SZ RP | |
Orły wojskowe – insygnia rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej | |
Państwo | |
---|---|
Historia | |
Data sformowania | |
Pierwszy dowódca |
Zwierzchnictwo: |
Święto |
15 sierpnia |
Dane podstawowe | |
Obecny dowódca | |
Podporządkowanie |
Prezydent RP |
Liczebność |
216 100 (lipiec 2024)[2] |
Budżet wojskowy | |
Kwota |
158 mld 900 mln zł (2024)[3] |
% PKB |
4,2 (2024)[3] |
Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej (także: Wojsko Polskie)[4] – siły i środki wydzielone przez Polskę do zabezpieczenia jej interesów i prowadzenia walki. Siły zbrojne są podstawowym elementem systemu obronnego państwa, przeznaczonym do skutecznej realizacji polityki bezpieczeństwa i obronnej. Zgodnie z obowiązującą Strategią Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Siły Zbrojne RP utrzymują gotowość do realizacji trzech rodzajów misji: zagwarantowanie obrony państwa i przeciwstawienie się agresji, udział w procesie stabilizacji sytuacji międzynarodowej oraz w operacjach reagowania kryzysowego i operacjach humanitarnych, wspieranie bezpieczeństwa wewnętrznego i pomoc społeczeństwu, stojąc w ten sposób na straży suwerenności Polski oraz jej bezpieczeństwa i pokoju. Mogą brać udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych, działaniach antyterrorystycznych, akcjach poszukiwawczych, a także ratowania życia ludzkiego. Biorą też udział w oczyszczaniu terenów z materiałów niebezpiecznych pochodzenia wojskowego i unieszkodliwiają je[5].
Najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej jest Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w czasie pokoju sprawujący tę funkcję za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej kierującego bezpośrednio Siłami Zbrojnymi RP, będącego członkiem Rady Ministrów działającej pod kierownictwem jej Prezesa, odpowiadającej za całokształt wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa oraz obronności państwa, a także zarządzania kryzysowego, z kolei dowodzenie w imieniu Ministra Obrony Narodowej Siłami Zbrojnymi w czasie pokoju leży w gestii Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, będącego zarazem organem pomocniczym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w procesie kierowania obroną państwa oraz osobą przewidzianą do mianowania w czasie wojny na stanowisko Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych RP.
Do 1991 r. Siły Zbrojne RP wchodziły w skład wojsk Układu Warszawskiego, następnie w 1999 r. stały się częścią struktur wojskowych Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego, a w 2004 r. także wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej. Według rankingu Global Firepower (2023) Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej stanowią 20. siłę militarną na świecie, wyprzedzając tym samym Siły Zbrojne Niemiec (25 miejsce), i Siły Zbrojne Hiszpanii (21 miejsce). Roczny budżet na cele obronne Polski wynosi 20,66 mld dolarów, co stawia Polskę na 18 miejscu na świecie pod tym względem[6]. Wojsko Polskie jest najsilniejszą armią w Unii Europejskiej[7], oraz trzecią najsilniejszą armią w NATO[7].
Historia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
[edytuj | edytuj kod]Od 1990 r. Siły Zbrojne RP przechodzą restrukturyzację i modernizację. Na początku 1990 roku, podczas uzgodnień z dowództwem Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego, usankcjonowano zmiany, jakie zaszły w składzie Sił Zbrojnych PRL. W składzie Frontu Nadmorskiego utrzymywano nadal dwie armie, jeden korpus i odwód ogólnowojskowy. Lotnictwo dysponowało dywizją lotnictwa myśliwskiego, dwoma dywizjami lotnictwa myśliwsko-bombowego, pułkiem lotnictwa rozpoznania taktycznego i dwoma pułkami śmigłowców bojowych. Marynarka Wojenna wydzielała flotyllę okrętów i dwie flotylle obrony wybrzeża[8].
