ORP Błyskawica

ORP „Błyskawica”, jako okręt–muzeum, dobijający do nabrzeża Pomorskiego w Gdyni, stan na 2012
Klasa	niszczyciel
Typ	Grom
Historia
Stocznia	J. Samuel White, Cowes
Położenie stępki	1 października 1935
Wodowanie	1 października 1936
Marynarka Wojenna
Wejście do służby	25 listopada 1937
Wycofanie ze służby	1 stycznia 1975 (ze służby czynnej)
Los okrętu	okręt muzeum
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	2144 t (normalna, 1937)
Długość	114 m
Szerokość	11,3 m
Zanurzenie	3,3 m
Materiał kadłuba	stal
Napęd
2 zespoły turbin parowych o mocy 54 000 KM 3 kotły Admiralicji 2 śruby
Prędkość	39,6 węzła
Zasięg	2000 Mm przy 15 w.
Uzbrojenie
1945: 8 dział kal. 102 mm 4 działa plot. kal. 40 mm 4 działa plot. kal. 20 mm 4 wyrzutnie torpedowe kal. 533 mm bomby głębinowe
Załoga	192
Multimedia w Wikimedia Commons

ORP Błyskawica – polski niszczyciel (według nazewnictwa okresu dwudziestolecia międzywojennego – kontrtorpedowiec), jeden z dwóch zbudowanych okrętów typu Grom, wprowadzony do służby w Marynarce Wojennej w 1937 roku. Uczestniczył w działaniach II wojny światowej od pierwszych do ostatnich dni walk w Europie, operując na Atlantyku, Morzu Północnym i Morzu Śródziemnym. Brał udział między innymi w kampanii norweskiej i ewakuacji Dunkierki, bitwie o Atlantyk, operacjach „Torch” i „Overlord” oraz bitwie pod Ushant. Działalność operacyjną u boku aliantów zakończył udziałem w operacji „Deadlight”. W maju 1946 został przejęty przez Royal Navy, pod polską banderę powrócił 1 lipca 1947 roku.

Po remoncie i przezbrojeniu powrócił do czynnej służby, pełniąc funkcję okrętu flagowego Marynarki Wojennej. Na jego pokładzie szkoliły się kadry polskiej floty. Po awarii kotłowni w 1967 roku uznano kolejny remont za nieopłacalny i od 1969 roku pozostawał w Świnoujściu jako stacjonarny okręt obrony przeciwlotniczej. Od 1 maja 1976 roku zacumowany jest w Porcie Gdynia jako okręt muzeum. Jest najstarszym na świecie zachowanym niszczycielem^{[potrzebny przypis]}. W 1987 roku został odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari, a w 2012 Medalem „Pro Memoria”.

 Osobny artykuł: niszczyciele typu Grom.

Na przełomie lat 20. i 30. XX wieku Kierownictwo Marynarki Wojennej (KMW) czyniło starania dla pozyskania kolejnych, po „Wichrze” i „Burzy”, niszczycieli (zwanych wówczas kontrtorpedowcami). 24 listopada 1932 roku szef KMW kontradmirał Jerzy Świrski uzyskał po osobistej rozmowie z marszałkiem Piłsudskim jego ustną zgodę na powiększenie istniejącej floty^[1]. Jej efektem było rozpisanie w maju 1933 roku wśród stoczni francuskich przetargu na dostawę dwóch niszczycieli, a po jego fiasku, następnego w styczniu 1934 roku wśród stoczni szwedzkich, również zakończonego niepowodzeniem^[2]. W tym czasie wykrystalizowały się założenia taktyczno-techniczne dla planowanych okrętów, obejmujące między innymi zastosowanie jako głównego uzbrojenia artyleryjskiego dział Boforsa kal. 120 mm^[1].

Trzeci przetarg, tym razem wśród stoczni brytyjskich, KMW ogłosiło w lipcu 1934 roku. 4 września komisja przetargowa ogłosiła zwycięstwo projektu stoczni John Thornycroft & Co.(inne języki) z Southampton, drugie miejsce przyznając planom zaprezentowanym przez przedsiębiorstwo J. Samuel White & Co. z Cowes na wyspie Wight^[1]. Ponieważ jednak cena projektu Thornycrofta okazała się zbyt wygórowana, ostatecznie zdecydowano się przyjąć ofertę stoczni z Cowes, żądając wprowadzenia pewnych poprawek, wśród nich wzmocnienia uzbrojenia głównego, zgodnie z życzeniami strony polskiej^[1]. Umowę na dostawę dwóch niszczycieli: przyszłych „Groma” i „Błyskawicy”, zawarto 29 marca 1935 roku^[2]. Ze strony KMW umowę podpisał inżynier Mikołaj Berens^[3]. Ostateczne plany jednostek opracowano w maju tegoż roku^[1].

Zgodnie z umową strona brytyjska gwarantowała dostarczenie gotowych okrętów w okresie 26 miesięcy od położenia stępki^[4]. Stępkę pod budowę „Błyskawicy” położono 1 października 1935 roku, pod numerem stoczniowym 1801^[5]. Były to największe okręty zbudowane w stoczni White’a do tej pory (poprzednio największym był lider „Kempenfelt”)^[1]. Prace stoczniowe były ze strony polskiej nadzorowane przez specjalną komisję, której przewodniczył komandor inżynier Stanisław Rymszewicz^[6]. Decyzją szefa KMW z 3 maja 1936 roku dla nowego niszczyciela przewidziano nazwę „Błyskawica”^[7]. Ceremonia wodowania odbyła się równo rok po rozpoczęciu budowy, 1 października 1936 roku o godzinie 11.55, a matką chrzestną okrętu została Cecylia Raczyńska^[a], żona Edwarda Raczyńskiego, ówczesnego ambasadora RP w Londynie^[8]. Wśród gości honorowych byli między innymi: admirał William Wordsworth Fisher, hrabia George Jellicoe, sir Samuel Instone, główny konstruktor marynarki Stanley V. Goodall, zaś ze strony polskiej ambasador Raczyński, konsul generalny RP w Londynie Karol Poznański, komandor inżynier Aleksander Rylke^[8].

Dalsze prace nad wykończeniem i wyposażeniem okrętu uległy niewielkiemu przedłużeniu, po części z winy strony polskiej, która w 1936 roku spóźniła się z dostawami (45 dni), a dalsze opóźnienie o 29 dni uznano za wynikające z siły wyższej^[2]. Formalne zakończenie budowy nastąpiło 1 października 1937 roku, próby morskie odbyły się we wrześniu i październiku. W ich przebiegu odnotowano kłopoty z wibracjami kadłuba, których usunięcie wymagało wymiany śrub, oraz dwukrotnie przepalenie opłomek w kotłach. 22 listopada przeprowadzono próbę prędkości, podczas której niszczyciel osiągnął 40,4 węzła^[2].

Rozkazem Ministra Spraw Wojskowych, generała dywizji Tadeusza Kasprzyckiego, 25 listopada 1937 roku „Błyskawica” stała się okrętem Rzeczypospolitej Polskiej^[9]. Tego samego dnia, w Cowes, na niszczycielu została podniesiona biało-czerwona bandera, po czym pierwsza załoga, dowodzona przez komandora porucznika Tadeusza Podjazd-Morgensterna, przeprowadziła okręt do Gdyni, gdzie 1 grudnia został uroczyście powitany przez „Wichra” w asyście dwóch trałowców^[4]. Przewidywany dla nowego niszczyciela znak burtowy „BŁ” nie został już namalowany, w związku ze zmianą przepisów dotyczących oznakowania okrętów Marynarki Wojennej^[4].

 Osobny artykuł: niszczyciele typu Grom.

„Błyskawica” była dużym niszczycielem (przez brytyjskich budowniczych określanym jako lider^[8]), długości całkowitej 114 m (między pionami 108,8 m^[10], na konstrukcyjnej linii wodnej 111 m^[7]) i szerokości maksymalnej 11,3 m^[b][11]. Przy projektowanej wyporności normalnej 2144 ton średnie zanurzenie określone było na 3,3 m^[12]. Wyporność standardowa wynosiła 2011 ton angielskich (ts)^[13].

Napęd okrętu stanowiły dwa zespoły turbin parowych systemu Parsonsa(inne języki), napędzających poprzez przekładnie mechaniczne dwa wały napędowe z trójłopatowymi śrubami. Parę przegrzaną dla turbin o temperaturze 331 °C, dostarczały trzy kotły wodnorurkowe typu Admiralicji, trójwalczakowe, o łącznej powierzchni grzewczej 1222 m²^[10] i ciśnieniu roboczym 26,2 at^[14]. Łączna moc układu napędowego, wynosząca 54 000 KM, zapewniała maksymalną prędkość 39,6 węzła^[4], co przekraczało kontraktowe 39 węzłów^[12]. Zapas 350 ton mazutu pozwalał osiągnąć zasięg maksymalny 2000 mil morskich przy prędkości ekonomicznej 15 węzłów^[3] (według innego źródła 3573 mile morskie przy 15 węzłach, przy czym nie jest podany okres, którego dane te dotyczą^[14]). Do zasilania urządzeń pomocniczych służył dodatkowy kocioł parowy typu White Forster^[4].

Pierwotne uzbrojenie obu niszczycieli typu Grom składało się z siedmiu armat Bofors wz. 36 L/50 kalibru 120 mm na jednym pojedynczym i trzech zdwojonych stanowiskach osłoniętych maskami przeciwodłamkowymi^[15]. Stanowisko pojedyncze umieszczone zostało na pokładzie dziobowym, podwójne zaś: jedno w superpozycji na nadbudówce dziobowej, jedno na pokładzie rufowym i jedno na nadbudówce rufowej, także w superpozycji^[3]. Umieszczenie zdwojonego stanowiska na nadbudówce dziobowej, ponad pojedynczym, chroniło je przed zalewaniem przez fale i pozwalało na jego użycie nawet przy wzburzonym morzu, ale powodowało problemy ze statecznością^[6]. Kąt podniesienia lufy wynosił od -10° do +30°, a maksymalna donośność 19 500 m^[16]. Strzelały one nabojami zespolonymi z pociskami o masie 22,7–24 kg^[17]. Cztery komory amunicyjne dla każdego stanowiska dział głównych znajdowały się pod nimi w dolnej części kadłuba i mieściły po 150 naboi bojowych na działo, a nadto 176 oświetlających i 147 ćwiczebnych^[18]. Z komór amunicyjnych amunicję dostarczały podnośniki amunicyjne za stanowisko każdego z dział^[18]. Przy działach znajdowały się podręczne parki amunicyjne mieszczące po 30 naboi: dla stanowisk dział nr 1, 2, 3 po dwa parki po 15 naboi a dla stanowiska nr 4 trzy parki po 10 naboi^[18]. Parki amunicyjne dział 120 mm zdjęto później w Anglii, z wyjątkiem jednego rufowego na 10 naboi, w trakcie zmian mających poprawić stateczność^[19]. Po przezbrojeniu zainstalowano parki na 24 naboje na każde działo, zachowane na okręcie-muzeum^[20].

Uzbrojenie przeciwlotnicze stanowiły cztery działa automatyczne Bofors 1936 L/60 kal. 40 mm na stabilizowanych poprzecznie zdwojonych podstawach^[21][22], umieszczone na specjalnych postumentach w osi symetrii kadłuba, pomiędzy kominem a przednim aparatem torpedowym i pomiędzy aparatami torpedowymi. Uzupełniały je cztery zdwojone najcięższe karabiny maszynowe Hotchkiss wz. 30 kal. 13,2 mm, na stanowiskach na bocznych sponsonach pomostu bojowego i nadbudówki rufowej^[12]. Ponadto na okręcie znajdowaly się cztery karabiny maszynowe wz. 08 Maxim kalibru 7,92 mm, ustawiane w razie potrzeby na podstawach trójnożnych, oraz dwa ręczne karabiny maszynowe wz. 28 Browning tego kalibru, ustawiane na mostku^[23]. Uzbrojenie torpedowe składało się z dwóch potrójnych aparatów kal. 550 mm z reduktorami dla torped kal. 533 mm^[4]. Do zwalczania okrętów podwodnych służyły dwie zrzutnie bomb głębinowych w tunelach podpokładowych na rufie, po bokach maszyny sterowej^[24]. Zapas wynosił po 10 bomb na każdej z wyrzutni oraz 10 bomb zapasowych^[24]. Wbrew informacjom spotykanym w publikacjach, przed wojną okręty nie miały miotaczy bomb głębinowych^[24]. Na pokładzie rufowym znajdowały się tory minowe dla 44 min morskich wz. 08^[c].

