Polonia (z łac. Polonia – Polska) – ogół Polaków mieszkających poza granicami Polski[1].
W węższym znaczeniu Polonia to określenie osób poczuwających się do polskiego pochodzenia i związków z polskością, lecz urodzonych poza Polską. Osoby te związki z tradycją i kulturą narodową zachowują w drugim lub w dalszych pokoleniach i na różnym poziomie identyfikowania się z polskimi sprawami[2]. Określenie to dotyczy np. polskich społeczności w USA, Kanadzie, Francji, Brazylii, w których dominują osoby, których przodkowie opuścili Polskę dziesiątki lat temu[3].
Polonię należy odróżnić od polskiej mniejszości narodowej. Za Polonię uznaje się tylko polskich emigrantów i ich potomków.
Terminu tego raczej nie używa się w odniesieniu do ludności etnicznie polskiej autochtonicznej, która znalazła się poza granicami państwa polskiego w wyniku zmiany granic politycznych[4].
Argumentami przemawiającymi za tym stanowiskiem są stwierdzenie, że ludzie ci nigdy nie wyjechali z Polski, tylko z przyczyn od siebie niezależnych znaleźli się poza granicami państwa polskiego, oraz fakt, iż oni sami uważają się za Polaków, a nie za Polonię. Po zmianach granicznych w 1945 roku istnieją 3 skupiska (jedno z nich zanikło niedawno) polskich autochtonów poza granicami Polski. Do terenów tych należą:
- Zaolzie (Śląsk utracony w średniowieczu w większości Polska w 1945 roku odzyskała, poza Polską pozostało przede wszystkim Zaolzie z ludnością należącą do śląskiej podgrupy narodu polskiego, natomiast imigranci polscy z Galicji występujący głównie w Ostrawie niemal doszczętnie zostali zasymilowani przez Czechów; zaolziańscy autochtoni utworzyli rozwinięte polskie zaplecze kulturalne obejmujące polskie szkolnictwo, organizacje, media – zob. Polacy w Czechach)[5][6][7][8][9][10].
- Spisz (utracony w 1769 – pod koniec XIX wieku ludność polska została tam niemal kompletnie zasymilowana przez Słowaków)[11].
- Kresy Wschodnie (utracone w latach 1772–1795 w wyniku rozbiorów, częściowo odzyskane w latach 1918–1921 i ponownie utracone w latach 1939–1945 na rzecz ZSRR – zob. Polacy na Litwie, Polacy na Łotwie, Polacy na Ukrainie, Polacy na Białorusi, Polacy w Mołdawii).
Liczebność
[edytuj | edytuj kod]Liczebność Polonii i Polaków za granicą jest różnie oceniana. Wynika to ze stosowania różnych kryteriów, takich jak urodzenie w Polsce, pochodzenie wieloetniczne, znajomość języka polskiego, czy deklarowana świadomość pochodzenia. W niektórych państwach prowadzone są spisy ludności, w innych przeprowadzane tylko ogólne szacunki, co także zmniejsza porównywalność danych. Ocenia się, że poza Polską żyje 18–20 milionów Polaków i osób polskiego pochodzenia. Jedna trzecia z tej grupy to Polacy urodzeni i ukształtowani w Polsce, reszta to osoby polskiego pochodzenia o różnym stopniu więzi z polskością. Polonia i Polacy za granicą plasują się na szóstym miejscu w świecie pod względem liczebności w stosunku do ludności kraju ojczystego[12].
Według danych szacunkowych Stowarzyszenia Wspólnota Polska poza terytorium Polski mieszka do 21 milionów Polaków i osób pochodzenia polskiego[13].
Skupiska Polaków i osób polskiego pochodzenia w świecie[13].
Państwo i liczebność (od 10 osobowych skupisk):
Powyższe dane podają czasami znacznie większą liczebność Polaków niż inne statystyki, np. spisy powszechne, i nie muszą oznaczać rzeczywistej populacji, a jedynie zbliżoną (szacunkową). W niektórych państwach podczas spisów nie zbiera się danych dotyczących narodowości, w takich przypadkach jedynym źródłem informacji są dane szacunkowe.
