którego skład z ramienia WP wszedł gen. broni Michał Rola-Żymierski i jego zastępca gen. dyw. Zygmunt Berling[5][1]
- wojska polskie i radzieckie wyzwoliły pierwsze miasto polskie Chełm[6]}
- Oddziały 27 WDP AK wyzwoliły Lubartów, Kock, Firlej i Kamionkę[16]
- PKWN wydał dekret o utworzeniu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, którego dowódcą został gen. broni Michał Rola-Żymierski[1]
- oddziały AK wyzwoliły Nałęczów[16]
- zostało rozwiązane Dowództwo Główne Armii Ludowej[23]
- początek przemarszu jednostek 1 Armii WP nad Wisłę w rejon Dęblina i Puław[23]
- początek wspólnych walk AK i ACz o Lwów[16]
- w walkach o wyzwolenie Lwowa brała udział 5 Dywizja Armii Krajowej i 14 pułk ułanów jazłowieckich[24]
- w rejonie Skrobowa oddziały sowieckie przystąpiły do rozbrajania 27 WDP AK[16]
- oddziały Armii Krajowej i Armii Czerwonej wyzwoliły Lublin[24]
- w Skrobowie pod Lubartowem wojska sowieckie rozbroiły 27 Wołyńską Dywizję Piechoty Armii Krajowej[24]
- w ramach operacji „Most III” brytyjska „Dakota” z drugim pilotem-łącznikiem por. pil. Kazimierzem Szrajerem wylądowała w rejonie Zaborowa koło Tarnowa[c][1]
- PKWN zawarł z ZSRR porozumienie oddające władzę w rejonie przyfrontowym w ręce sowieckie, co stało się formalną podstawą aresztowań i wywożenia żołnierzy AK w głąb ZSRR[16]
- Oddział AK wyzwolił Ryki[16]
- Utworzono Republikę Pińczowską
- rozpoczęto formowanie 1 samodzielnej brygady zaporowej[23]
- utworzono w Moskwie Polskie Przedstawicielstwo Wojskowe[23]
- komendant garnizonu AK w Lublinie pod presją władz sowieckich zaprzestał oficjalnej działalności publicznej[16]
- komendant Okręgu Lublin AK odrzucił żądanie dowódcy 69 Armii podporządkowania żołnierzy AK dowódcy 1 Armii Polskiej
- oddział BCh ze zgrupowania „Ośka” rozbił niemiecki sztab dywizyjny stacjonujący w leśnictwie Chwałowice[6]}
- walki o zdobycie przyczółków pod Janowcem i Magnuszewem[25]
- początek walk pod Dęblinem i Puławami[26]
- ruszyły pierwsze transporty z Miednik Królewskich wiozące żołnierzy Okręgu Wilno AK do Kaługi[16].
- Komendant Okręgu Lwów AK rozwiązał oddziały AK na podległym mu obszarze; ujawnione po walkach oddziały zostały rozbrojone[16]
- dowódca AK wydał rozkaz zezwalający na wstępowanie do 1 Armii Polskiej Polakom z województw wschodnich podlegającym obowiązkowi służby wojskowej w Armii Czerwonej[16]
- nad Norwegią piloci 315 Dywizjonu Myśliwskiego zestrzelili 8 samolotów niemieckich[1]
Sierpień
[edytuj | edytuj kod]- wybuchło powstanie warszawskie[27][1]
- w Białej Podlaskiej rozpoczęła działalność akowska Komenda Miasta[28]
- w Kryszkowcach koło Berdyczowa rozpoczęto formować 4 samodzielny pułk czołgów ciężkich[23]
- w Normandii ląduje 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka[14]
- nad Warszawę i jej okolice latało 97 samolotów Polskiej Eskadry 1586 z Brindisi (Włochy) ze zrzutami dla powstańców walczących w stolicy[1]
- NKWD aresztowało przybyłych do Żytomierza na rozmowy z gen. Żymierskim przedstawicieli Obszaru Lwowskiego AK[28]
- 1 pułk lotnictwa myśliwskiego „Warszawa” i 2 pułk lotnictwa nocnych bombowców „Kraków” zostały przebazowane na lotnisko Dys pod Lublinem[23]
- ukazał się rozkaz ogólny nr 0171 o włączeniu 1 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej, 4 samodzielnej brygady artylerii przeciwpancernej i 1 samodzielnej brygady kawalerii w skład 1 Armii WP[23]