Centrum dowodzenia okrętu znajdowało się na opływowo ukształtowanej, podwyższonej nadbudówce dziobowej. Na nadbudówce znajdował się otwarty pomost bojowy^[25], a poniżej niego sterówka^[26] z dużą liczbą okien. Kabina nawigacyjna^[27] znajdowała się za sterówką. Na tym samym poziomie za kabiną nawigacyjną znajdowała się centrala artyleryjska^[28][29]. Na życzenie strony polskiej pomieszczenia oficerskie umieszczono w dolnej części przedniej nadbudówki^[30]. Ułatwiało to zajmowanie stanowisk w sytuacjach alarmowych. Na innych okrętach zwyczajowo takie pomieszczenia znajdowały się na rufie. Na brytyjskich niszczycielach zastosowano to rozwiązanie dopiero w typie R z 1941 roku.

Projekt przedwojennego systemu kierowania ogniem dla kontrtorpedowców typu Grom przygotowały Polskie Zakłady Optyczne S.A^[31]. Obejmował dalmierz główny (4-metrowy z wysokościomierzem) i miernik kąta kursowego na pomoście dowodzenia na nadbudówce dziobowej, dalmierz rufowy na nadbudówce rufowej i centralę artyleryjską z kalkulatorem (z tyłu nadbudówki rufowej, poniżej pomostu bojowego a za kabiną nawigacyjną). Na czterech stanowiskach artylerii głównej, dwóch stanowiskach artylerii przeciwlotniczej i dwóch stanowiskach reflektorów przewidziano przekaźniki tego systemu, np. przy każdym stanowisku artylerii dział głównego kalibru: klakson, odbiornik trójsilnikowy kręgu (typ OS3), odbiornik dwusilnikowy odchylenia (typ OS2), odbiornik dwusilnikowy celownika (typ OS2), odbiornik jednosilnikowy komend (typ OW1), dzwonek, lampka sygnałowa, skrzynka S.o. i skrzynka rozdzielcza R (zależnie od stanowiska oznaczone od R6 do R8). Umowa Nr 847/34 między polską MW a integratorem systemu PZO S.A., na same urządzenia bez okablowania opiewała na 1 084 991,00 zł dla dwóch kontrtorpedowców^[32].

Z powyższym systemem kierowania ogniem artylerii zintegrowany był układ sterowania strzelaniem torpedowym. Projekt przygotowały także Polskie Zakłady Optyczne S.A^[31]. Główne elementy układu znajdowały się na nawigacyjnych pomostach po bokach nadbudówki dziobowej. Zdalne przekaźniki stanowiska kierowania wyrzutniami znajdowały się przy zewnętrznych obudowach pomostów (tam gdzie obecnie działa 37 mm) a obok nich urządzenia kąta strzału w postaci kolumienek, na których umieszczone były lunetki na celowniku torpedowym. Układ przekazywał dane na wyrzutnie torped już z wypracowanym kątem strzału^[31]. Układ uznawano za prostszy i skuteczny niż na okrętach typu Wicher, np. możliwy do natychmiastowego użycia nawet przez standardową obsadę wachty, zaś stanowiska celownicze na wyrzutniach torped uważano w związku z tym za potrzebne do użycia jedynie w sytuacjach awaryjnych^[32].

Na okręcie muzeum ORP „Błyskawica” zachowała się niemal kompletna zabytkowa centrala artyleryjska produkcji brytyjskiej z okresu II wojny światowej^[28][29], która była używana także w okresie powojennym. Jest to unikatowy zabytek techniki. W skład zestawu wchodzi konżugator (kalkulator) morski typu FCB (Fire Control Box), współpracujący z konżugatorem przeciwlotniczym FKC (Fuze Keeping Clock). Całość wspomagał żyrostabilizator artyleryjski RCU (Roll Corrector Unit). W układzie tym pracował także brytyjski dalocelownik Mark V, zachowany w niemal niezmienionym stanie po dziś dzień, choć wymieniono na nim dalmierz na rosyjski^[33]. Zachowany jest także kompletny zestaw No. 6 dział Bofors 1936 L/60 kal. 40 mm z pierwotnego uzbrojenia okrętu, ustawiony na zejściówce do maszynowni na śródokręciu^[22].

Według projektu załoga liczyła 192 oficerów, podoficerów i marynarzy^[10]. W toku służby liczebność załogi się zmieniała.

Jesienią 1938 roku, podczas przeglądu gwarancyjnego, po obu stronach maski rufowych dział kal. 120 mm^[4], trzeciej, licząc od dziobu, zainstalowano zegar służący do przekazywania danych ogniowych sąsiedniemu okrętowi w szyku^[d][34]. Kolejne modernizacje okrętu przeprowadzono już w trakcie działań wojennych, w Wielkiej Brytanii. Miesiąc służby na Oceanie Atlantyckim wykazał niezadowalającą stateczność „Groma” i „Błyskawicy”. W związku z tym, w październiku 1939 roku w stoczni w Plymouth usunięto z obu bliźniaczych niszczycieli zbędne ciężary (po około 56 ton) umieszczone wysoko ponad linią wodną, jak: kołpak z komina, pokładówkę z rufowym reflektorem, łodzie wiosłowe z pokładówki ponad siłownią i bomy do ich obsługi. Ciężki maszt przedni o kratownicowej podstawie zastąpiono lżejszym palowym, usuwając jednocześnie znajdującą się na nim platformę dziobowego reflektora^[35]. Podczas kolejnego postoju w stoczni, w Chatham od 31 stycznia do 9 lutego 1940 roku, na „Błyskawicy” założono instalację demagnetyzacyjną^[10]. Między 11 czerwca a 12 siernia 1940 roku w Cowes i Southampton dokonano częściowego przezbrojenia okrętu, analogicznie do niszczycieli brytyjskich^[36]. W miejsce zdjętego rufowego aparatu torpedowego z trzema wyrzutniami zamontowano działo przeciwlotnicze 20 cwt kal. 76 mm (w starszej literaturze można znaleźć błędne informacje, że była to armata kalibru 102 mm)^[37][e]. Wśród członków załogi zyskało popularną nazwę „Berta”^[38]. Prawdopodobnie zastosowano działo Mk II na podstawie Mk III, lecz nie jest to pewne^[36]. Zamiast dotychczasowych szumonamierników zainstalowano asdic (prawdopodobnie model 127 lub 128)^[36]. Dodano na rufie pokładową zrzutnię na cztery bomby głębinowe oraz dwa burtowe miotacze bomb głębinowych typu Thornycroft Mk II z czterema stojakami na bomby zapasowe^[39]. Karabiny maszynowe wz. 08 i wz. 28 zastąpiono przez cztery karabiny maszynowe Lewis kal. 7,7 mm – dwa podwójnie sprzężone, po prawej stronie pomostu bojowego i na trójnogu na rufie^[39]. Z uwagi na montaż miotaczy bomb głębinowych wycięto fragment torów minowych^[39].

W trakcie kolejnego remontu, który przeprowadzono pomiędzy grudniem 1940 a lutym 1941 roku, po uszkodzeniach odniesionych w atlantyckim sztormie, „Błyskawica” otrzymała pierwszy radar: dozoru nawodnego typu 281 z nieruchomą anteną na maszcie^[10][f]. 20 czerwca 1941 roku niszczyciel powrócił do swojej macierzystej stoczni w Cowes, gdzie do 2 listopada poddano go wymianie uzbrojenia głównego: w miejsce armat Boforsa kal. 120 mm zainstalowano osiem dział uniwersalnych Mk XVI kal. 102 mm na czterech zdwojonych podstawach Mk XIX^[40]. Zdemontowano pojedynczą armatę przeciwlotniczą, montując na powrót potrójny aparat torpedowy^[35]. Zrzutnię na cztery bomby głębinowe na rufie zamieniono na dwie zrzutnie na sześć bomb, a dwa burtowe miotacze bomb głębinowych typu Thornycroft Mk II zamieniono na cztery typu Mk IV^[41]. Dodano radar artyleryjski typu 285 sprzężony z dalocelownikiem Mk V^[33]. Zmodyfikowano radar główny do typu 286P, z obracalną anteną jak w typie 291^[41]. Podczas remontu ukończonego w lipcu 1942 roku zamieniono maszt palowy na trójnożny, co prawdopodobnie było związane z jego uszkodzeniem podczas nalotu 28 kwietnia na Cowes^[42]. Zmiany spowodowały spadek prędkości maksymalnej o około 2 do 3 węzłów oraz pogorszenie stateczności okrętu^[10].

Podczas remontu generalnego między 8 czerwca a 22 listopada 1943 roku między innymi usunięto podpokładowe zrzutnie bomb głębinowych i zaślepiono ich furty rufowe, wyposażenie elektroniczne uzupełniono zaś o system rozpoznawczy „swój-obcy” typu 252 z antenami na maszcie^[43]. Zamiast dotychczasowych przeciwlotniczych karabinów maszynowych Hotchkiss zainstalowano cztery działka automatyczne Oerlikon kal. 20 mm: na sponsonach rufowej nadbudówki w miejsce usuniętych stanowisk nkm-ów oraz na skrzydłach pomostu dowodzenia, o poziom poniżej od dotychczasowych sponsonów, które usunięto^[43][g]. Usunięto także dalmierz z nadbudówki rufowej^[43]. Podczas remontu po kolizji między lutym a kwietniem 1944 roku na nadbudówce rufowej zamontowano radar decymetrowy typu 272 w obudowie typu „latarnia morska”, z antenami systemu identyfikacji swój–obcy typu 244^[43]. Kolejny remont generalny, przeprowadzany w Cowes od lutego 1945 roku, przyniósł między innymi wyposażenie „Błyskawicy” w nowoczesny radar typu 293^[14] i system rozpoznawczy typu 242^[35]. Dla poprawienia stateczności zdemontowano dotychczasowe dwa potrójne aparaty torpedowe, instalując jeden poczwórny (według jednego ze źródeł zmiana ta nastąpiła już w lipcu 1942 roku^[35]), usunięto też karabiny maszynowe Lewis. W takiej konfiguracji, z ośmioma działami uniwersalnymi Mk XVI kal. 102 mm, czterema automatycznymi Bofors kal. 40 mm i czterema Oerlikon kal. 20 mm oraz poczwórną wyrzutnią torpedową kal. 533 mm, polski niszczyciel służył w ostatnich dniach działań wojennych^[10].

W okresie przedwojennym „Błyskawica” była pomalowana zgodnie z ówczesnymi przepisami w całości na kolor jasnoszary, z prawdopodobnie o odcień ciemniejszymi metalowymi pokładami. Po przejściu do Wielkiej Brytanii otrzymała malowany czarnymi literami na burcie na wysokości pomostu dowodzenia znak taktyczny H34. W trakcie pierwszego remontu pod koniec 1939 roku została przemalowana na kolor szary, stosowany przez brytyjskie niszczyciele. W okresie kampanii norweskiej powyżej linii wodnej na dziobie namalowano białozielone plamy, imitujące odkosy fal dziobowych, mające wprowadzać ewentualnego przeciwnika w błąd w ocenie prędkości okrętu^[4][44]. Po zakończeniu remontu połączonego z przezbrojeniem, w drugiej połowie 1941 roku, niszczyciel otrzymał kamuflaż według schematu Admiralty Light Disruptive, z wszystkimi powierzchniami pionowymi pomalowanymi w geometryczne plamy w kolorach jasnoszarym, szaroniebieskozielonym i jasnoszarozielonym. Pokłady były pomalowane morskim odcieniem koloru szaroniebieskiego. Po kolejnym pobycie w stoczni w 1942 roku „Błyskawica” została przemalowana według schematu Admiralty Dark Disruptive, z plamami w kolorach: jasnoszarym, szaroniebieskim i ciemnoszaroniebieskim. Odcienie poszczególnych kolorów zmieniały się nieco w trakcie ich odnawiania w toku służby. W 1944 roku zmieniono układ plam kamuflażu, pozostając przy zbliżonych kolorach, po czym w maju tegoż roku zastosowano schemat Admiralty Light Disruptive for JKN destroyers, w którym powierzchnie pionowe malowano czterema kolorami: jasnoszarym, szaroniebieskim, szarozielonym oraz ciemnoszarogranatowym^[45][44]. Już po zakończeniu działań wojennych okręt został pomalowany na jednolity kolor jasnoszary^[45].