Po rozwiązaniu w 1991 r. Układu Warszawskiego, uznano potrzebę utrzymywania dotychczasowego potencjału militarnego w celu zapewnienia skutecznego odstraszania potencjalnego przeciwnika. Wstrzymano redukcję wojska. W wojskach lądowych przyjęto, że każdy z czterech okręgów wojskowych wystawi korpus ogólnowojskowy. Okręgi: Pomorski OW, Śląski OW i Warszawski OW miały wystawić korpusy z trzema dywizjami zmechanizowanymi, a Krakowski Okręg Wojskowy miał wystawić korpus w składzie dywizji kawalerii powietrznej oraz trzech samodzielnych brygad. Siły Powietrzne wystawiały korpus lotnictwa operacyjnego i dwa korpusy obrony powietrznej. W Marynarce Wojennej funkcjonowały trzy flotylle[8].
W 1999 r. Siły Zbrojne RP stały się częścią struktur wojskowych Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego. W 2001 roku wprowadzono nową strukturę Sił Zbrojnych RP na wypadek wojny. W Wojskach Lądowych były to dwa korpusy zmechanizowane z dwiema dywizjami zmechanizowanymi. W Siłach Powietrznych wystawiono korpusy obrony powietrznej, w Marynarce Wojennej nie wprowadzono żadnych zmian. Odwód naczelnego dowódcy stanowiły mobilne brygady i oddziały rodzajów wojsk[8].
W 2004 r. Siły Zbrojne RP weszły w skład struktur wojskowych wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej. Rozwiązano jedno dowództwo 1 Korpusu. Wojska Lądowe na wypadek wojny mogły wystawić jeden korpus ogólnowojskowy w składzie trzech-czterech dywizji. Siły Powietrzne dwa skrzydła lotnictwa taktycznego, a Marynarka Wojenna dwie flotylle. W razie prowadzenia wspólnych działań z wojskami NATO, polskie dywizje i jednostki wsparcia weszłyby w skład korpusów wielonarodowych. Siły Powietrzne i Marynarka Wojenna mogłyby zachować autonomiczność, bądź wejść w skład większych zgrupowań sojuszniczych[8].
Od 2005 do uzbrojenia Polski stopniowo dołączają wielozadaniowe myśliwce F-16, samoloty transportowe CASA C-295M i C-130 Hercules, transportery opancerzone KTO Rosomak, czołgi podstawowe Leopard 2, lekkie śmigłowce SW-4 oraz przeciwpancerne pociski rakietowe SPIKE. Od 11 lutego 2009 roku w Polsce nie stosuje się przymusowego poboru do wojska, a 22 stycznia 2010 roku zakończył się proces całkowitego uzawodowienia armii[9].
Siły Zbrojne RP przeszły z modelu wielkiej armii poborowej do mniejszej armii, składającej się z żołnierzy zawodowych oraz ochotników. Wojska operacyjne Sił Zbrojnych RP brały i biorą udział w wielu operacjach zagranicznych ONZ, NATO i UE, a także podtrzymują udział w koreańskiej Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych, który – choć w praktyce symboliczny – jest z punktu widzenia prawa międzynarodowego rozstrzygający dla jej dalszego istnienia[10].
Zadania i struktura Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
[edytuj | edytuj kod]Zadania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
[edytuj | edytuj kod]„Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic. Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli” (z Konstytucji RP r. I, art. 26, p. 1 i p. 2). „Siły Zbrojne ponadto mogą brać udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działaniach antyterrorystycznych, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania życia ludzkiego, a także w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu”.
Zwierzchnictwo
[edytuj | edytuj kod]Najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych RP jest Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, który swoje zadania w tym zakresie wykonuje przy pomocy Biura Bezpieczeństwa Narodowego. W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi RP za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej. Organem pomocniczym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w procesie kierowania obroną państwa jest Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, który zwykle przewidziany jest do mianowania w czasie wojny na stanowisko Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych RP.
Za całokształt bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnetrznego, obronności oraz zarządzania kryzysowego w kraju odpowiada przed Sejmem RP politycznie Rada Ministrów pod kierownictwem jej Prezesa, która koordynuje działania poszczególnych służb przy pomocy Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. W jej skład wchodzi Minister Obrony Narodowej, który nadzoruje bezpośrednio Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, kierując w czasie pokoju Siłami Zbrojnymi RP przy pomocy Ministerstwa Obrony Narodowej, w którego strukturach działa Sztab Generalny Wojska Polskiego[11].