Główne ośrodki polonijne
[edytuj | edytuj kod]- Stany Zjednoczone: stany Illinois, Michigan, Wisconsin, Nowy Jork, New Jersey;
- Chicago – 1,5–1,8 mln[13] (największe skupisko Polaków poza Polską);
- Detroit – 500 tys., w stanie Michigan mieszka w sumie prawie 1 mln Polaków[13];
- New York City Metropolitan Area – 700 tys., w stanie Nowy Jork jest w sumie ponad 1,1 mln[13];
- polskie dzielnice w kilku miastach USA: Chicago – Jackowo (Milwaukee Av), Chicago – Trojcowo, Detroit – Hamtramck, Nowy Jork (Brooklyn – Greenpoint), Filadelfia – Richmond;
- ponadto: Cleveland, Buffalo, Milwaukee, Minneapolis, Columbus, Boston, Baltimore, Filadelfia, Portland, Denver, Los Angeles, San Francisco, Miami, Waszyngton, Seattle, Sandusky, Pulaski i miejscowości o polskich nazwach jak Warsaw (skupiska powstały po latach 1850–1990).
- Niemcy: dawne Niemcy Zachodnie (zwłaszcza stara emigracja i emigracja lat 80.).
- Zagłębie Ruhry – 700 tys. (Dortmund, Krefeld, Recklinghausen, Düsseldorf)[13];
- Berlin – 180 tys.[13] (51 tys. osób posiadających wyłącznie obywatelstwo polskie)[73];
- Hamburg i okolice – 110 tys.[13] (29 tys. osób posiadających wyłącznie obywatelstwo polskie)[74];
- Brema – 30 tys.[13];
- Frankfurt – 13 931[75];
- Hanower, Monachium (18 639);
- polskie skupiska w niemieckich miastach: Berlin – Tempelhof, Hamburg – Billstedt/Mümmelmannsberg oraz Neu-Allermöhe (Bergedorf-Lohbrügge).
- Brazylia: stany Parana, Rio Grande do Sul, Santa Catarina, São Paulo, Rio de Janeiro;
- Kurytyba w Stanie Parana uchodzi za wielką kolebkę emigracji chłopskiej;
- Parana – według danych polonijnych 700 tys.;
- Santa Catarina – około 280 tys.[13];
- Rio Grande do Sul – 300 tys.[13].
- Ukraina:
- Kijów – ponad 900 tys.;
- Lwów, obwody żytomierski i chmielnicki (mniejszość polska).
- Francja:
- Białoruś:
- obwód grodzieński – 294 tys. (24,8% mieszkańców);
- obwody brzeski, miński i witebski (społeczność polska na Kresach Wschodnich).
- Kanada:
- Rosja:
- Moskwa (7 200 osób według spisu powszechnego);
- Petersburg (dawna diaspora – 6 100 osób);
- Syberia (Polacy wywiezieni przymusowo);
- obwód omski (ok. 2 800 osób);
- Kraj Krasnojarski (ok. 2 500);
- obwód irkucki (ok. 2 300);
- obwód kemerowski (ok. 1 400);
- obwód tomski, obwód nowosybirski (po ok. 1300).
- Skupiska ludności polskiej występują także w:
- Południowym Okręgu Federalnym – Kraj Krasnodarski (ok. 3 000);
- obwodzie rostowskim (ok. 1800), Kraju Stawropolskim oraz obwodzie wołgogradzkim (po ok. 1 300 osób),
- a także w Okręgach Federalnych Nadwołżańskim i Uralskim (np. w samym obwodzie tiumeńskim – 3 400 osób).
- Jednak okręgiem federalnym, w którym narodowość polską deklaruje największą liczba ludności zarówno w liczbach bezwzględnych, jak i względnych (0,13% ogółu ludności) jest Północno-Zachodni Okręg Federalny (18 000 Polaków według danych spisu powszechnego). Znajdują się w nim także jedyne dwa podmioty federalne Rosji, w których Polacy stanowią ponad 0,4% ludności (Republika Karelii oraz obwód królewiecki).
- W Bijsku (Ałtajski kraj) mieszka 150 rodzin polskiego pochodzenia, do miejscowego Centrum Polskiego przynależy 70 osób. W Barnaule odpowiednio 2 razy więcej. Wierszyna, 500-osobowa wieś istniejąca od 1911 roku na Syberii zamieszkana przez potomków Polaków agitowanych przez urzędników carskich.
- Litwa:
- Wilno – 104 tys.[13];
- rejony Sołeczniki, wileński, świeciański, trocki, janowski, koszedarski, kiejdański oraz kowieński (Polacy na Kresach Wschodnich).
- Argentyna:
- Buenos Aires – 140 tys.;
- Cordoba, Rosario i Santa Fe[13].