Po uzgodnieniu zwrotu „Błyskawicy” odbudowywanej Marynarce Wojennej w kraju, Brytyjczycy usunęli z jej pokładu najnowocześniejsze wyposażenie elektroniczne, w tym radar typu 293 oraz elementy systemu rozpoznawczego „swój-obcy”, pozostawiając jedynie sprzęt, który był znany w bloku wschodnim poprzez dostawy lend-lease^[35]: radary typów 291 i 285 oraz asdic^[46]. Ponieważ zapas amunicji artyleryjskiej był niewielki (na pokładzie okrętu znajdowało się po 160 pocisków na działo kal. 102 mm, 58 bomb głębinowych Mk VII oraz cztery torpedy Mk IX^[47]) i nie istniały możliwości jego powiększenia, dowództwo Marynarki Wojennej rozpoczęło uzgodnienia ze Związkiem Radzieckim w sprawie wymiany systemów uzbrojenia. Decyzja co do przezbrojenia niszczyciela zapadła w marcu, szczegółowy harmonogram prac ustalono w lipcu 1950 roku^[48], prace przeprowadzono w zimie z 1951 na 1952 rok. Lufy armat uniwersalnych kal. 102 mm zastąpiono radzieckimi typu B-24 kal. 100 mm (polskie oznaczenie systemu P-2-100), pozostawiając dotychczasowe maski ochronne^[49]. Przy szybkostrzelności 12 strzałów na minutę miały donośność maksymalną 110 kabli i skuteczną 75 kabli oraz pułap 12 000 m^[50]. Zdjęto wszystkie małokalibrowe działa przeciwlotnicze kal. 40 i 20 mm, w zamian instalując radzieckie kal. 37 mm: dwa pojedyncze typu 70-K na skrzydłach pomostu bojowego oraz cztery zdwojone podstawy typu W-11 w miejsce Boforsów i rufowych Oerlikonów^[46]. Poczwórny aparat torpedowy zastąpiono potrójnym^[49] dla radzieckich torped typów 53-38 i 53-39^[50]. Zamiast miotaczy bomb głębinowych Thornycroft zamontowano radzieckie typu BMB-2. Pozostawiono brytyjskie radary, asdic oraz wyposażenie radiowe^[46]. Po modyfikacjach wyporność standardowa „Błyskawicy” wynosiła 2680 ton, pełna 2830 ton, prędkość maksymalna 32,8 węzła, ekonomiczna 14,8 węzła^[49].

Podczas kolejnego długiego, trwającego cztery lata (1957–1961) pobytu w stoczniach im. Komuny Paryskiej oraz Marynarki Wojennej w Gdyni, poza remontem kapitalnym kadłuba, mechanizmów i urządzeń okrętowych, zainstalowano w miejsce dotychczas użytkowanego sprzętu brytyjskiego, którego sprawność z powodu braku części zamiennych była problematyczna, radziecką stację hydrolokacyjną Tamir-11 oraz radiolokacyjne Rif (obserwacji ogólnej) i Gjuis-1M4 (obserwacji powietrznej)^[51], a także system rozpoznawczy „swój-obcy” typu Kremnij-2^[46]. W związku z zaprzestaniem wytwarzania w Związku Radzieckim amunicji kal. 100 mm do dział typu B-24, zmodyfikowano 4000 jednostek amunicji do dział tegoż kalibru typu B-34U. Wymagało to udziału materiałowego strony radzieckiej, która wyceniła go później na 250 tysięcy rubli transferowych^[51]. Po tragicznym wypadku w kotłowni „Błyskawicy” 9 sierpnia 1967 roku, niszczyciel pozostał unieruchomiony. W 1969 roku przeklasyfikowano go na okręt obrony przeciwlotniczej i przeholowano do Świnoujścia, a następnie do szczecińskiej stoczni „Gryfia”, gdzie przebudowano pomieszczenia mieszkalne dla zmniejszonej załogi. Następna przebudowa wiązała się już z przystosowaniem „Błyskawicy” do pełnienia roli okrętu muzeum^[46].

Powojenne malowanie okrętu zbliżone było do wzorów stosowanych na jednostkach radzieckich: z powierzchniami pionowymi w kolorze średniojasnoszarym, zaś pokładami w pierwszym okresie służby ceglastobrązowymi, a w latach 60. średnioszarymi, w odcieniu nieco ciemniejszym od burt. Znak taktyczny („51”, następnie „271”) był biały z czarnym cieniem. W podobnym malowaniu, bez numeru burtowego, „Błyskawica” była eksponowana do lat 90., gdy rozpoczęto stosowanie barwnych kamuflaży według schematów zbliżonych do wojennych^[45].

4 stycznia 1938 roku nowym dowódcą „Błyskawicy” został komandor podporucznik Włodzimierz Kodrębski^[52], tegoż dnia zakończono kompletowanie załogi^[7]. Początkowo niszczyciel pozostawał w I rezerwie, trwały na nim prace wykończeniowe, między innymi instalowano przyrządy kierowania ogniem produkcji Polskich Zakładów Optycznych^[7]. Włączony w skład Dywizjonu Kontrtorpedowców okręt rozpoczął kampanię morską 15 lutego tegoż roku, uczestnicząc w ćwiczeniach zespołowych i prowadząc intensywne szkolenia załogi^[3], przerwane jedynie kurtuazyjną wizytą, którą w dniach od 22 do 24 sierpnia „Błyskawica” wraz z „Gromem” złożyły w Kopenhadze^[53]. Nocą z 18 na 19 marca 1939 roku cały Dywizjon Kontrtorpedowców został postawiony w stan podwyższonej gotowości w związku z aneksją okręgu Kłajpedy przez III Rzeszę^[10]. W dniach od 1 do 8 maja „Błyskawica” została poddana przeglądowi dokowemu w stoczni gdyńskiej, a po powrocie do linii, 9 maja swoją flagę podniósł na niej dowódca Dywizjonu Kontrtorpedowców, komandor porucznik Roman Stankiewicz^[54]. Zgodnie z przyjętymi w 1939 roku procedurami mobilizacyjnymi, przebywając w kampanii morskiej pozostawała w stanie stałej gotowości bojowej^[55]: obsady dział znajdowały się w pogotowiu, postoje okrętu i wyjścia członków załogi na ląd były ograniczone^[7].

W maju 1939 roku kontradmirał Świrski zwrócił się do marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza z projektem odesłania Dywizjonu Kontrtorpedowców do Wielkiej Brytanii w razie nieuniknionej wojny z III Rzeszą^[56]. W tym samym miesiącu rozpoczęły się w Warszawie polsko-brytyjskie rozmowy sztabowe, których jeden dzień został poświęcony sprawom morskim. Strona brytyjska przedstawiła wówczas możliwość korzystania z własnych baz przez polskie okręty^[57]. Uzyskała ona wstępną akceptację Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych i Sztabu Głównego, z zastrzeżeniem pozostawienia wystarczających sił do obrony Wybrzeża^[56]. W sierpniu kontradmirał Świrski ponownie zaczął zabiegać u marszałka Śmigłego-Rydza o zgodę na wysłanie okrętów, uzyskał ją ostatecznie między innymi dzięki naciskom Brytyjczyków: attaché morskiego komandora Erica Lloyda Whartona oraz szefa brytyjskiej Misji Wojskowej w Polsce, generała Adriana Carton de Wiarta^[58].

 Osobny artykuł: plan Peking.

30 sierpnia około południa, po wyrażeniu zgody przez marszałka Śmigłego-Rydza, Dowództwo Floty otrzymało radiowy sygnał o rozpoczęciu operacji oznaczonej kryptonimem „Peking”^[58]. Potwierdził go rozkazem 1000/spec. kontradmirał Józef Unrug^[7]. Dowódca Dywizjonu Kontrtorpedowców, komandor Stankiewicz, otrzymał go o 12.50, po czym na „Błyskawicy” odbyła się jego narada z dowódcami trzech (także „Groma” i „Burzy”) wyznaczonych do wypłynięcia niszczycieli^[56]. Okręty odkotwiczyły o 14.15^[58] i w szyku torowym, z „Błyskawicą” jako prowadzącą, odpłynęły w kierunku Helu, a po jego minięciu w stronę Bornholmu. Informację o ich wyjściu w morze przechwycił niemiecki nasłuch radiowy, zostały również, jeszcze 30 sierpnia, kilkakrotnie wykryte przez niemieckie jednostki (w tym okręt podwodny U-31)^[56] oraz samoloty He 59 z Kü.Fl.Gr. 506 (Küstenfliegergruppe – dywizjon lotnictwa obrony wybrzeża)^[59]. W nocy polski zespół był śledzony przez trzy niemieckie niszczyciele, a następnie krążownik lekki „Königsberg” i jego eskortę^[58]. 31 sierpnia Dywizjon Kontrtorpedowców przeszedł Kattegat, zauważony w drodze przez dwa U-Booty, a po południu wykryty ponownie przez łodzie latające, najprawdopodobniej Do 18 z Kü.Fl.Gr. 306^[56]. 1 września o 9.25 rano na polskich okrętach odebrano radiowy komunikat o rozpoczęciu działań wojennych^[58]. Wczesnym popołudniem nastąpiło spotkanie z brytyjskimi niszczycielami „Wanderer” i „Wallace”^[56], które doprowadziły polski zespół do Leith^[11]. Tam, a następnie w Rosyth, przebywały na zasadzie „przyjaznego internowania” (formalnie potraktowano je nie jak jednostki strony wojującej, lecz odbywające wizytę kurtuazyjną^[7]) do 3 września – dnia przyłączenia się Wielkiej Brytanii do działań wojennych^[10].

4 września 1939 roku komandor Stankiewicz zgłosił brytyjskiej Admiralicji gotowość polskich okrętów do podjęcia działań wspólnie z Royal Navy^[7]. Wszystkie polskie niszczyciele otrzymały brytyjskie numery taktyczne – „Błyskawica” – H34^[10]. 6 września dywizjon otrzymał rozkaz przejścia wokół Szkocji i przez Morze Irlandzkie do Devonport, gdzie miały zostać podporządkowane dowódcy Western Approaches, admirałowi Martinowi Dunbar Nasmithowi^[7]. Następnego dnia obserwatorzy na „Błyskawicy” zaobserwowali obiekt, rozpoznany jako U-Boot (prawdopodobnie mylnie, gdyż jedyny znajdujący się w tym rejonie U-Boot U-27 nie meldował o żadnym ataku). Niszczyciele przeprowadziły nieskoordynowany atak zespołowy, raportując błędnie prawdopodobne zniszczenie przeciwnika^[10]. Kolejny bezskuteczny atak na wykryty przez patrolujący samolot okręt podwodny przeprowadziły obie jednostki typu Grom 10 września (ponownie jednak brak jest potwierdzenia, żeby któryś niemiecki U-Boot był celem ataku)^[60]. 13 września „Błyskawica” otrzymała rozkaz przejścia do Liverpoolu, skąd 18 września wypłynęła w eskorcie statku „Clan Menzies” z materiałami wojennymi dla Polski, które miały być dostarczone przez Rumunię^[60]. 22 września, w Gibraltarze, rejs został przerwany z powodu pogorszenia położenia Polski po radzieckiej agresji i cofnięcia zgody Rumunii. 26 września polski niszczyciel wyruszył w drogę powrotną do Wielkiej Brytanii w eskorcie konwoju HG-1^[60]. Pierwsze doświadczenia z działań na Oceanie Atlantyckim wykazały, że najnowsze polskie niszczyciele mają spore problemy ze statecznością, co spowodowało skierowanie je do stoczni celem usunięcia ciężarów położonych wysoko ponad linią wodną^[10]. Na czas remontu i pierwszych działań po jego zakończeniu obowiązki dowódcy „Błyskawicy” pełnił kapitan marynarki Tadeusz Gorazdowski^[52]. Następnie polski dywizjon został przebazowany do Harwich, skąd miał operować na Morzu Północnym^[14]. Współtworzył tam 22. Flotyllę Niszczycieli, a po jej rozwiązaniu wszedł w skład 1. Flotylli, z którą operował do kwietnia 1940 roku^[7]. 7 listopada w rejonie Dogger Bank „Błyskawica” i „Grom” zostały niecelnie zaatakowane torpedami przez dwa niemieckie wodnosamoloty He 115^[10].