System dowodzenia
[edytuj | edytuj kod]Siłami Zbrojnymi RP w czasie pokoju dowodzi w imieniu Ministra Obrony Narodowej Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, który pod względem pełnionej funkcji jest najwyższym stanowiskiem służbowym wśród żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową, toteż podlegają mu m.in.:
- Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych
- Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych,
- Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych,
Ponadto za pośrednictwem Szefa Sztabu Generalnego wykonywane jest przez ministra zwierzchnictwo nad Dowódcą Garnizonu Warszawa[12][13].
Poza zakresem zwierzchnictwa Szefa Sztabu pozostawali natomiast w 2023 r. m.in.:
- Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej — do czasu osiągnięcia gotowości bojowej przez ten rodzaj sił zbrojnych,
- Dowódca Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni,
- Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej,
- Szef Agencji Uzbrojenia
- szereg organów wojskowych inspekcji, służb kontrolnych i jednostek certyfikujących[12][13].
W latach 2014–2018 rola SG WP polegała głównie na planowaniu strategicznym i doradzaniu Ministrowi ON, wskutek reformy wdrożonej 1 stycznia 2014 r.[14][15]
Skład bojowy
[edytuj | edytuj kod]W skład Sił Zbrojnych RP wchodzą jako ich rodzaje:
Godło | Nazwa | Liczba żołnierzy |
---|---|---|
Wojska Lądowe | 53 939 żołnierzy (02.2022)[16] | |
Siły Powietrzne | 17 182 żołnierzy (02.2022)[16] | |
Marynarka Wojenna | 6 950 żołnierzy (02.2022)[16] | |
Wojska Specjalne | ~3 150 żołnierzy (2021)[17] | |
Wojska Obrony Terytorialnej | 31 484 żołnierzy TSW (04.2023)[18]
4 473 żołnierzy zawodowych (04.2023)[16] = ponad 35 957 |
W skład Sił Zbrojnych RP wchodzą także jako specjalistyczny komponent:
Godło | Nazwa | Liczba żołnierzy |
---|---|---|
Wojska Obrony Cyberprzestrzeni | 2 125 żołnierzy (02.2022)[19] |
W skład Sił Zbrojnych RP wchodzi także, jako ich wyodrębniona i wyspecjalizowana służba – organ ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, kontrolujący także dyscyplinę wojskową[20]:
Godło | Nazwa | Liczba żołnierzy |
---|---|---|
Żandarmeria Wojskowa | 3 330 żołnierzy (02.2022)[19] |
Ponadto instytucjami centralnymi Ministerstwa Obrony Narodowej pozostającymi poza strukturami rodzajów wojsk Sił Zbrojnych RP są m.in.:
- Dowództwo Garnizonu Warszawa, któremu podlegają jednostki zabezpieczenia na obszarze stolicy, z wyłączeniem jednostek zlokalizowanych w dzielnicy Wesoła stanowiącej siedzibę osobnego garnizonu, a także kilka jednostek łączności i dowodzenia zlokalizowanych poza Warszawą,
- Agencja Uzbrojenia.
Wojska Lądowe
[edytuj | edytuj kod]Wojska Lądowe przeznaczone są do zapewnienia obrony przed atakiem lądowo-powietrznym w dowolnym rejonie Polski, na każdym kierunku, w obliczu każdej formy zagrożenia. Wojska Lądowe podzielone są na następujące rodzaje wojsk: wojska pancerne i zmechanizowane, wojska aeromobilne, wojska rakietowe i artylerii, wojska obrony przeciwlotniczej, wojska inżynieryjne, wojska chemiczne, wojska łączności i informatyki, oraz inne oddziały i pododdziały rozpoznania i walki elektronicznej, pododdziały działań psychologicznych i pododdziały logistyczne. W Wojskach Lądowych istnieje system logistyczny zabezpieczający proces szkolenia pokojowego, funkcjonowania jednostek wojskowych oraz ich przygotowania do prowadzenia działań bojowych. W Wojskach Lądowych można wyróżnić także jednostki piechoty górskiej. Struktura i organizacja Wojsk Lądowych odpowiadają standardom NATO. Z dniem 1 stycznia 2012 przestały funkcjonować ostatnie 2 okręgi wojskowe: Śląski Okręg Wojskowy i Pomorski Okręg Wojskowy, znosząc dawny system administracji wojskowej.
Trzonem Wojsk Lądowych są 4 dywizje ogólnowojskowe: 3 zmechanizowane (12, 16, 18) i 1 pancerna (11), oraz brygady – powietrznodesantowa (6) i kawalerii powietrznej (25).