- rozkazem płk Mieczysława Moczara powołana została 2 Brygada AL Ziemi Kieleckiej „Świt”[6]}
- początek walk o Falaise-Chambois[29]
- 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka brała udział w walkach pod Chambois w Normandii[6]}
- jednostki 1 Armii Wojska Polskiego brały udział w walkach na przyczółku warecko-magnuszewskim[6]}
- w Lublinie odbyła się defilada głównych sił 4 Dywizji Piechoty im. Jana Kilińskiego[23]
- 1 Brygada Pancerna rozpoczęła walki pod Studziankami[23]
- na przyczółku magnuszewskim rozpoczęła walki 1 Armia WP[23]
- Stalin zakazał radzieckim dowódcom polowym prowadzenia rozmów z dowódcami oddziałów AK[28]
- dowódca AK wydał rozkaz wzywający wszystkie oddziały AK do marszu na pomoc walczącej Warszawie[28]
- rząd ZSRR zakazał lądowania amerykańskim samolotom zrzucającym broń i wyposażenie nad Warszawą w swojej strefie[28]
- w walkach pod Falaise (Normandia) udział brała 1 Dywizja Pancerna[30]
- na lotnisko Dys k. Lublina przybyły rzuty powietrzne 1 pułku myśliwskiego „Warszawa” i 2 pułku bombowego „Kraków”[1]
- pod Sarzynem Armia Czerwona rozbroiła pododdział 26 ppAK idący na pomoc walczącej Warszawie[28]
- 1 pułk myśliwski „Warszawa” wraz z radzieckim 611 pułkiem lotnictwa szturmowego przyleciały na lotnisko frontowe w Zadybiu Starym k. Żelechowa[1]
- w Lubartowie rozpoczęto formowanie 4 Łużyckiej Brygady Saperów[23]
- w okolicach Włodawy rozpoczęto formowanie 2 Warszawskiej Brygady Saperów[23]
- w Brzezinach rozpoczęto formowanie 35 batalionu pontonowo-mostowego
- w Leszkowicach rozpoczęto formowanie 33 batalionu pontonowo-mostowego[23]
- we Włodawie rozpoczęto formowanie 31 batalionu pontonowo-mostowego[23]
- Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego wydało rozkaz o formowaniu 2 Armii Wojska Polskiego[30]
- zginął ppor. Antoni Chomicz
- do działań bojowych w rejonie przyczółka warecko-magnuszewskiego wszedł 1 pułk myśliwski „Warszawa” i radziecki 611 pułk lotnictwa szturmowego[d][1]
- 1 pułk lotnictwa myśliwskiego „Warszawa” i 611 pułk lotnictwa szturmowego brały udział w walkach o przyczółek warecko-magnuszewski[23][6]
- początek walk 2 KP na Linii Gotów[31]
- rozpoczęto formowanie 10 dywizjonu artylerii pancernej i 11 dapanc
- Komenda Główna AK przeszła kanałami ze Starego Miasta do Śródmieścia[28]
- 2 pułk bombowy „Kraków” został przebazowany z Dys k. Lublina na lotnisko frontowe w Woli Rowskiej k. Garwolina[1]
- podczas bombardowania Warszawy zginął niemal cały warszawski sztab Armii Ludowej[6]}
- Wielka Brytania i Stany Zjednoczone uznały prawa kombatanckie żołnierzy AK i powstańców warszawskich[28]
- zginął kpr. Mirosław Biernacki
- zorganizowano dowództwo 1 Dywizji Lotniczej któremu zostały podporządkowane: 1 pułk lotnictwa myśliwskiego „Warszawa”, 2 pułk nocnych bombowców „Kraków” i 611 pułk lotnictwa szturmowego, a pierwszym dowódcą został płk Józef Smaga[23][1]
Wrzesień
[edytuj | edytuj kod]- w folwarku Konopnica k. Lublina rozpoczęto formowanie 66 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej
- wygasły działania powstańcze na Starym Mieście[28]
- na podstawie rozkazu nr 15 naczelnego dowódcy WP powołano do życia[23]:
- Wydział Sądownictwa Wojskowego przy Naczelnym Dowództwie
- Najwyższy Sąd Wojskowy oraz Naczelną Prokuraturę Wojskową w siedzibie Naczelnego Dowództwa
- Sądy oraz prokuraturę armii urzędujące w siedzibach dowództwa armii
- Sądy oraz prokuraturę dywizji i samodzielnych korpusów w siedzibach dowództw dywizji i samodzielnych korpusów