17 listopada okręt był wizytowany przez Naczelnego Wodza, generała Władysława Sikorskiego^[61]. W tym samym miesiącu załoga niszczyciela dwukrotnie ratowała załogi zatopionych na minach statków: japońskiego „Terukuni Maru” (21 listopada) oraz brytyjskiego „Sheaf Crest” (30 listopada)^[62]. Od początku listopada mający poważne problemy zdrowotne komandor Kodrębski^[63] został zastąpiony na stanowisku dowódcy okrętu przez komandora podporucznika Jerzego Umeckiego^[52]. Według niektórych źródeł Umecki faktycznie dowództwo objął 23 listopada^[64]. 15 grudnia „Błyskawica” osłaniała stawianie zagrody minowej koło Borkum^[7]. Kolejne tygodnie upływały na prowadzeniu patroli w oparciu o bazę w Harwich. W ich trakcie, 16 stycznia 1940 roku wysłano oddział pryzowy na łotewski statek „Rasma” dla sprawdzenia, czy nie wiezie kontrabandy do Niemiec^[10]. 17 stycznia doszło do incydentu podczas kotwiczenia na płyciźnie Downs, gdy okręt zerwał się z kotwicy, którą utracono^[64]. W drugiej połowie stycznia oficerowie „Błyskawicy” oskarżyli nowego dowódcę okrętu o nieudolność. Efektem tego „buntu” były zmiany kadrowe w obsadzie okrętu: występujący przeciwko dowódcy jego zastępca, kapitan Gorazdowski jeszcze 17 stycznia został przeniesiony na bazę „Gdynia”, lecz po raporcie dalszych czterech oficerów z 12 lutego do dowódcy Dywizjonu, komandor Umecki został 16 lutego pozostawiony do dyspozycji Szefa KMW^[65][64]. Jednocześnie grupa specjalistów: oficerów, podoficerów i marynarzy została oddelegowana do kompletowanej załogi przejmowanego niszczyciela „Garland”^[66]. Nowym dowódcą niszczyciela został komandor podporucznik Stanisław Nahorski, a jego zastępcą (od marca) kapitan marynarki Romuald Nałęcz-Tymiński^[52]. 22 marca „Błyskawica”, „Burza” i brytyjski „Codrington”(inne języki) eskortowały na trasie z Brestu do Harwich francuski okręt-bazę „Jules Verne”(inne języki) i trzy okręty podwodne. Po powrocie z patrolu, w pierwszych dniach kwietnia, Dywizjon Kontrtorpedowców został pozostawiony do dyspozycji dowództwa Home Fleet i przebazowany najpierw do Rosyth, a następnie do Scapa Flow^[10].

W związku z agresją niemiecką na Norwegię polskie niszczyciele zostały zaangażowane na tym nowym froncie działań wojennych. Od 9 do 12 kwietnia eskortowały konwój HN-24 z Bergen do Firth of Forth^[67], a 17 kwietnia ciężko uszkodzony przez niemieckie lotnictwo krążownik „Suffolk”, powracający do Scapa Flow^[10]. 19 kwietnia Dywizjon Kontrtorpedowców został skierowany do Narwiku^[68]. Następnego dnia o 12.48, około 50 mil morskich na północny wschód od Szetlandów, niemiecki okręt podwodny U-9 dowodzony przez Wolfganga Lütha wystrzelił z odległości 700 m dwie torpedy w kierunku „Błyskawicy”^[69][70]. Jedna z nich, wyposażona w zawodny zapalnik magnetyczny, wybuchła przedwcześnie kilkadziesiąt metrów przed burtą okrętu, a druga nie zadziałała lub minęła się z celem^[70]. 21 kwietnia „Błyskawica” i „Grom” („Burza”, mająca kłopoty w sztormie, zawróciła wcześniej do brytyjskiej bazy) weszły do Vestfiordu, gdzie uzupełniły paliwo. Od 23 kwietnia oba okręty zaczęły pełnić służbę w rejonie Narwiku^[68]. Przez kolejne dni prowadziły patrole i ostrzeliwały niemieckie pozycje na brzegu. 2 maja „Błyskawica” była najpierw celem ataku nieprzyjacielskiego samolotu, a wieczorem została celnie ostrzelana przez niemieckie działo przeciwlotnicze kal. 88 mm. Trafiły cztery pociski, które przebiły poszycie i uszkodziły między innymi główny przewód parowy drugiej maszynowni^[67]. Trzech marynarzy odniosło rany^[7], a okręt został skierowany na naprawy do Skjelfiordu. Jego miejsce pod Narwikiem zajął bliźniaczy „Grom”, zatopiony 4 maja przez niemiecki bombowiec^[67]. „Błyskawica” powróciła do fiordu pod Narwikiem następnego dnia po zatopieniu „Groma”. 6 maja nad Rombakkenfiordem jej artylerzyści odnieśli sukces, zestrzeliwując samolot przeciwnika^[71]. Następnie przeszła do Skjelfiordu, gdzie 8 maja była wizytowana przez admirała floty Williama Boyle’a^[7] i pozostała do 10 maja z uwagi na panujący sztorm^[68]. Tego dnia podczas odpierania niemieckich nalotów jej załoga zestrzeliła drugi samolot^[71], a następnie wraz z „Burzą” i brytyjskim „Gallantem” odpłynęła do Scapa Flow, gdzie dotarła 12 maja^[68], z uszkodzoną przez sztorm maszynką sterową. Po krótkim postoju, 18 maja polski niszczyciel odpłynął do Harwich^[10].

Po krótkim remoncie, 26 maja 1940 roku „Błyskawica” wypłynęła na patrol w rejon francuskiego wybrzeża, gdzie trwała już operacja „Dynamo”, ewakuacja Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego i wojsk francuskich spod Dunkierki. Pierwszym zadaniem była ochrona krążownika „Galatea”. Nocą z 27 na 28 maja^[71], wraz z brytyjskim niszczycielem „Vega”, dokonała rozpoznania możliwości prowadzenia ewakuacji bezpośrednio z portu w Dunkierce^[11]. Artylerzyści polskiego niszczyciela zgłosili tego dnia prawdopodobne zestrzelenie kolejnego samolotu^[71]. Od następnego dnia, wciąż w towarzystwie „Vegi”, „Błyskawica” osłaniała od strony Morza Północnego jedną z tras ewakuacyjnych^[10]. 29 maja w nocy oba niszczyciele tropiły okręt podwodny U-62, po czym zostały zaatakowane (dwukrotnie pojedynczymi torpedami o godz. 04.13 i 08.00 czasu niemieckiego) przez niemiecki okręt podwodny U-60^[72]. Druga torpeda została zauważona i przeszła około 40 metrów przed dziobem polskiej jednostki, która zmniejszyła prędkość^[70]. Kontratak niszczycieli okazał się bezskuteczny i musiał zostać wkrótce przerwany po tym, jak zaatakował je nieprzyjacielski samolot^[71]. Po południu tego samego dnia „Błyskawica” odholowała do Dover uszkodzony brytyjski niszczyciel „Greyhound”, w nocy z 30 na 31 maja osłaniała uszkodzony przez schnellboota francuski niszczyciel „Cyclone”^[73] oraz uratowała 15 rozbitków z zatopionego, także przez schnellbooty, niszczyciela „Sirocco”^[74]. Do Harwich polski okręt powrócił 2 czerwca 1940 roku. Od 11 czerwca do 14 sierpnia przebywał na remoncie w stoczniach w Cowes i Southampton^[7]. W tym czasie co najmniej dwukrotnie brał udział w odpieraniu niemieckich nalotów^[10], 12 sierpnia zestrzeliwując jeden samolot^[7].

Po zakończeniu remontu i odbyciu ćwiczeń w Scapa Flow, „Błyskawica” weszła w skład eskorty konwoju z Greenock. 1 września jej załoga uratowała rozbitka ze statku „Star Sion”^[7]. 3 września o godz. 13.55 „Błyskawica” wykryła i dwukrotnie zaatakowała niemiecki okręt podwodny U-101, powodując dość rozległe uszkodzenia, które zmusiły U-Boota 5 września do powrotu do bazy w Lorient^[70]. Następnie została przebazowana do Plymouth, gdzie weszła w skład powołanej przez Brytyjczyków, efemerycznej Polskiej Flotylli Niszczycieli (Polish Destroyer Flotilla), działającej bez większych efektów w rejonie kanału La Manche^[75]. 22 października „Błyskawica” powróciła do Greenock^[10]. Cztery dni później, gdy powracała do portu z konwojem, zderzyła się z frachtowcem „Kyle Rhea”, który uderzył w prawą burtę niszczyciela, wyrywając otwór w poszyciu, sięgający od linii pokładu metr poniżej linii wodnej^[76][h]. Naprawa uszkodzeń trwała od 5 listopada do 3 grudnia 1940 roku^[77]. Następnego dnia okręt wypłynął z Greenock w eskorcie konwoju atlantyckiego^[10]. Sztorm, którego siła była oceniana na 10 do 11 w skali Beauforta, spowodował poważne szkody na pokładzie: awarię maszynki sterowej, żyrokompasu, urządzeń łączności, rozbicie części łodzi okrętowych i inne. Pęknięcie trybu rufowego aparatu torpedowego spowodowało jego niekontrolowane obracanie się wraz z przechyłami okrętu na fali, co utrudniało komunikację pomiędzy dziobową a rufową częścią jednostki^[77]. Awarię steru usunięto dzięki ofiarności poruczników Franciszka Czelusty i Zbigniewa Węglarza oraz towarzyszących im marynarzy^[7]. Ostatecznie uszkodzona przez sztorm „Błyskawica” powróciła do Greenock. Remont trwał kolejne dwa miesiące, a w jego trakcie, 27 grudnia, okręt był ponownie wizytowany przez Naczelnego Wodza^[10]. W czasie pierwszego po remoncie bojowego wyjścia w morze na okręcie po raz kolejny zaciął się ster, co spowodowało odstawienie go na kolejny remont w Glasgow. Podczas pobytu w stoczni, 13 marca 1941 roku załoga niszczyciela uczestniczyła w obronie miasta przed niemieckim nalotem, zgłaszając zestrzelenie jednego samolotu^[10]. 8 czerwca okręt przepłynął do Plymouth, a 20 tegoż miesiąca do macierzystej stoczni w Cowes, gdzie został poddany przezbrojeniu na artylerię uniwersalną kalibru 102 mm i remontowi głównemu, trwającemu do 2 listopada 1941 roku. Następnie odbywał próby i szkolenia na nowym sprzęcie, w Plymouth i Scapa Flow, zakończone w połowie grudnia^[10].