Do roku 2008 w Wojskach Lądowych istniały Brygady Obrony Terytorialnej, jednak od 1 stycznia 2017 roku zostały z nich wyodrębnione jako kolejny rodzaj Sił Zbrojnych: Wojska Obrony Terytorialnej.
Siły Powietrzne
[edytuj | edytuj kod]Głównymi zadaniami Sił Powietrznych jest prowadzenie operacji mających na celu uzyskanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych Rodzajów Sił Zbrojnych. Składają się z Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Przeciwlotniczej i Wojsk Radiotechnicznych.
Ich prekursorem były siły powietrzne Błękitnej Armii podczas I wojny światowej. Do 1 lipca 2004 nosiły nazwę: Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej (WLOP), które z kolei zostały utworzone 1 lipca 1990 przez połączenie dwóch rodzajów sił zbrojnych: Wojsk Lotniczych i Wojsk Obrony Powietrznej Kraju.
Marynarka Wojenna
[edytuj | edytuj kod]Marynarka Wojenna przeznaczona jest do obrony interesów państwa na polskich obszarach morskich, morskiej obrony wybrzeża oraz udziału w lądowej obronie wybrzeża we współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych w ramach strategicznej operacji obronnej. Na podstawie umów międzynarodowych, Marynarka Wojenna zobowiązana jest do utrzymywania zdolności do realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa zarówno w obszarze Morza Bałtyckiego, jak i poza nim. Podstawowymi zadaniami Marynarki Wojennej są obrona i utrzymanie morskich linii komunikacyjnych państwa podczas kryzysu i wojny oraz niedopuszczenie do blokady morskiej kraju. W czasie pokoju Marynarka Wojenna wspiera działania Straży Granicznej w obszarze morskich wód terytorialnych i wyłącznej strefy ekonomicznej.
Lotnictwo Marynarki Wojennej stanowi ponadto lotniczą służbę SAR, odpowiedzialną za operacje lotnicze podczas działań ratownictwa morskiego, uzupełniając Morską Służbę Poszukiwania i Ratownictwa, która nie dysponuje własnym lotnictwem.
Wojska Specjalne
[edytuj | edytuj kod]Wojska Specjalne są przeznaczone do prowadzenia szeroko pojętej walki specjalnej (działania specjalne, kontrterroryzm, działania nieregularne, działania podjazdowe i inne), a także do obrony, działań ochronno-obronnych. Działać mogą zarówno na terytorium Polski, jak i poza jej granicami w okresie pokoju, kryzysu i wojny. Działają jako wojska operacyjne samodzielnie, bądź z innymi Rodzajami Sił Zbrojnych RP, a także biorą udział w sojuszniczych operacjach[21]. Zadania prowadzone samodzielnie lub we współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych mogą mieć znaczenie operacyjne lub strategiczne. Tworzą moduły zadaniowe, w których skład wchodzą wyselekcjonowani, wyszkoleni i wyposażeni żołnierze, przygotowani do realizacji działań w warunkach najwyższego ryzyka[22].
Wojska Obrony Terytorialnej
[edytuj | edytuj kod]Główne zadania[23]:
- prowadzenie działań obronnych we współdziałaniu z wojskami operacyjnymi oraz wsparcie elementów układu pozamilitarnego;
- prowadzenie samodzielnych działań niekonwencjonalnych, przeciwdywersyjnych i przeciwdesantowych;
- udział w zabezpieczeniu przyjęcia i rozwinięcia sojuszniczych sił wzmocnienia w nakazanych rejonach;
- realizacja przedsięwzięć z zakresu: zarządzania kryzysowego, zwalczania klęsk żywiołowych oraz likwidacji ich skutków, ochrona mienia, akcje poszukiwawczo-ratownicze;
- prowadzenie działań informacyjnych.