- Sądy oraz prokuratury garnizonowe w siedzibach dowódców poszczególnych garnizonów
- ppor. Czesław Zajączkowski „Ragner” wystosował do szefa NKWD w Lidzie – „dowódcy wojsk okupacyjnych” pismo wzywające do zaprzestania terroru wobec Polaków, grożąc odwetem[28]
- początek walk jednostek PSZ we Flandrii[17]
- Sztab Generalny Armii Radzieckiej wydał zarządzenie o formowaniu 1 Mieszanego Korpusu Lotniczego dla potrzeb Wojska Polskiego w rejonie Charkowa i Kazania (ZSRR) w składzie (stan korpusu według etatów: 2864 żołnierzy i 326 samolotów):
- 1 Dywizja Lotnictwa Bombowego (pułki 3, 4 i 5),
- 2 Dywizja Lotnictwa Szturmowego (pułki 6, 7 i 8),
- 3 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego (pułki 9, 10 i 11),
- 2 Eskadra Lotnictwa Łącznikowego[1]
- na lotnisku Ebola k. Salerno (Włochy) sformowano 663 Dywizjon Samolotów Artylerii, a jego pierwszym dowódcą był mjr dypl. pil. Edward Pawlikowski[1]
- w Borach Tucholskich zrzucono oddział dywersyjny ppor. Jana Miętkiego (Wirskiego), który zlokalizował m.in. wyrzutnie pocisków V-l[1]
- zmarł mjr Gustaw Billewicz
- 2 pułk bombowy „Kraków” przeszedł chrzest bojowy w rejonie Nowego Bródna w Warszawie podczas bombardowania wojsk niemieckich[e][1]
- 2 pułk bombowy „Kraków” rozpoczął akcję zrzutów dla walczących powstańców Warszawy oraz bombardowań pozycji wojsk niemieckich w stolicy[1]
- 1 Dywizja Piechoty i 1 Brygada Pancerna po pięciodniowych walkach wyzwoliły prawobrzeżna część Warszawy – Pragę[6]}
- początek walk o Axel[32]
- w lasach suchedniowskich oddziały AL pod dowództwem płk Mieczysława Moczara stoczyły zwycięską bitwę z oddziałami Wehrmachtu, SS i żandarmerii[6]}
- oddziały 1 Armii WP walczą na przyczółkach utworzonych na Czerniakowie i Żoliborzu celem przyjścia z pomocą powstańcom warszawskim[6]}
- komendant Obwodu Praga Armii Krajowej wydał odezwę wzywająca do wstępowania w szeregi ludowego Wojska Polskiego[28]
- 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa brała udział w operacji desantowej w rejonie Arnhem[33]
- rozkaz o utworzeniu Warszawskiego Korpusu Armii Krajowej[28]
- w m. Karłówka (w rejonie Charkowa ZSRR) rozpoczęto formowanie 3 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego (pułki 9, 10 i 11), a pierwszym dowódcą był płk Jan Chłusowicz[1]
- wprowadzony został kodeks karny Wojska Polskiego[33]
- skapitulowały oddziały Armii Krajowej na Mokotowie[28]
- 1 Brygada Spadochronowa brała udział w alianckim desancie pod Arnhem (Holandia)[1]
- samoloty 1 Dywizji Lotniczej rozpoczęły działania bojowe na pozycje wojsk niemieckich w rejonie Warszawy[1]
- oddziały Armii Ludowej stoczyły pod Radoszycami (Gruszką) walkę z Niemcami[33]
- dowódca Armii Krajowej gen. Tadeusz Komorowski został mianowany Naczelnym Wodzem[28]
- skapitulowały oddziały Armii Krajowej na Żoliborzu[28]
- w Wołczańsku (w rejonie Charkowa ZSRR) rozpoczęto formowanie 2 Dywizji Lotnictwa Szturmowego (pułki 6, 7 i 8), a pierwszym dowódcą był płk Szałwa Dżamaszwili[1]
Październik
[edytuj | edytuj kod]- gen. Tadeusz Komorowski wyznaczył swoim następcą gen. Leopolda Okulickiego[34]
- skapitulowała powstańcza Warszawa[34][6]
- pełnienie obowiązków Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych powierzone zostaje gen. broni Władysławowi Andersowi
- w miejscowości Narol (Polska) rozpoczęto formowanie jednostki 5 Mazurskiej Brygady Saperów