Od grudnia 1941 do początku kwietnia 1942 roku „Błyskawica” operowała na północnym Atlantyku, uczestnicząc w eskorcie sześciu konwojów do Islandii oraz dwóch atlantyckich^[10], ochraniała również transatlantyk „Queen Elizabeth”^[7] i lotniskowiec „Eagle”. 2 stycznia 1942 roku jej załoga zatopiła ogniem artyleryjskim opuszczony płonący wrak szwedzkiego statku „Shantung”^[10]. 4 kwietnia, w silnym sztormie, niszczyciel doznał uszkodzeń kadłuba i kotłów, co spowodowało konieczność kolejnego remontu w stoczniach w Southampton, Cowes i Portsmouth, trwającego do połowy lipca^[10]. Podczas pobytu w macierzystej stoczni w Cowes, załoga „Błyskawicy”, pod dowództwem komandora porucznika Wojciecha Franckiego, dwukrotnie wsparła ogniem swych dział obronę przeciwlotniczą miasta podczas nalotów niemieckich. Pierwszy nalot rozpoznawczy nastąpił o 6.57 rano 28 kwietnia, wykonany przez sześć myśliwsko-bombowych Messerschmittów Bf 109, z których para zaatakowała okręt^[78]. Samoloty nie były wcześniej wykryte, lecąc nisko nad rzeką, lecz załoga szybko zareagowała i zdążyła otworzyć ogień z nkm-ów 13,2 mm i armat 40 mm, prawdopodobnie uszkadzając jeden z nich^[78]. Wybuch blisko zrzuconej lekkiej bomby spowodował jednak, że pomost techniczny łączący lewą burtę okrętu z nabrzeżem został rzucony na okręt, łamiąc maszt i uszkadzając oba radary^[78]. Rannych zostało czterech marynarzy, w tym jeden ciężko^[78]. Załoga pomogła następnie gasić pożary w stoczni, a siedmiu marynarzy zostało zawnioskowanych do odznaczenia Krzyżami Walecznych^[78]. Po tym, dowódca okrętu na własną rękę pobrał amunicję kalibru 102 mm, wcześniej zdaną zgodnie z procedurami na ląd na czas remontu; mimo to uszkodzenia radarów i dalocelownika spowodowały, że artyleria główna nie została użyta podczas odpierania kolejnego nalotu^[79]. W nocy z 4 na 5 maja 1942 roku doszło do silnego nalotu na miasto dwóch fal ok. 160 bombowców, po godz. 23 i 4.15, i załoga uczestniczyła w ostrzeliwaniu samolotów, gaszeniu pożarów oraz niesieniu pomocy poszkodowanym^[79]. Marynarze stawiali na brzegu zasłonę dymną z pław dymnych okrętu, aby utrudnić bombowcom rozeznanie w terenie oświetlanym przez zrzucane flary^[79]. Ogień jej broni przeciwlotniczej był prowadzony z taką intensywnością, że według relacji brytyjskich, załoga zmuszona była polewać lufy wiadrami wody zaburtowej, aby uniknąć uszkodzeń w wyniku przegrzania (mimo że miały płaszcze wodne) oraz sprowadzać amunicję łodzią z pobliskiego Portsmouth^[79][80]. Według niektórych opinii, ogień zmusił formacje bombowców do operowania na wyższym pułapie, utrudniając ataki na port i miasto^[80]. Obserwacja efektów ognia, prowadzonego w dużej mierze na słuch, była w ciemności utrudniona, lecz prawdopodobnie zestrzelono przynajmniej jeden samolot^[79]. Załoga wystrzeliła wówczas w ciągu jednej nocy 2030, a zdaniem niektórych badaczy, nawet 8030 pocisków z 40 mm dział Boforsa, oraz 10,5 tys. pocisków z nkm Hotchkiss^[i]. Szczególnie wyróżniający się mat Zdzisław Dutkiewicz został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari^[7]. W dowód wdzięczności dowódca „Błyskawicy” otrzymał od mieszkańców miasta pamiątkowy medal^[10], a 3 maja 2004 roku jeden z placów otrzymał nazwę Francki Place. Rocznica tego zdarzenia jest upamiętniana w Cowes^[81].

Od 1 sierpnia 1942 roku „Błyskawica” pełniła służbę eskortową na Atlantyku i Morzu Irlandzkim. Następnego dnia przeprowadziła atak na wykrytego U-Boota^[7]. Przez kolejne ponad dwa miesiące uczestniczyła w 17 akcjach konwojowych i patrolach^[10], w tym od 9 sierpnia, w ostatniej fazie bitwy o konwój SC-94(inne języki)^[82]. 9 sierpnia prawdopodobnie była celem niecelnego ataku trzema torpedami przez U-256^[70]. W październiku eskortowała transatlantyk „Queen Mary” i jej załoga była świadkiem staranowania przezeń krążownika „Curacoa”^[10].

W tym czasie zapadła decyzja o skierowaniu „Błyskawicy”, dowodzonej wówczas przez komandora podporucznika Ludwika Lichodziejewskiego, na Morze Śródziemne. 18 października, w towarzystwie brytyjskich niszczycieli „Bramham” i „Cowdray”, wypłynęła do Gibraltaru, gdzie koncentrowano flotę przygotowującą się do operacji „Torch”^[7]. Od 28 do 30 października osłaniała lotniskowiec „Furious” podczas operacji „Train”^[10], w wyniku której obrona lotnicza Malty została wzmocniona o 29 myśliwców Spitfire^[83]. 7 listopada „Błyskawica” rozpoczęła swój udział w desancie w Afryce Północnej jako okręt eskorty konwoju KMF(A)-1^[10], w którym płynął między innymi polski „Sobieski”^[84]. Po rozpoczęciu inwazji wspierała ogniem artyleryjskim oddziały lądujące w rejonie Algieru^[7]. Przez kolejne dni jej załoga odpierała ataki powietrzne i prowadziła patrole przeciwpodwodne, 9 listopada zgłaszając prawdopodobne zestrzelenie samolotu Ju 88^[10]. Następnego dnia dołączyła do eskorty konwoju z Algieru do Bougie. 11 i 12 listopada uczestniczyła na redzie tego portu w bitwach z niemieckimi samolotami, które wykorzystując brak osłony powietrznej sprzymierzonych, zadały im ciężkie straty. W wyniku ataku z 12 listopada na „Błyskawicy” śmierć poniosło trzech polskich marynarzy (na miejscu zginęli starszy marynarz Tadeusz Grzebień i marynarz Władysław Figas, mat Władysław Musserowicz zmarł 23 listopada z powodu odniesionych ran w szpitalu w Bougie^[85]), zmarł także brytyjski sygnalista^[75], ranne zostały 43 osoby^[7] (według innego źródła 46^[86]), niemal 20% stanu osobowego załogi^[75]. W kadłubie i nadbudówkach naliczono ponad 200 przestrzelin^[11]. Po wyokrętowaniu ciężko rannych okręt został odesłany na remont do Gibraltaru. W drodze odbył się morski pogrzeb poległych^[7].

Remont trwał do 5 grudnia^[10]. Następnie niszczyciel pozostał w Gibraltarze jako jednostka zespołu Force H(inne języki), prowadząc eskortę konwojów i pojedynczych statków pływających pomiędzy Gibraltarem a wybrzeżem północnoafrykańskim^[4]. Od połowy marca 1943 roku operował z Algieru i Bône przeciwko niemieckim i włoskim liniom komunikacyjnym w rejonie Cieśniny Sycylijskiej, wielokrotnie odpierając ataki lotnicze i poszukując okrętów podwodnych^[7]. 27 marca bombardował wybrzeże niedaleko Tunisu, pozorując operację desantową^[10]. 19 kwietnia uratował na morzu pięciu lotników z zestrzelonego nad Tunisem samolotu Wellington^[10]. 7 maja w rejonie wyspy Marettimo okręt został zaatakowany przez niemieckie bombowce. Bliskie eksplozje bomb spowodowały uszkodzenie steru. Po powrocie do Bône, niszczyciel odesłano przez Algier do Gibraltaru, gdzie pomiędzy 12 a 22 maja przeszedł prowizoryczny remont, a następnie do Wielkiej Brytanii^[10]. Odstawiony ponownie do stoczni w Cowes, przeszedł kapitalny remont, trwający do końca listopada 1943 roku^[81]. 21 grudnia uczestniczył w akcji ratowania rozbitków z zatopionego w sztormie w pobliżu Cowes patrolowca^[10], odnosząc nieznaczne uszkodzenia^[81]. Pięć dni później został włączony do Home Fleet w Scapa Flow^[10], z zadaniem pełnienia służby konwojowej na północnym Atlantyku^[14].

Zimowe rejsy na trasie do Islandii w wyjątkowo trudnych warunkach atmosferycznych dały się we znaki załodze^[4]. 7 lutego 1944 roku zginął w morzu zmyty z pokładu mat Tadeusz Czerwiński^[85]. 24 lutego podczas osłaniania lotniskowca „Furious” w akcji zwalczania żeglugi niemieckiej u wybrzeży Norwegii (operacja „Bayleaf”) w burtę „Błyskawicy” uderzył niszczyciel HMS „Musketeer”, co spowodowało konieczność kolejnego, ponad miesięcznego dokowania w Newcastle^[7]. Do Scapa Flow powróciła w połowie kwietnia, by w maju dwukrotnie uczestniczyć w operacjach przeciwko niemieckim liniom żeglugowym w północnej Norwegii. 21 maja wraz z „Piorunem” została odesłana do Plymouth^[10], gdzie dołączyła do formowanej międzynarodowej 10. Flotylli Niszczycieli, mającej podczas operacji „Overlord” zadanie osłony zachodniego podejścia do Kanału La Manche^[4]. W jej skład wchodziły: tworzące 19. dywizjon brytyjskie „Tartar” (okręt flagowy dowódcy flotylli, komandora Basila Jonesa) i „Ashanti” oraz kanadyjskie „Haida” i „Huron”, a także tworzące 20. dywizjon: „Błyskawica” (okręt flagowy dywizjonu), „Piorun” oraz brytyjskie „Eskimo” i „Javelin”^[7].

Od 29 maja okręty 10. Flotylli prowadziły patrole w rejonie pomiędzy Brestem a wyspą Jersey^[7], do portów zawijając jedynie w celu uzupełnienia paliwa i zapasów^[10]. Były również w morzu w dniu rozpoczęcia inwazji w Normandii, 6 czerwca 1944 roku^[7], gdy „Błyskawica”, dowodzona przez komandora porucznika Konrada Namieśniowskiego^[52] zgłosiła atak na wykrytego U-Boota^[10]. W nocy z 8 na 9 czerwca doszło do bitwy niszczycieli pod Ushant, w czasie której 10. Flotylla starła się z trzema niszczycielami i torpedowcem 8. Flotylli Kriegsmarine^[87]. Oba zespoły zlokalizowały się dzięki urządzeniom radarowym. Bitwę rozpoczęli Niemcy, wystrzeliwując około 1.30 po północy w kierunku okrętów 19. dywizjonu salwę torpedową, wymanewrowaną jednak przez jednostki alianckie, które odpowiedziały skutecznym ogniem artyleryjskim. W jego efekcie poważnych uszkodzeń doznały trzy niemieckie niszczyciele, jeden z nich, ZH1, został unieruchomiony, a później zatopiony^[87]. Z24 i torpedowiec T24 uszły do Brestu, natomiast Z32 próbował odpłynąć na północ, natykając się na prowadzony przez „Błyskawicę” 20. dywizjon. Gdy znalazł się pod ogniem artyleryjskim, wystrzelił salwę czterech torped i zawrócił na południe. Wykonujący unik aliancki dywizjon stracił kontakt z przeciwnikiem i odzyskał go dopiero w końcowej fazie bitwy, gdy ścigany i ciężko uszkodzony Z32 wyrzucił się na francuski brzeg i został opuszczony przez załogę^[87]. Zwycięska dla aliantów bitwa pod Ushant była ostatnim przejawem aktywności dużych niemieckich jednostek^[7] i ostatnim większym starciem morskim na zachodnim teatrze działań wojennych^[75].

26 czerwca 1944 roku z pokładu „Błyskawicy” Naczelny Wódz, generał Kazimierz Sosnkowski, obserwował działania wojsk walczących na francuskim wybrzeżu^[7]. Od lipca rejonem operacyjnym 10. Flotylli była Zatoka Biskajska. W nocy 15 lipca „Tartar”, „Błyskawica” i „Haida” zaatakowały w rejonie Île de Groix w pobliżu Lorient niemiecki konwój przybrzeżny, zatapiając dwa trawlery uzbrojone UJ1420 i UJ1421 oraz, prawdopodobnie, co najmniej jeden eskortowany przez nie statek^[75]. 4 sierpnia odbywające patrol oba polskie niszczyciele 10. Flotylli ostrzelały omyłkowo kanadyjskie ścigacze torpedowe (MTB 726, 727 i 748), powodując śmierć jednego marynarza^[88]. Kolejnym zadaniem „Błyskawicy” były kontakty z francuskim ruchem oporu, zaopatrywanym w broń, amunicję i wyposażenie^[7]. Od listopada wchodziła ona w skład 8. Flotylli Niszczycieli z Plymouth^[4], powracając do służby eskortowej. Ochraniała statki i okręty przechodzące wzdłuż południowo-zachodniego wybrzeża Wysp Brytyjskich, w tym francuskie transatlantyki „Île-de-France” i „Pasteur”, brytyjski „Aquitania” oraz polski „Sobieski”. Podczas eskortowania „Pasteura”^[7], 6 grudnia 1944 roku zginął w morzu zmyty przez falę starszy bosman Albin Jabłoński^[85].