Wojskowe służby specjalne
[edytuj | edytuj kod]Dostarczanie informacji wywiadowczych i zapewnianie bezpieczeństwa w zakresie obronności państwa, wykonują na rzecz Ministra Obrony Narodowej i ogólnie Sił Zbrojnych RP Rzeczypospolitej Polskiej wojskowe służby specjalne:
W czasie pokoju są to służby mundurowe odrębne od Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, natomiast w razie ogłoszenia powszechnej albo częściowej mobilizacji lub wprowadzenia stanu wojny stają się ich częścią, podobnie jak Straż Graniczna. Bezpośrednie zwierzchnictwo nad szefami obydwu służb w imieniu Prezesa Rady Ministrów sprawuje Minister Obrony Narodowej, natomiast zapewnianie współdziałania z pozostałymi służbami specjalnymi stanowi formalnie kompetencję Rady Ministrów, która w praktyce delegowana jest na ministra – koordynatora służb specjalnych, wspomaganego przez Kolegium ds. Służb Specjalnych, odbywając się w oparciu o Kancelarię Prezesa Rady Ministrów i Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Kontrola cywilna wykonywana jest z kolei przez Komisję ds. Służb Specjalnych Sejmu RP.
Szkolnictwo Sił Zbrojnych RP
[edytuj | edytuj kod]Kształcenie kadr Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej odbywa się w instytucjach szkolnictwa wojskowego, którymi są:
- pięć uczelni wojskowych, spośród których dwie powołały wspólną federację:
- Federacja Akademii Wojskowych:
- Lotnicza Akademia Wojskowa w Dęblinie;
- Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni;
- Akademia Wojsk Lądowych we Wrocławiu, a w ramach jej etatu również Kolegium Wojskowo-Lekarskie Uniwersytetu Medycznego w Łodzi oraz kurs kapelanów dla alumnów WMSD przy Akademii Katolickiej w Warszawie przeznaczonych dla potrzeb Ordynariatu Polowego;
- Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie, w tym działająca w jej strukturach jedyna wojskowa szkoła doktorska;
- Akademia Sztuki Wojennej w Warszawie;
- Federacja Akademii Wojskowych:
- dwie wojskowe szkoły ponadpodstawowe:
- sześć szkół podoficerskich (dla osób z wykształceniem co najmniej średnim):
Ponadto istnieje szereg wojskowych wyspecjalizowanych centrów i ośrodków szkolenia, a także wyspecjalizowane piony szkolenia wybranych wojskowych instytutów badawczych. Rozwijana jest także współpraca z cywilnymi uczelniami i szkołami ponadpodstawowymi, umożliwiającą ich studentom albo uczniom szkolenie wojskowe, odpowiednio w ramach: programu Legii Akademickiej[24] albo programu oddziałów przygotowania wojskowego szkół ponadpodstawowych[25].
Kadra
[edytuj | edytuj kod]Łączna liczebność żołnierzy SZRP na luty 2022 roku wynosiła ~163 100[26] na co składa się:
- 115 500 żołnierzy zawodowych (02.2022)[26]
- ~1 000 żołnierzy Narodowych Sił Rezerwowych (02.2022)[26]
- ~8 000 kandydatów na żołnierzy zawodowych (02.2022)[26]
- 35 957 żołnierzy Terytorialnej Służby Wojskowej (04.2023)[26]
- ~3 600 żołnierzy Służby Przygotowawczej (02.2022)[26]
Ponadto wojsko ma do dyspozycji około 1,7 miliona rezerwistów[27] oraz 45 376 pracowników cywilnych[28].
Kadra zawodowa
[edytuj | edytuj kod]Żołnierze zawodowi Sił Zbrojnych RP otrzymują za pełnione obowiązki miesięczne uposażenie (wynagrodzenie). Na uposażenie polskiego żołnierza zawodowego składają się:
- uposażenie zasadnicze
- dodatki
- należności pieniężne.
Uposażenie zasadnicze zależne jest od stanowiska służbowego i stopnia etatowego. Najniższe uposażenie zasadnicze otrzymuje szeregowy (w 2021: 4110 zł brutto/miesięcznie), najwyższe – Szef Sztabu Generalnego WP (w 2021: 16 830 zł brutto/miesięcznie)[29].
Do comiesięcznego uposażenia zasadniczego doliczane są dodatki.