- gen Leopold Okulicki „Niedźwiadek” powiadomił Sztab Naczelnego Wodza o przystąpieniu do odtwarzania Komendy Głównej AK w rejonie Częstochowy[34]
- początek walk o Jabłonnę[35]
- ciężko rannego gen. bryg. Romana Abrahama przebywającego w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie Niemcy wzięli do niewoli
- gen. Okulicki wydał rozkaz wstrzymujący realizację planu Burza w okresie zimowym i polecił ograniczyć działania do dywersji i ochrony ludności[34]
- walki o Bredę[36]
- 1 Dywizja Pancerna wyzwoliła Bredę[37]
Listopad
[edytuj | edytuj kod]- na bazie byłej 6 armii lotniczej Armii Radzieckiej sformowano jednostki lotnictwa pomocniczego WP[23]
- ukazał się rozkaz naczelnego dowódcy WP nr 94 w sprawie sformowania pułków aprowizacyjnych dla woj. białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i warszawskiego[23]
- aresztowano 439 byłych żołnierzy AK, służących w różnych jednostkach ludowego Wojska polskiego, osadzono w Skrobowie[34]
- w polskiej Eskadrze 1586 powiększono etat do stanu dywizjonu i przywrócono mu dawną nazwę i numerację: 301 Dywizjon Bombowy Ziemi Pomorskiej „Obrońców Warszawy”[1]
- naczelny dowódca WP wydał rozkaz nr 59/org. w sprawie zaprzestania organizacji 3 armii[23]
- przez linię frontu koło Łagowa na przyczółku sandomierskim przedarł się oddział AL im. Bartosza Głowackiego i część sił 11 brygady AL „Wolność”[23]
- naczelny dowódca WP wydał rozkaz nr 69/org. o zorganizowaniu do 25 listopada żandarmerii WP, a na stanowisko dowódcy został wyznaczony ppłk Zygmunt Duszyński[23]
Grudzień
[edytuj | edytuj kod]- sformowano w Zamościu Szkołę Lotniczą WP, komendant gen. bryg. pil. Józef Smaga[1]
- lotnictwo bombowe PSP bombardowało w Niemczech Karlsruhe, Merseburg, Essen, Ulm, Koblencję, Bonn, Gelsenkirchen oraz niemieckie linie komunikacyjne[1]
- naczelny dowódca WP wydał rozkaz personalny nr 116 ustalający zasady nadawania stopni oficerskich[23]
- w rejonie Słubic wylądowała 6-osobowa grupa desantowa pod dowództwem ppor. Czesława Szelachowskiego, która miała wykonywać zadania rozpoznawczo-dywersyjne[23]
- ukazał się rozkaz naczelnego dowódcy WP nr 91 w sprawie sformowania trzech batalionów łączności dla Resortu Poczt i Telegrafów[23]
- aresztowany przez NKWD komendant Podokręgu Rzeszów AK zawarł z władzami sowieckimi umowę przewidującą uwolnienie aresztowanych żołnierzy AK i utworzenie z nich 24 DP. Wobec braku efektów akcji, został ponownie aresztowany[34]
- gen. dyw. Karol Świerczewski objął obowiązki dowódcy 2 Armii WP[23]
- gen. dyw. Władysław Korczyc przekazał obowiązki dowódcy 1 Armii WP i przyjął obowiązki szefa Sztabu Głównego WP[23]
- sąd 2 AWP skazał w Kąkolewnicy na karę śmierci 8 oficerów AK z Oddziału Specjalnego „Szarugi”, od sierpnia 1944 służących w ludowym WP[34]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dowództwo Armii Czerwonej proponowało operacyjne podporządkowanie się oddziałów dowództwu sowieckiemu w zamian za pomoc w dostawach sprzętu, broni i zaopatrzenia.
- ↑ Oprócz poczty pozostawiono 2 cichociemnych oraz zabrano m.in. gen. Stanisława Tatara szefa operacyjnego KG AK i sztandar dla 1 Polskiej Brygady Spadochronowej.
- ↑ Samolot zabrał min. części V-2 oraz raporty wywiadu AK na temat tzw. broni odwetowych.
- ↑ W pierwszym locie bojowym pułku uczestniczyły 2 pary na samolotach Jak 1: ppłk pil. Jan Tałdykin (dowódca pułku), por. pil. Witold Gabis oraz kpt. pil. Oleg Matwiejew i chor. pil. Edward Chromy.