- Australia:
- Wielka Brytania:
- Anglia:
- Londyn – 158 300[78];
- Southampton – 20 000[79];
- Ealing, Manchester, Crewe, Birmingham;
- Szkocja i Irlandia Płn. – do 30 tys. (polscy wojskowi z II wojny światowej, dawni azylanci polityczni i emigracja zarobkowa);
- Według oficjalnych statystyk, obywatele Polski stanowią najliczniejszą grupę narodową w Wielkiej Brytanii[80].
- Sezonowo pracuje do 1 mln Polaków w całym państwie.
- Anglia:
- Kazachstan: okolice miast Kokczetaw, Astana, Ałmaty, Karaganda (etniczna ludność polska wywieziona przed i w czasie wojny).
- Szwecja:
- Czechy: Kraj morawsko-śląski – 70 tys.[13].
- Łotwa: Dyneburg, Lipawa, Ryga, Krasław, Rzeżyca, Jełgawa (etniczni Polacy).
- Belgia:
- Region Stołeczny Brukseli – 26 399[81];
- Antwerpia – 8 387[82];
- okręgi Liège i Limburgia.
- Austria:
- Grecja: Ateny – 30 tys.[13]
- Włochy:
- miasta (dane z lat 2013-2015):
- regiony (dane z 2015):
- Lacjum – 21 834;
- Emilia-Romania – 11 542;
- Kampania – 9 706;
- Toskania – 8 883;
- Lombardia – 8 193;
- Sycylia – 5 390;
- Wenecja Euganejska – 4 839;
- Marche – 4 389;
- Apulia – 3 696;
- Kalabria – 3 502;
- Piemont – 3 068;
- Abruzja – 2 765;
- Trydent-Górna Adyga – 2 345;
- Umbria – 2 316;
- Liguria – 1 721;
- Friuli-Wenecja Julijska – 1 558;
- Sardynia – 1 116;
- Molise – 538;
- Basilicata – 421;
- Dolina Aosty – 164[71].
- RPA: Kapsztad i Johannesburg (emigracja o wyższym wykształceniu)
- Holandia: Rotterdam, Amsterdam, Haga, Utrecht oraz regiony Limburgia i Brabancja
- Dania: Kopenhaga i Nykøbing
- Węgry: Budapeszt, Tatabánya, Komárom, Derenk
- Szwajcaria: Zurych, Winterthur, Sankt Gallen, Genewa, Lozanna
- Rumunia: Bukowina i Bukareszt
- Urugwaj: Montevideo, Punta del Este
- Nowa Zelandia:
- Wellington – 1200 osób;
- Auckland[13].
- Norwegia: Oslo, Moss, Halden, Spitsbergen
- Finlandia: Helsinki, Tampere, Turku
- Turcja: Adampol – Polonezköy pod Stambułem (ludzie o rodowodzie polskim)
- Mołdawia: Bielce, Styrcza (Stîrcea)
- Irlandia: Dublin, Cork, Limerick, Galway
- Chiny: Hongkong, Pekin, Szanghaj, Makau, Mandżuria (w sąsiedniej Mongolii mieszka według niepotwierdzonych informacji 500 osób polskiego pochodzenia)
- Japonia: Tokio
- Hiszpania:
- Islandia: Reykjavík, zakłady celulozy (zwłaszcza po 2004 r.)
- Słowacja: Bratysława
- Paragwaj: Asunción, regiony przy granicy z Argentyną
- Peru: Lima
- Chile: Santiago
- Ekwador: Quito
- Tajwan: Tajpej, Kaohsiung
- w Izraelu i w Autonomii Palestyńskiej 300 tys. osób rozmawia w języku polskim.
Statystyka (2006) przedstawia największe skupiska polonijne na świecie. Warto jednak zwrócić uwagę, że Polonia istnieje również w takich miejscach jak Oceania, Katar, Mjanma, Nepal, Salwador, Trynidad, Surinam, Antyle Holenderskie, Barbados, Mali oraz Antarktyda (polska stacja badawcza).
Przyczyny emigracji
[edytuj | edytuj kod]Polscy emigranci pochodzą z kilku fal migracji:
- uchodźcy po powstaniach narodowych w XIX wieku (głównie do Francji, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Niemiec i Ameryki Północnej),
- emigracja zarobkowa w II połowie XIX wieku aż do 1939 r. (robotnicy głównie do Francji, Belgii i Niemiec; chłopi do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Brazylii i Argentyny),
- emigracja na skutek II wojny światowej oraz z przyczyn politycznych po wojnie,
- emigracja polskich Żydów na skutek napięć narodowościowych i prześladowań antysemickich (w różnych falach i okresach, przed wojną i po wojnie, m.in. tzw. emigracja pomarcowa lat 1968–1971)
- emigracja z przyczyn ekonomicznych i politycznych w latach 80. XX wieku,
- emigracja zarobkowa po 1989 r. (głównie do Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec, Austrii, Włoch, Belgii, Kanady i Stanów Zjednoczonych).