26 stycznia 1945 roku „Błyskawica” podczas eskortowania konwoju przeprowadziła atak bombami głębinowymi^[89]. Po dotarciu do portu dokonano 28 stycznia oględzin części podwodnej okrętu; nurkowie stwierdzili utratę około 70% powierzchni płetwy sterowej^[j]. Ponieważ wojna na wodach europejskich straciła na intensywności, podjęto decyzję o powiększeniu zakresu prac stoczniowych, które miały objąć także remont kapitalny urządzeń napędowych oraz modernizację wyposażenia elektrotechnicznego^[7]. Niszczyciel ponownie znalazł się w macierzystej stoczni w Cowes 4 lutego^[88]. Większość załogi została skierowana do obozu szkoleniowego Revstreet^[7]. Tam okręt zastał koniec działań wojennych w Europie. Prace remontowe zakończono 25 lipca, następnie niszczyciel przeszedł na ćwiczenia do Tobermory, a 15 października przeszedł do Rosyth, skąd przewiózł żołnierzy i pocztę do portów nad Morzem Północnym^[88]. W listopadzie uczestniczył w ćwiczeniach Home Fleet z pancernikiem „Rodney”, po czym 24 listopada przybył do Loch Ryan, by wziąć udział w operacji Deadlight^[88].

 Osobny artykuł: operacja Deadlight.

116 U-Bootów, które poddały się sprzymierzonym, a nie zostały rozdzielone pomiędzy zwycięzców jako zdobycz wojenna, miało być w myśl postanowień międzysojuszniczych zatopionych w wodach Atlantyku na północ od Irlandii. Zgrupowano je w dwóch bazach: szkockiej Loch Ryan (92 okręty) oraz północnoirlandzkim Lisahally (24 pozostałe)^[90]. „Błyskawica” została przydzielona najpierw do pierwszej z tych grup, która przeprowadzała operację pomiędzy 25 listopada, a 27 grudnia 1945 roku. Wyznaczono jej zadanie niszczenia ogniem artyleryjskim tych spośród okrętów podwodnych, które zerwały się z holu w trakcie holowania na miejsce lub nie zatonęły po odpaleniu założonych ładunków wybuchowych^[91]. Już w pierwszym z siedmiu odbytych rejsów (25 do 27 listopada) zatopiła U-2321 i uczestniczyła w zniszczeniu trzech innych U-Bootów^[91], w drugim (28 do 30 listopada) zatopiła U-481^[92]. W trzeci rejs wyszła 3 grudnia i kontynuowała go, poszukując zerwanego z holu U-299, aż do dołączenia do zespołu w czwartym rejsie 7 grudnia^[91]. W kolejnych dwóch rejsach grupa holowników prowadzona przez „Błyskawicę” dostarczyła na miejsce zatopień U-Booty mające być celami ćwiczeń dla brytyjskich okrętów podwodnych. W pierwszym przypadku wszystko odbyło się bez zakłóceń, w drugim stan morza uniemożliwił skuteczne strzały torpedowe^[91] i polscy artylerzyści 17 grudnia zatopili ogniem swych dział U-295^[92], U-368 oraz U-1198^[91]. Siódmy i ostatni z Loch Ryan rejs w operacji Deadlight odbył się w dniach od 20 do 23 grudnia. 21 grudnia „Błyskawica” zatopiła zerwany z holu U-155 i nabierający wody do wnętrza U-806. Po wykonaniu zadania, 23 grudnia wieczorem polski niszczyciel zacumował w Liverpoolu, gdzie jego załoga spędziła święta^[91]. 29 grudnia „Błyskawica” wpłynęła do Lisahally, gdzie oczekiwały na zatopienie pozostałe U-Booty. Tym razem jej załoga wzięła udział w dwóch z ośmiu wykonanych rejsów, 31 grudnia zatapiając ogniem artyleryjskim U-861^[91], U-278, U-363^[92], a być może również U-2341^[91] oraz 3 stycznia 1946 roku U-825^[92]. Następnego dnia „Błyskawica” zakończyła swój udział w operacji Deadlight^[91].

Od momentu uznania przez Wielką Brytanię Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (5 lipca 1945) ważyły się losy polskich okrętów i ich marynarzy. Część z nich: „Błyskawica”, „Conrad”, „Garland” i „Piorun”, stacjonowała na początku 1946 roku w Rosyth^[88]. „Błyskawica” opuściła ten port 20 lutego, płynąc do Oslo, gdzie do 16 marca pełniła rolę okrętu służbowego, przewożąc żołnierzy, zaopatrzenie i pocztę^[88][7]. W kwietniu polski zespół z Rosyth odbył ćwiczenia w morzu, a następnie rejs do Devonport i z powrotem. 22 maja ogłoszono decyzję o demobilizacji Polskich Sił Zbrojnych, a następnego dnia Admiralicja brytyjska zwróciła się do admirała Świrskiego o wyrażenie zgody na przekazanie „Błyskawicy” i pozostałych okrętów stanowiących własność polskiego rządu pod opiekę Royal Navy, w związku zasygnalizowaniem chęci przejęcia okrętu przez rząd w kraju^[88]. Pięć dni później, 28 maja o 15.00, rozpoczęła się na pokładzie kotwiczącego w Rosyth niszczyciela uroczysta zbiórka załogi. Dowódca okrętu, komandor Wojciech Francki, odczytał ostatni rozkaz, występujący w imieniu Admiralicji szef sztabu bazy w Rosyth, komodor John Wentworth Farquhar wygłosił krótkie przemówienie^[7] i o godzinie 15.20 nastąpiła ceremonia opuszczenia biało-czerwonej bandery^[10]. Większość załogi opuściła okręt w najbliższych dniach, pozostali wraz z komandorem Franckim zakończyli ostatnie formalności do 5 czerwca^[7]. Pomimo rozciągnięcia nad niszczycielem władzy Royal Navy, zgodnie z decyzją Admiralicji nie podniesiono na nim brytyjskiej bandery^[88].

W czasie działań wojennych „Błyskawica” przepłynęła ogółem 148 356 mil morskich^[88]. Brała udział w eskorcie 83 konwojów oraz 108 innych akcjach i patrolach bojowych^[88]. Od wejścia do służby w 1937 roku do opuszczenia bandery dziewięć lat później dowodzili nią następujący oficerowie:

• 27 listopada 1937 – 4 stycznia 1938: kmdr por. Tadeusz Morgenstern-Podjazd
• 4 stycznia 1938 – 23 listopada 1939: kmdr por. Włodzimierz Kodrębski
• 2 października 1939 – 1 listopada 1939: kpt. mar. Tadeusz Gorazdowski (p.o.)
• 1 listopada 1939 – 16 lutego 1940: kmdr ppor. Jerzy Umecki (tymczasowo)
• 16 lutego 1940 – 28 lipca 1940: kmdr por. Stanisław Nahorski
• 5 czerwca 1940 – 16 czerwca 1940: kmdr ppor. Wojciech Francki (p.o.)
• 16 czerwca 1940 – 13 września 1940: kmdr por. Stanisław Hryniewiecki (p.o.)
• 13 września 1940 – 28 września 1940: kpt. mar. Tadeusz Gorazdowski (p.o.)
• 7 października 1940 – 4 kwietnia 1942: kmdr por. Wojciech Francki
• 20 marca 1942 – 22 maja 1942: kmdr ppor. Tadeusz Gorazdowski (p.o.)
• 14 lipca 1942 – 24 czerwca 1943: kmdr ppor. Ludwik Lichodziejewski
• 24 czerwca 1943 – 4 stycznia 1945: kmdr por. Konrad Namieśniowski
• 4 stycznia 1945 – listopad 1945: kmdr por. Ludwik Lichodziejewski
• 10 listopada 1945 – 28 maja 1946: kmdr por. Wojciech Francki^[52]

4 czerwca 1946 roku rząd warszawski rozpoczął, poprzez attaché wojskowego ambasady w Londynie, pułkownika Józefa Kuropieskę, starania o zwrot polskich okrętów, przebywających w brytyjskich portach^[88]. W grudniu rząd brytyjski zgodził się na przyjazd specjalnej komisji, która miała reprezentować stronę polską w rozmowach^[93]. W lutym 1947 roku polski minister obrony powołał Polską Misję Morską, z komandorem Stefanem de Waldenem jako przewodniczącym^[94]. Miała ona uzgodnić warunki powrotu do kraju okrętów będących własnością polskiego rządu, walczących w czasie wojny u boku Royal Navy. Misja przybyła do Londynu 9 marca, a pierwsze rozmowy w Admiralicji odbyły się 12 marca 1947 roku^[94]. W wyniku rozmów ustalono, że jako pierwsza powróci do Polski „Błyskawica”, będąca w najlepszym stanie technicznym^[47]. 21 marca Misja dokonała oględzin okrętu w Rosyth^[94]. W toku kolejnych rozmów ustalono szczegóły techniczne i organizacyjne, w tym trudną kwestię kompletowania załogi spośród marynarzy znajdujących się w obozach repatriacyjnych na terenie Wielkiej Brytanii^[93]. Wobec wieści dochodzących z kraju i względnej łatwości znalezienia przez kwalifikowanych marynarzy pracy na Zachodzie (a także wielu innych, mniej lub bardziej złożonych przyczyn), Misji Morskiej i attaché morskiemu londyńskiej ambasady, komandorowi Jerzemu Kłossowskiemu^[75] udało się nakłonić do wejścia w skład załogi jedynie 177 marynarzy^[93]. Pierwsi z nich przybyli na pokład 6, pozostali 19 czerwca. Przygotowywanie okrętu do drogi przebiegało szybko, mimo kłopotów ze współpracą z Brytyjczykami i, szczęśliwie szybko ugaszonego, pożaru ropy w kotłowni^[94]. 27 czerwca załadowano zapasy, amunicję, głowice bojowe torped i bomby głębinowe^[94]. 30 czerwca przeprowadzono próby sprawności maszyn, demagnetyzację, dewiację i radiodewiację, wieczorem tego dnia podpisano protokół odbioru okrętu od Brytyjczyków^[93]. Misja Morska wyznaczyła dowódcą okrętu komandora Bolesława Romanowskiego, jego zastępcą został kapitan Zbigniew Węglarz^[75][95].

1 lipca 1947 roku o godzinie 15.00 ponownie podniesiono na „Błyskawicy” biało-czerwoną banderę i tego dnia niszczyciel wyruszył w drogę powrotną do Polski^[93][94]. Do Gdyni zawinął 4 lipca o godzinie 9.00 rano, po 94 miesiącach służby na obcych wodach^[93], witany uroczyście przez dowódcę Marynarki Wojennej, kontradmirała Włodzimierza Steyera^[95]. 7 lipca na pokład okrętu przybyli komandorzy Józef Urbanowicz i Ludwik Szmidt, którzy przeprowadzili z przybyłymi rozmowy o pozostaniu w marynarce^[94]. Na 177 przybyłych jedynie 32 zgodziło się na dalszą służbę, pozostałych 145 zdemobilizowano na własną prośbę^[46]. Po uzupełnieniu stanu załogi do 116 osób i wyznaczeniu na dowódcę komandora podporucznika Wacława Krzywca, okręt zaczął służbę jako jednostka szkolna dla słuchaczy Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej^[10]. We wrześniu i październiku odbyli oni rejs do Świnoujścia i Szczecina^[46]. Rejsy szkoleniowe wykonywano na „Błyskawicy” przez kolejne dwa lata, co odbiło się na stanie wyszkolenia etatowej załogi^[93] (w sierpniu 1948 roku powiększonej do 190 osób^[46]). Pierwsze strzelania morskie odbyły się w drugiej połowie 1948 roku i były ograniczone ze względu na brak amunicji do brytyjskich dział, co później stało się przyczyną podjęcia decyzji o przezbrojeniu^[10]. Jesienią 1949 roku kontradmirał Steyer podjął, po inspekcji okrętu, decyzję o jego powrocie do wykonywania zadań bojowych^[93]. Od września 1949 do kwietnia 1950 roku przeprowadzono remont „Błyskawicy”^[46]. W 1950 roku usunięto z niej tablicę upamiętniającą udział okrętu w II wojnie światowej u boku Royal Navy oraz banderę, pod którą służył w czasie wojny^[10]. 24 czerwca tegoż roku aresztowano pod fikcyjnym zarzutem sabotażu dowódcę niszczyciela, komandora Zbigniewa Węglarza, skazanego rok później na 8 lat pozbawienia wolności^[95]. 4 lipca dowodzenie objął komandor podporucznik Zdzisław Studziński. Pod jego komendą w 1951 roku „Błyskawica” została wysłana w celu sprowadzenia do Polski okrętu hydrograficznego „Żuraw”, którego załoga zbuntowała się i zbiegła do Szwecji^[96]. Jesienią „Błyskawica” zdobyła miano przodującego okrętu Marynarki Wojennej^[93], a w dniach 12–15 października przebywała z pierwszą powojenną wizytą w zagranicznym porcie – Leningradzie^[46].