- ↑ Zrzucono ok. 2000 bomb.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao Jerzy Konieczny: Kronika lotnictwa polskiego 1241–1945. s. 132–137.
- ↑ Rykowski i Władyka 1987 ↓, s. 7.
- ↑ Jarosław Krawczyk, Katarzyna Zientara-Majewski [red]. Polskie państwo podziemne 1939–1945 nr 7/10. „Gazeta Wyborcza”, s. 3. Warszawa: Agora S.A..
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Andrzej Chmielarz: Armia Krajowa: 1939–1945. s. 203–238.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al Mikołaj Plikus (red.): Mała kronika ludowego Wojska Polskiego 1943–1973. s. 80–98.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 284–297.
- ↑ a b c Rykowski i Władyka 1987 ↓, s. 8.
- ↑ a b c Jarosław Krawczyk, Katarzyna Zientara-Majewski [red]. Polskie państwo podziemne 1939–1945 nr 8/10. „Gazeta Wyborcza”, s. 3. Warszawa: Agora S.A..
- ↑ Andrzej Toczewski, Bitwa o Odrę w 1945 roku s. 271.
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 295.
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 264.
- ↑ Kazimierz Krajewski: Walka 1 kompanii I/78 pp AK (Zgrupowanie Stołpeckie) z partyzantką sowiecką w Kamieniu (pow. Stołpce) nocą 14/15 maja 1944 r.. ipn.gov.pl, 2007-01-17. [dostęp 2015-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-06)].
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 274.
- ↑ a b Rykowski i Władyka 1987 ↓, s. 9.
- ↑ Jarosław Krawczyk, Katarzyna Zientara-Majewski [red]. Polskie państwo podziemne 1939–1945 nr 7/10. „Gazeta Wyborcza”, s. 5. Warszawa: Agora S.A..
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Andrzej Chmielarz: Armia Krajowa: 1939–1945. s. 238–250.
- ↑ a b Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 15.
- ↑ Jarosław Krawczyk, Katarzyna Zientara-Majewski [red]. Polskie państwo podziemne 1939–1945 nr 8/10. „Gazeta Wyborcza”, s. 4. Warszawa: Agora S.A..
- ↑ Szkolenia w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. W: Piotr Witkowski: Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009, s. 135. ISBN 978-83-11-11640-5. (pol.).
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 183.
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 299.
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 225.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Mikołaj Plikus (red.): Mała kronika ludowego Wojska Polskiego 1943–1973. s. 112–155.
- ↑ a b c Jarosław Krawczyk, Katarzyna Zientara-Majewski [red]. Polskie państwo podziemne 1939–1945 nr 8/10. „Gazeta Wyborcza”, s. 5. Warszawa: Agora S.A..
- ↑ Rykowski i Władyka 1987 ↓, s. 10.
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 85.
- ↑ Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego. s. 319.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Andrzej Chmielarz: Armia Krajowa: 1939–1945. s. 250–260.
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 103.
- ↑ a b Rykowski i Władyka 1987 ↓, s. 11.
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 198.
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 29.
- ↑ a b c Rykowski i Władyka 1987 ↓, s. 12.
- ↑ a b c d e f g Andrzej Chmielarz: Armia Krajowa: 1939–1945. s. 261–267.
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 128.
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Boje Polskie 1939–1945. s. 60.
- ↑ Rykowski i Władyka 1987 ↓, s. 13.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Chmielarz, Grzegorz Jasiński: Armia Krajowa: 1939–1945. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2011. ISBN 978-83-62345-63-2.
- Boje Polskie 1939–1945; poradnik encyklopedyczny. Krzysztof Komorowski (red.). Warszawa: Bellona Spółka Akcyjna, 2009. ISBN 978-83-7399-353-2.
- Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego: vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 1 (w granicach współczesnej Polski). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2003. ISBN 83-7399-050-X.
- Mikołaj Plikus (red.): Mała kronika ludowego Wojska Polskiego 1943–1973. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Jerzy Konieczny: Kronika lotnictwa polskiego 1241–1945. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1984, 1984.
- Zdzisław Rykowski, Wiesław Władyka, Kalendarium polskie 1944 - 1984, Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 7-14, ISBN 83-203-2362-2.
- Władysław Kurkiewicz, Adam Tatomir, Wiesław Żurawski, Tysiąc lat dziejów Polski; Kalendarium, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1974.