Na podstawie wielokrotnie zmienianego rozporządzenia szefa MON z 2004 roku oraz innych aktów prawa, do uposażenia zasadniczego doliczane było siedem różnych rodzajów dodatków[30]. Dodatek za długoletnią służbę wynosił na podstawie rozporządzenia z 2004 roku 300 zł, plus procent kwoty uposażenia zasadniczego odpowiadający liczbie lat stażu (od min. 3 do maks. 30 proc. uposażenia zasadniczego). Dodatek specjalny otrzymywali m.in. piloci za wykonywanie lotów, marynarze za służbę na morzu, żołnierze GROM, saperzy, nurkowie itp. za przeprowadzane akcje. Trzecim dodatkiem był dodatek z tytułu zajmowanego stanowiska. Dotyczył on m.in. lekarzy wojskowych, kontrolerów ruchu lotniczego, szefów i dowódców jednostek organizacyjnych. Odrębny dodatek przysługiwał żołnierzom jednostek specjalnych (GROM, Formoza, JWK, Agat, Nil, PJOS, oddział specjalny ŻW) oraz orkiestrze i kompanii reprezentacyjnej. Z kolei dodatek motywacyjny dotyczył tylko szeregowych i podoficerów, którzy posiadali I, II, III lub mistrzowską klasę kwalifikacji. Szósty dodatek pobierali pracownicy uczelni wojskowych na stanowiskach wybieralnych. Ostatnim, siódmym, był dodatek wyrównawczy dla sędziów i prokuratorów wojskowych (równał ich wynagrodzenie do kwot uposażenia na równorzędnych stanowiskach cywilnych).
Rozporządzenie dotyczące dodatków dla żołnierzy z 2004 roku utraciło moc w listopadzie 2014. Wtedy w życie weszło nowe, nieobowiązujące już rozporządzenie szefa MON[31]. Zgodnie z nim żołnierzom zawodowym przysługiwało pięć różnych dodatków: specjalny, służbowy, za długoletnią służbę wojskową, motywacyjny oraz funkcyjny. Dodatek specjalny obliczano stosując mnożniki kwoty bazowej, która wynosi 1500 zł.
Oprócz uposażenia zasadniczego i dodatków żołnierz zawodowy w 2014 r. mógł liczyć na należności pieniężne. Były to m.in. zasiłek na zagospodarowanie, gratyfikacja urlopowa, zapomogi, nagrody uznaniowe i jubileuszowe, odprawa, dodatek wojenny czy należności za podróże służbowe[32]. W 2016[33] i 2023 r[34]. wydano kolejne rozporządzenia dot. dodatków do uposażenia żołnierzy zawodowych.
Operacje wojskowe Sił Zbrojnych poza terytorium Polski
[edytuj | edytuj kod]Siły Zbrojne RP biorą obecnie udział w następujących operacjach wojskowych innych niż wojna poza granicami kraju (stan na marzec 2015):
- Afganistan: PKW Afganistan w operacji Resolute Support – ok. 120 żołnierzy (w tym 44 poniosło śmierć),
- Bośnia i Hercegowina: PKW Bośnia i Hercegowina w operacji EUFOR Althea – ok. 50 żołnierzy (w tym 1 poniósł śmierć),
- Estonia, Litwa i Łotwa: PKW Orlik w operacji Baltic Air Policing – ok. 120 żołnierzy,
- Kosowo: PKW Kosowo w operacji KFOR – ok. 230 żołnierzy (w tym 3 poniosło śmierć).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Historia wojska polskiego
- Wojsko Polskie (II RP)
- Ludowe Wojsko Polskie
- Stopnie wojskowe w Polsce
- Polska w NATO
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Orędzie Rady Regencyjnej w przedmiocie przekazania naczelnego dowództwa wojsk polskich brygadjerowi Józefowi Piłsudskiemu z 11 listopada 1918 (Dz.U. 1918 nr 17 poz. 38)
- ↑ .https://tvn24.pl/polska/jak-silna-jest-polska-armia-nowe-dane-nato-st8005985
- ↑ a b https://dziennikzbrojny.pl/aktualnosci/news,1,11978,aktualnosci-z-polski,wydatki-na-obronnosc-planowane-na-2024-rok-bez-istotnych-zamian
- ↑ https://www.wojsko-polskie.pl/
- ↑ Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 655).
- ↑ 2023 Military Strength Ranking [online], www.globalfirepower.com [dostęp 2023-01-10] (ang.).
- ↑ a b Jak silna jest polska armia? Nowe dane NATO [online], TVN24, 16 lipca 2024 [dostęp 2024-09-07] (pol.).