Zimą lat 1951–1952 dokonano przezbrojenia niszczyciela, który rozkazem z 20 czerwca 1952 roku otrzymał oznaczenie N-51^[49] (ograniczone do malowania samej liczby na burtach śródokręcia^[50]). Dziewięć dni później, z okazji Święta Marynarki Wojennej, na jej flagowym okręcie gościli prezydent Bolesław Bierut, premier Józef Cyrankiewicz i marszałek Konstanty Rokossowski^[93]. Do początku kwietnia 1955 roku, gdy po powrocie z Wielkiej Brytanii i remoncie do linii weszła „Burza”, „Błyskawica” była jedynym polskim niszczycielem^[50]. W dniach 24–25 lipca oba okręty złożyły kurtuazyjną wizytę w Bałtyjsku^[46], a od 8 do 11 września 1955 roku w Portsmouth, w rewanżu za wizytę w Gdyni brytyjskiego krążownika „Glasgow”^[97]. W trakcie rejsu do Wielkiej Brytanii ujawniły się defekty w siłowni: uszkodzeniu uległy elementy łożyskowania drugiego (prawoburtowego) zespołu turbin oraz jeden z kotłów parowych. Usterki zostały usunięte podczas pobytu w Portsmouth siłami załogi siłowni, kierowanej przez I oficera mechanika okrętu, porucznika Jana Przybylskiego^[98]. Zarówno „Błyskawica”, klasyfikowana jako niszczyciel, jak i „Burza”, formalnie okręt obrony przeciwlotniczej, wchodziły wówczas jako samodzielne jednostki w skład Brygady Obrony Wodnego Rejonu Głównej Bazy^[46], a do ich głównych zadań na wypadek konfliktu zbrojnego należały: zwalczanie jednostek nawodnych nieprzyjaciela za pomocą artylerii i (w przypadku „Błyskawicy”) torped, poszukiwanie i zwalczanie okrętów podwodnych, ostrzał celów brzegowych, prowadzenie dalekich dozorów, konwojowanie statków handlowych oraz osłona przeciwlotnicza zespołów floty^[50]. W lipcu 1956 roku oba polskie niszczyciele ponownie popłynęły z wizytą do Bałtijska, rok później „Błyskawica”, której towarzyszyły ścigacze okrętów podwodnych „Zwrotny” i „Nieugięty”, odwiedziła Sztokholm^[46][99][k].

Powtarzające się problemy techniczne z siłownią (chociaż na próbach morskich w 1956 roku okręt osiągnął prędkość przekraczającą 33 węzły^[98]) i wyposażeniem radioelektronicznym oraz decyzja o wydzierżawieniu od Związku Radzieckiego dwóch niszczycieli projektu 30bis („Groma” i „Wichra”, w służbie odpowiednio od grudnia 1957 i czerwca 1958 roku^[50]), stały się przyczyną odstawienia „Błyskawicy” na długi remont kapitalny. Rozpoczęty w październiku 1957 roku, był prowadzony przez Stocznię im. Komuny Paryskiej oraz Stocznię Marynarki Wojennej w Gdyni^[51] i trwał do kwietnia 1961 roku^[101]. W czasie pobytu w stoczni niszczyciel, oraz projekt jego modernizacji, otrzymały w dokumentach kodową nazwę „117”^[101]. Jednocześnie, zarządzeniem Dowódcy Marynarki Wojennej z 4 stycznia 1960 roku, zmieniono mu numer burtowy na „271”^[102]. Do linii oraz roli okrętu flagowego Marynarki Wojennej powrócił 15 kwietnia 1961 roku^[101], wchodząc w skład powołanego w 1958 roku 7 Dywizjonu Niszczycieli^[46]. 29 maja na jego pokładzie gościł minister obrony Czechosłowacji, generał Bohumir Lomský^[101]. W dniach od 25 do 29 września 1961 roku, wraz z okrętami podwodnymi „Kujawiak” i „Ślązak”, przebywał z wizytą kurtuazyjną w Helsinkach^[10]. Kolejne lata upływały na ćwiczeniach, np. ćwiczeniach zespołowych Dywizjonu Niszczycieli w pełnym składzie 7 sierpnia 1962 roku i międzynarodowych ćwiczeniach w ramach Układu Warszawskiego w lutym i wrześniu tegoż roku^[46], oraz wizytach zagranicznych, w tym w portach zachodnich. W dniach 3–6 lipca 1962 roku okręt składał wizytę w Londynie, 6–10 września 1962 roku w Sztokholmie, 16–20 września 1963 roku w Kopenhadze^[10], 6–10 sierpnia 1964 roku w Chatham, 21–25 sierpnia 1964 roku w Göteborgu i 5–10 listopada 1964 roku w Leningradzie^[103]. Pomiędzy 3 a 7 maja 1965 roku „Błyskawica” wraz z „Gromem” popłynęły do Narwiku, by uczcić 25. rocznicę zatopienia pierwszego „Groma”^[104].

Od 22 września 1965 do 4 marca 1966 roku trwał kolejny remont wysłużonych mechanizmów okrętu. W jego trakcie między innymi wymieniono śruby^[10]. Po jego ukończeniu niszczyciel powrócił do rejsów szkoleniowych, a w dniach 20–24 maja 1966 roku po raz ostatni odwiedził zagraniczny port: Kopenhagę. W wizycie towarzyszyły mu trałowce „Albatros” i „Kormoran”^[105]. W 1964 i 1966 roku „Błyskawica” zdobyła jeszcze tytuł najlepszego okrętu Marynarki Wojennej^[46]. 9 sierpnia 1967 roku o godzinie 9.02 nastąpił tragiczny w skutkach wypadek: podczas ćwiczeń zespołowych Dywizjonu Niszczycieli w kotłowni numer 2 „Błyskawicy” pękł przewód parowy wysokiego ciśnienia. Nastąpiło gwałtowne wydobycie pary. Natychmiast odcięto dopływ paliwa, odstawiono mechanizmy i otworzono włazy kotłowni. Grupy awaryjne rozpoczęły zraszanie kotłowni wodą. W wypadku zginęło na miejscu czterech marynarzy, trzej inni, bardzo ciężko ranni i poparzeni, którzy na pokładzie kutra torpedowego zostali natychmiast przewiezieni do Gdyni, zmarli mimo intensywnej reanimacji^[106]. Byli to: podporucznik Jerzy Malinowski, bosmanmaci Ignacy Kondrat i Kazimierz Marulewski, starsi marynarze Roman Jurczyga, Stefan Kowalczyk, Stefan Lepczyński oraz Edward Stachniuk^[46]. Oficer został pośmiertnie odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, podoficerowie i marynarze awansowani o jeden stopień i odznaczeni Krzyżami Kawalerskimi Orderu Odrodzenia Polski^[106][l]. „Błyskawica” została później odholowana do portu na Oksywiu^[107]. Uszkodzony okręt, którego wyjścia w morze ograniczono, był nadal używany do celów szkoleniowych, a nawet reprezentacyjnych, jak 9 września 1967 roku, gdy został wyholowany na redę i uczestniczył w paradzie morskiej z okazji wizyty prezydenta Francji, generała Charles’a de Gaulle’a^[46], oraz 12 października 1968 roku podczas obchodów 25-lecia Ludowego Wojska Polskiego^[10].

Jednocześnie prace prowadziła specjalnie powołana komisja, która stwierdziła konieczność wymiany całej instalacji parowej niszczyciela. Ponieważ ekspertyzy wykazały nadmierne zużycie większości mechanizmów i urządzeń, charakterystyki okrętu nie spełniały już wymagań współczesnego pola walki, a jego wiek nie pozwalał planować długiego okresu dalszej eksploatacji^[93], ostatecznie zapadła decyzja o niecelowości remontu. Rozkazem 025/org. z 12 grudnia 1969 roku „Błyskawica” została przeklasyfikowana na okręt obrony przeciwlotniczej i przydzielona do 8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu^[108]. Została tam przeholowana już wcześniej, 13 czerwca, i odstawiona do stoczni „Gryfia”^[46], gdzie przystosowano jej pomieszczenia dla mniejszej, według etatu stuosobowej załogi^[108]. Następnie stacjonowała w Basenie Węglowym, a później Kanale Piastowskim, wykonując zadania z zakresu obrony przeciwlotniczej i szkolenia specjalistów^[93], była też wykorzystywana jako hulk mieszkalny^[10]. W 1974 roku, wobec niecelowości dalszego użytkowania jednostki w roli baterii przeciwlotniczej^[93] i wraz z pogarszającym się stanem technicznym pełniącej funkcję okrętu muzeum w Gdyni „Burzy”, zapadła decyzja o zastąpieniu jej w tej roli przez „Błyskawicę”. Rozkazem szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego nr 086/org. z 22 listopada 1974 roku, z początkiem 1975 roku niszczyciel został skreślony z listy floty^[46].

W okresie od 1947 do 1974 roku „Błyskawicą” dowodzili następujący oficerowie:

• 20 czerwca 1947 – 20 lipca 1947: kmdr ppor. Bolesław Romanowski
• 21 lipca 1947 – maj 1948: kmdr ppor. Wacław Krzywiec
• maj 1948 – 4 lipca 1950: kmdr ppor. Zbigniew Węglarz
• 4 lipca 1950 – 25 października 1952: kmdr ppor. Zdzisław Studziński
• 25 października 1952 – 23 listopada 1954: kpt. mar. Stanisław Mielczarek
• 23 listopada 1954 – 18 stycznia 1957: kpt. mar. Hieronim Kubera
• 6 lutego 1957 – 18 sierpnia 1962: por. mar. Kryspin Lech
• 18 sierpnia 1962 – 15 lipca 1963: kpt. mar. Tadeusz Morzycki
• 12 września 1963 – sierpień 1967: kpt. mar. Józef Żywczak
• sierpień 1967 – 1968: kmdr ppor. Bolesław Kilans
• 1969 – 1974: kpt. mar. Zenon Sawa^[46]

Wieczorem 6 listopada 1974 roku „Błyskawica” na holu okrętu ratowniczego „Piast” powróciła do Gdyni i zacumowała przy burcie „Burzy”^[93]. W następnym roku poddano ją przebudowie na okręt muzeum w Stoczni Marynarki Wojennej. Projekt adaptacji przygotował inżynier Władysław Kuś, a aranżację wnętrz wystawowych inżynier Edmund Roszak^[93]. W ramach przebudowy dziobowe pomieszczenia wraz z mesą oficerską zostały przekształcone w reprezentacyjny Salon Kaprów, w pomieszczeniach rufowych utworzono sale wystawowe^[10], zmodernizowano trapy i zejściówki, a trasę dla zwiedzających poprowadzono między innymi przez pomieszczenia siłowni: obie maszynownie, kocioł nr 3 i kotłownię nr 2^[93]. Pod koniec 1975 roku zakonserwowano w suchym doku część podwodną i zdjęto śruby napędowe, a pozostałe prace stoczniowe wykonano do 24 kwietnia 1976 roku, gdy okręt został zacumowany w basenie nr 1 (Basen Prezydenta) portu gdyńskiego, przy Molo Południowym^[93]. 1 maja tegoż roku rozpoczęto pierwszy sezon wystawienniczy^[10], jako dział Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni^[109].

Trasa dla zwiedzających przebiega po pokładzie, gdzie znajdują się uzbrojenie artyleryjskie i torpedowe, w tym eksponowana w przekroju torpeda wz. 53-39^[93], zdwojone działo przeciwlotnicze Bofors 40 mm, miny morskie wz. 08/39, miotacze (radzieckie typu BMB-2 oraz oryginalne Thornycrofta^[93]) i zrzutnie bomb głębinowych^[109], a także urządzenia kotwiczne na dziobie oraz pod pokładem, w tym przez pomieszczenia siłowni, radiostacji rufowej i mieszkalne podoficerów^[93]. Stała ekspozycja w salach wystawowych przedstawia dzieje obecności Polski na morzu od czasów kaprów po współczesne^[109]. W latach 70. i 80. okręt zwiedzało po około 200 tysięcy osób rocznie, w 1986 roku odnotowano liczbę najwyższą: 292 tysiące^[10]. W latach późniejszych frekwencja zmniejszyła się, na przykład w 1995 roku sprzedano nieco ponad 70 tysięcy biletów^[110]. W maju 1979 roku na pokładzie znalazł się milionowy zwiedzający, w sierpniu 1983 roku – dwumilionowy, w sierpniu 1988 roku – trzymilionowy^[93], 23 lipca 1997 roku – czteromilionowy^[111], a 26 sierpnia 2005 roku – pięciomilionowy^[93]. Od lat 90. zrezygnowano z szarego malowania burt niszczyciela, przywracając mu kamuflaże z okresu II wojny światowej. Na przełomie ostatniej dekady XX i pierwszej XXI wieku był to kamuflaż odpowiadający wyglądowi okrętu z okresu działań na północnym Atlantyku z lat 1943–1944, po remoncie z 2004 roku pomalowano „Błyskawicę” na wzór odpowiadający okresowi operowania na Morzu Śródziemnym w roku 1942^[112]. W czerwcu 2009 roku, po remoncie, okręt otrzymał malowanie z okresu inwazji w Normandii^[113]. W 2012 roku, po zimowym pobycie w stoczni „Nauta”, okręt otrzymał nowy kamuflaż^[114].