- emigracja zarobkowa po 2004 r. (wstąpienie do UE).
Media polonijne
[edytuj | edytuj kod]Obecnie emitowane są 4 telewizje nadające z terytorium Polski dla rodaków za granicą należące do trzech największych nadawców telewizyjnych w Polsce – TVP Polonia, iTVN, iTVN Extra i Polsat 1. Kanały te emitują przede wszystkim powtórki z kanałów dla widzów w Polsce.
W Chicago działa największa polskojęzyczna telewizja poza terytorium RP – Polvision Waltera Kotaby.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Diaspora polska
- Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”
- Światowa Rada Badań nad Polonią
- Karta Polaka
- Marsz Polonii
- Światowe Igrzyska Polonijne
- Placówki dyplomatyczne i konsularne Polski na świecie oraz obcych państw w Polsce
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Anna Runge, Jerzy Runge: Słownik pojęć z geografii społeczno-ekonomicznej. Videograf Edukacja, 2008, s. 243–244. ISBN 978-83-60763-48-3.
- ↑ Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą w latach 2015–2020. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2015. s. 2–3. [dostęp 2016-12-11].
- ↑ Definicje, pojęcia dotyczące spraw polonijnych. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. [dostęp 2016-12-11].
- ↑ Polonia, [w:] Pojęcia stosowane w statystyce publicznej [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2021-08-11] .
- ↑ Poláci na Těšínsku. polonica.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)].
- ↑ Mečislav Borák (red.), Nástin dějin Těšínska, Ostrava 1992.
- ↑ Leoš Šatava, Národnostní menšiny v Evropě, Praha 1994.
- ↑ Władysław Sosna (red.), Śląsk Cieszyński, Cieszyn 2001.
- ↑ Reginald Kneifel, Topographie des kaiserl. königl. Antheils von Schlesien I-III, Brünn 1804-1805.
- ↑ Wojciech Janik, Bitwa pod Skoczowem 28–30 stycznia 1919 roku: geneza, przebieg, skutki, Cieszyn 1999.
- ↑ Jerzy M. Roszkowski, Zapomniane Kresy. Spisz, Orawa, Czadeckie w świadomości i działaniach Polaków 1895-1925, 2012.
- ↑ Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą w latach 2015–2020. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2015. s. 3–4. [dostęp 2023-07-11].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Polonia w liczbach. [w:] Polska Diaspora na świecie (dane szacunkowe 2007) [on-line]. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. [dostęp 2019-08-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-26)]. (pol.).
- ↑ Ambasada RP w Albanii.
- ↑ Argentyna. Polonia i Polacy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-08-06] .
- ↑ Spis powszechny w Australii.
- ↑ Spis powszechny w Austrii.
- ↑ Spis powszechny w Belgii.
- ↑ Spis powszechny na Białorusi. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-30)].
- ↑ Spis powszechny w Bośni i Hercegowinie.
- ↑ Brazylia. Polonia i Polacy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-08-06] .
- ↑ Spis powszechny w Bułgarii.
- ↑ Spis powszechny w Chorwacji.
- ↑ Spis powszechny na Cyprze.
- ↑ Polonia w Czarnogórze.
- ↑ Spis powszechny w Czechach.
- ↑ Spis powszechny w Danii.
- ↑ Spis powszechny w Estonii.
- ↑ Spis powszechny w Finlandii.
- ↑ Obywatele RP we Francji.
- ↑ Francja. Polonia i Polacy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-08-06] .
- ↑ Spis powszechny w Grecji.
- ↑ Polski portal kresowy.
- ↑ Spis powszechny w Hiszpanii.
- ↑ Spis powszechny w Holandii.
- ↑ Polacy w Irlandii. Transnarodowe społeczności w dobie migracji poakcesyjnych (EBOOK) [online], WUW [dostęp 2024-02-20] (pol.).
- ↑ Spis powszechny na Islandii.
- ↑ Renata Mitsui , Ilu Polaków mieszka w Japonii? [online], poloniajaponica.jp [dostęp 2020-08-11] (pol.).