- ↑ a b c d Kajetanowicz 2013 ↓, s. 114–115.
- ↑ Stan ewidencyjny żołnierzy w Siłach Zbrojnych RP (stan na dzień 31 stycznia 2011 r.).
- ↑ 25 lat transformacji w Wojsku Polskim – trudne początki.
- ↑ art. 24-28 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 2305
- ↑ a b https://www.dz.urz.mon.gov.pl/zasoby/dziennik/pozycje/tresc-aktow/pdf/2021/11/bPoz._248_dec._Nr_168-sig.pdf
- ↑ a b art. 20-23 i 25 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 2305
- ↑ Decyzje przed wejściem w życie reformy.
- ↑ Decyzja o sformowaniu nowych dowództw podpisana.
- ↑ a b c d 13 Slajd w pliku „budżet_2022.pptx” [1].
- ↑ The Military Balance 2021, Strona 133, ISBN 978-1-032-01227-8, ISBN 1032012277, ISBN 9781032012278 [dostęp 2021-02-25] .
- ↑ Stan ewidencji żołnierzy WOT [online], dane.gov.pl, 26 kwietnia 2023 .
- ↑ a b Piekarski M.: Rozbudowa liczebności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Możliwości i uwarunkowania. Opinie i ekspertyzy. Kancelaria Senatu 2023, str. 14
- ↑ Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1266).
- ↑ Wojska Specjalne. Wojsko-Polskie.pl. [dostęp 2019-09-08].
- ↑ Wojska Specjalne. Wojsko-Polskie.pl. [dostęp 2020-07-11].
- ↑ Terytorialsi – FAQ. terytorialsi.wp.mil.pl. [dostęp 2019-09-08].
- ↑ MON: Legia Akademicka
- ↑ Oddziały przygotowania wojskowego - strona programu
- ↑ a b c d e f 12 Slajd w pliku „budżet_2022.pptx” [2].
- ↑ Rezerwistów jest coraz mniej i są coraz starsi. www.rp.pl. [dostęp 2021-03-01].
- ↑ 66 miliardów z nowego funduszu na modernizację Wojska Polskiego – w dwa lata [online], defence24.pl [dostęp 2022-06-24] (pol.).
- ↑ Zarobki w wojsku 2021. Jakie wynagrodzenie otrzymuje zawodowy żołnierz? - Forsal.pl [online], pl/praca/wynagrodzenia/artykuly/8154990,zarobki-w-wojsku-2021-wynagrodzenia-zawodowych-zolnierz.html [dostęp 2024-04-25] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 8 czerwca 2004 r. w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1151).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 listopada 2014 r. w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1618).
- ↑ System uposażeń żołnierzy [online], MON, 21 maja 2014 [dostęp 2014-07-17] .
- ↑ Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 966, ze zm.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 stycznia 2023 r. w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 149).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy Kajetanowicz , Wojsko Polskie w systemie bezpieczeństwa państwa 1945-2010, Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, 2013, ISBN 978-83-7455-316-2, OCLC 857952761 .
- Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie – Jednostki uczelni >> Wydawnictwo » Książki do kupienia. ajd.czest.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-13)].
- http://ksiazkihistoryczne.pl/historia-polski-xx-w-wojsko-polskie-w-systemie-bezpieczenstwa-panstwa-1945-2010/p,321869
- Jerzy Kajetanowicz. Polskie wojska operacyjne w systemie bezpieczeństwa państwa 1990-2010. „Bellona”. 3, 2013. Warszawa. ISSN 1897-7065.
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483).
- Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 655).
- Ustawa z dnia 27 lutego 2003 r. o utworzeniu Akademii Obrony Narodowej (Dz.U. z 2003 r. nr 56, poz. 496) (uchylona).
- Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o utworzeniu Akademii Sztuki Wojennej (Dz.U. z 2016 r. poz. 906).
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2022 r. poz. 2091)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona Ministerstwa Obrony Narodowej
- Oficjalna strona o SZ RP
- Biuletyn Informacji Publicznej. Ministerstwo Obrony Narodowej. biuletyn.mon.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-28)].
- Oficjalna strona Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
- Oficjalna strona Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych
- Oficjalna strona Marynarki Wojennej (archiwalna)
- Oficjalna strona Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych
- Oficjalna strona Żandarmerii Wojskowej. zw.wp.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-19)].