28 czerwca 1987, w 50. roku swojej służby pod biało-czerwoną banderą^[10], Rada Państwa „w uznaniu zasług z walce z faszyzmem niemieckim i upowszechniania osiągnięć Polskiej Marynarki Wojennej” odznaczyła ORP „Błyskawica” Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. Uroczystego aktu dekoracji dokonał minister obrony narodowej, gen. armii Florian Siwicki. W jubileuszu wzięła udział delegacja Floty Bałtyckiej z kontradm. M. Putincewem. Uchwałą Rady Państwa osiemnastu byłych członków załóg „Błyskawicy” zostało odznaczonych Medalami „Za udział w wojnie obronnej 1939”^[115][10]. „Błyskawica” jest jedynym polskim okrętem odznaczonym orderem Virtuti Militari^[109].

Z kolei w 50. rocznicę udziału załogi niszczyciela w odpieraniu nalotu na Cowes, w 1992 roku, okręt otrzymał tablicę pamiątkową, ufundowaną przez radę brytyjskiego miasta^[93]. 28 czerwca 2006 roku zostało podpisane porozumienie o współpracy pomiędzy „Błyskawicą” a kanadyjskim niszczycielem „Haida”, zachowanym jako okręt muzeum w Hamilton. Obie jednostki wchodziły podczas wojny w skład 10. Flotylli Niszczycieli i brały udział w bitwie pod Ushant i ataku na niemiecki konwój koło Île de Groix. Dzień wcześniej na pokładzie „Błyskawicy” odbył się koncert Królewskiej Orkiestry Ministerstwa Obrony Kanady i Orkiestry Reprezentacyjnej MW, a na ulicach Gdyni pokaz musztry paradnej^[116].

25 listopada 2007 roku, w 70. rocznicę podniesienia bandery, „Błyskawica” otrzymała prestiżową nagrodę Maritime Heritage Award, przyznawaną dorocznie przez The World Ship Trust za wybitny wkład w historię morską świata^[117]. Wcześniej podobnie uhonorowane zostały między innymi „Victory”, „Vasa”, „Mary Rose”, „Constitution” i „Mikasa”^[109]. Na uroczystości wręczenia nagrody obecni byli przedstawiciele The World Ship Trust z jego przewodniczącym, lordem Ambrosem Greenwayem^[117], oraz delegacja miasta Cowes^[81]. 25 listopada 2012 roku, w 75. rocznicę podniesienia bandery, „Błyskawica” została udekorowana Medalem „Pro Memoria”^[118].

W maju 2018 roku na wodach Zatoki Gdańskiej z pokładu okrętu oddano 21 strzałów salwy honorowej na 100-lecie utworzenia Marynarki Wojennej. W marcu 2021 okręt trafił na 3 miesiące do Stoczni Wojennej celem przeprowadzenia prac konserwatorskich (remontu dokowego, łącznie z częścią podwodną) o wartości ponad 7 mln zł^[119].

Oprócz funkcji muzealnej „Błyskawica” pełni też rolę reprezentacyjną: na jej pokładzie odbywają się ważne uroczystości, jak na przykład przejęcie zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego 23 grudnia 2000 roku^[93] czy przekazanie obowiązków Dowódcy Marynarki Wojennej admirałowi Romanowi Krzyżelewskiemu 26 września 2003 roku^[120]. W Salonie Kaprów podejmowane są ważne osobistości goszczące w Gdyni, między innymi 3 czerwca 1998 roku gościł na niszczycielu profesor Zbigniew Kabata^[121], a 17 sierpnia 2000 roku kontradmirał w stanie spoczynku Romuald Nałęcz-Tymiński^[122]. Na „Błyskawicy” odbywają się promocje oficerskie podchorążych Akademii Marynarki Wojennej, wręczane są awanse i odznaczenia^[93]. W dniach 1–2 lipca 1997 roku, w związku z 60. rocznicą służby okrętu pod polską banderą, na jego pokładzie odbyła się konferencja naukowa poświęcona historii i dniu dzisiejszemu „Błyskawicy”^[111]. W roku 1998, w ramach obchodów 80-lecia Marynarki Wojennej, zorganizowano między innymi spotkanie admirała Ryszarda Łukasika z kombatantami i kadrą floty^[123] oraz premierę serii całostek pocztowych poświęconych Marynarce Wojennej^[124]. 1 września 2001 roku, w związku z kolejną rocznicą wybuchu II wojny światowej, na okręcie spotkali się zaproszeni kombatanci z Polski, Niemiec i Wielkiej Brytanii^[125]. Innymi, mniej oficjalnymi wydarzeniami odbywającymi się na „Błyskawicy” są promocje książek o tematyce marynistycznej i wojennomorskiej, spotkania z kombatantami czy pasowania na uczniów pierwszoklasistów miejscowych szkół^[93]. Mimo swojego statusu, jako okrętu muzeum, „Błyskawica” ma stałą załogę, pełniącą wachty w systemie całodobowym (m.in. 3 czerwca 2002 r. marynarze „Błyskawicy” uratowali mężczyznę tonącego w Basenie Prezydenta)^[126].

Dowódcy okrętu muzeum:

• 1974–1979: kmdr ppor. Zbigniew Strych
• 1979–1982: kmdr ppor. Władysław Łomża
• 1982–1990: kpt. mar. Mieczysław Waryszak
• 1990–2002: kmdr por. Lesław Paprocki
• 2002–2017: kmdr por. Jerzy Łubkowski^[93]
• 2017–2022: kmdr por. Walter Jarosz^[127]
• od 2022: kmdr por. Paweł Ogórek^[128].

Od 1985 roku istnieje Towarzystwo Przyjaciół Okrętu Muzeum „Błyskawica”, powstałe przy współudziale redakcji miesięcznika „Morze”. Jego głównym celem jest zbiórka środków i propagowanie idei zachowania niszczyciela jako obiektu muzealnego i pamiątki narodowej dla przyszłych pokoleń^[10][112]. Bliźniacze stowarzyszenie: Friends of the ORP Błyskawica Society, działa w Cowes^[81].

„Błyskawica” była i jest obecna w literaturze marynistycznej. Swoje wojenne wspomnienia opublikowali między innymi służący na niej: Wieńczysław Kon (Atlantyckie patrole, 1958)^[129] i Wincenty Cygan (Granatowa załoga, 1955, reedycja 2011)^[130]. Nakładem Wydawnictwa Morskiego w 1969 roku ukazała się w serii Miniatury Morskie – Polskie Tradycje Morskie książka Jerzego Pertka Niszczyciele „Grom” i „Błyskawica”^[131], a w 1970 roku w serii Biblioteczka „Morza” książka Władysława Szczerkowskiego ORP „Błyskawica” (wydanie II 1979)^[132]. W 1981 roku w serii Biblioteka Żółtego Tygrysa opublikowano książkę Andrzeja Kuczery Na pokładzie „Błyskawicy”^[133]. Niszczycielowi była również poświęcona szósta broszurka z serii Typy Broni i Uzbrojenia z 1970 roku^[134]. Wyrazem innego rodzaju obecności okrętu w kulturze masowej jest wprowadzenie do obiegu przez Narodowy Bank Polski 26 kwietnia 2012 roku monety okolicznościowej o nominale 2 złotych Niszczyciel „Błyskawica”, rozpoczynającej serię Polskie okręty^[135]. Jej oficjalna premiera („wodowanie”) odbyła się 28 kwietnia na pokładzie niszczyciela^[136]. „Błyskawica” znalazła się także na znaczkach pocztowych: o nominale 40 groszy wydanym w 1963 roku w serii „XX-lecie Ludowego Wojska Polskiego” (Fischer 1278a)^[137] i 60 groszy, wydanym w 1968 roku w serii „XXV-lecie Ludowego Wojska Polskiego” (Fischer 1733), w nakładzie 7 000 000 sztuk^[138]. „Błyskawica” jest także dostępna w grze komputerowej World of Warships^[139]

• 70 lat ORP Błyskawica; [w:] Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej, Gdynia 2007, nr 22, Suplement.
• Józef Wiesław Dyskant: Polska Marynarka Wojenna w 1939 roku. Część 1: W przededniu wojny. Gdańsk: AJ-Press, 2000. ISBN 83-7237-044-3.
• Eugène Kolesnik. Thunder and Lightning: The Polish Destroyers Blyskawica and Grom. „Warship”. Vol. 1 (No. 4), 1977. ISSN 0142-6222. brak numeru strony
• Zdzisław Kryger. Polskie związki z Cowes. „Przegląd Morski”, luty 2010. ISSN 1897-8436. 
• Sławomir Kudela. Szczęśliwy okręt: 70 lat służby ORP „Błyskawica”. „Przegląd Morski”. 1/2008. ISSN 1897-8436. brak numeru strony
• Sławomir Kudela. Szczęśliwy okręt: ORP „Błyskawica” po II wojnie światowej. „Przegląd Morski”. 2/2008. ISSN 1897-8436. brak numeru strony
• Grzegorz Nowak. Niszczyciele ORP „Grom” i ORP „Błyskawica”. Część I. „Modelarstwo Okrętowe”. Numer specjalny 5 (1/2008). s. 26-29. ISSN 1895-2216. 
• Jerzy Pertek: Mała flota wielka duchem. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989. ISBN 83-210-0697-3.
• Robert Rochowicz. Klasyczne niszczyciele PMW. Część pierwsza. „Morza, Statki i Okręty”. 1/2000. V (20), s. 35-43, styczeń-luty 2000. ISSN 1426-529X. 
• Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008. ISBN 978-83-88698-03-3. Brak numerów stron w książce
• Maciej Tomaszewski, Andrzej Ciszewski: ORP Grom i ORP Błyskawica. Warszawa: Edipresse Polska, 2021, seria: Wielki Leksykon Uzbrojenia. wydanie specjalne 3/2021. ISBN 978-83-8164-499-0.
• Maciej Tomaszewski. Polski niszczyciel ocalił miasto. „Bandera”. Nr 7-8/2022 (157/158), s. 16-18, lipiec – sierpień 2022. 
• Marek Twardowski: Niszczyciele typu Grom. Cz. 1: Grom, Błyskawica. Gdańsk: AJ-Press, 2002. ISBN 83-7237-115-6.
• Marek Twardowski: Niszczyciele typu Grom. Cz. 2: Grom, Błyskawica. Gdańsk: AJ-Press, 2003. ISBN 83-7237-126-1.
• Marek Twardowski. Operacja „Deadlight”. „Morza, Statki i Okręty”. 6/1998. III (13), s. 61-70, listopad-grudzień 1998. ISSN 1426-529X. 
• Marek Twardowski. ORP „Błyskawica” – nowe spojrzenie na weterana. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 3/1997, s. 33-44, lipiec-wrzesień 1997. ISSN 1426-529X. 
• Paweł Wieczorkiewicz. PMW w latach II w.ś. – stan, perspektywy badań i próba oceny. „Morza, Statki i Okręty”. 3/1998. s. 27-38. ISSN 1426-529X. 
• Waldemar Nadolny: Artyleria okrętowa. Edipresse Polska, 2018, seria: Wielki Leksykon Uzbrojenia. Wrzesień 1939. Tom 143. Brak numerów stron w książce
• Maciej Tomaszewski, Działa 120 mm L/50 wz.36 Bofors z okrętów ORP Gryf, ORP Grom i ORP Błyskawica. (technika) – army1914-1945, [dostęp 2018-08-28] (pol.).

• Powrót ORP Błyskawica z Anglii w PKF na stronie KronikaRP