- ↑ Spis powszechny w Kanadzie.
- ↑ Spis powszechny w Kazachstanie.
- ↑ Lietuvos Statistikos Departamentas: Lithuanian 2011 Population Census in Brief. [dostęp 2012-12-04]. (ang.).
- ↑ Spis powszechny w Luksemburgu.
- ↑ Spis powszechny na Łotwie.
- ↑ Spis powszechny w Macedonii Północnej.
- ↑ Spis powszechny na Malcie.
- ↑ Updated: Filipinos, Serbs top list of third country nationals working in Malta – The Malta Independent [online], independent.com.mt [dostęp 2019-06-23] .
- ↑ Polska Bibliografia Naukowa.
- ↑ Spis powszechny w Mołdawii.
- ↑ Obywatele RP w Niemczech.
- ↑ Niemcy. Polonia i Polacy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-08-06] .
- ↑ Spis powszechny w Norwegii.
- ↑ Spis powszechny w Nowej Zelandii.
- ↑ Ambasada RP w Republice Południowej Afryki.
- ↑ Spis powszechny w Portugalii.
- ↑ Spis powszechny w Rosji.
- ↑ Spis powszechny w Rumunii.
- ↑ Spis powszechny w Serbii.
- ↑ Spis powszechny na Słowacji. scitanie2011.sk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-19)].
- ↑ Spis powszechny w Słowenii.
- ↑ Spis powszechny w Stanach Zjednoczonych 2020.
- ↑ Spis powszechny w Szwajcarii.
- ↑ Spis powszechny w Szwecji.
- ↑ Turcja. Polonia i Polacy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-08-06] .
- ↑ Spis powszechny na Ukrainie.
- ↑ Spis powszechny na Węgrzech.
- ↑ Spis powszechny w Anglii i Walii.
- ↑ Spis powszechny w Szkocji.
- ↑ Spis powszechny w Irlandii Północnej.
- ↑ Cittadini Stranieri. Popolazione residente per sesso e cittadinanza al 31 Dicembre 2009. Italia – Tutti i Paesi – Istituto Nazionale di Statistica.
- ↑ Dossier Statistico Immigrazione 2012. dossierimmigrazione.it. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-03)]. – Caritas.
- ↑ a b c Polacchi in Italia – comuni-italiani.it.
- ↑ Spis powszechny we Włoszech.
- ↑ Amt für Statistik Berlin-Brandenburg: Foreign residents of Berlin.
- ↑ Ausländische Bevölkerung in Hamburg am 31.12.2016.
- ↑ Statistisches Jahrbuch der Stadt Frankfurt am Main. [dostęp 2018-06-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-14)].
- ↑ Les immigrés par sexe, âge et pays de naissance – Institut national de la statistique et des études économiques, 2011.
- ↑ Aire urbaine 2010 de Marseille – Aix-en-Provence (003) – NAT1 – Population par sexe, âge et nationalité – 2011.
- ↑ A summary of countries of birth in London, Census Update – Office for National Statistics.
- ↑ South: Polish immigration – BBC.
- ↑ Jaka jest najliczniejsza grupa obcokrajowców w Wielkiej Brytanii? Tak, dobrze się domyślacie. [dostęp 2015-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-10)].
- ↑ Brussels Institute for Statistics and Analysis: Studies and statistics.
- ↑ Antwerpen.be, Stad in Cijfers – Databank – Inwoners naar nationaliteit, leeftijd (8 klassen) en geslacht 2020 – Antwerpen [online] .
- ↑ AusländerInnen – linz.at.
- ↑ Cittadini Stranieri. Bilancio demografico anno 2009 e popolazione residente al 31 Dicembre – Tutti i paesi di cittadinanza. Comune: Roma – Istituto Nazionale di Statistica, 2014.
- ↑ Foreign Citizens. Resident Population by sex and citizenship on 31st december october 2013. Province: Roma. demo.istat.it. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-10)]. – Istituto Nazionale di Statistica, 2014.
- ↑ Población extranjera por país de nacionalidad, edad (grupos quinquenales) y sexo [online], ine.es [dostęp 2024-04-25] (hiszp.).
- ↑ Evolució de la població estrangera a Barcelona. 2010-2019 – ajuntament.barcelona.cat.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Raport Ambasady RP w Berlinie. W: Raport o sytuacji Polonii i Polaków za granicą 2012. Zespół pracowników Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą MSZ. Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2013, s. 177. ISBN 978-83-63743-17-8. [dostęp 2013-11-27]. (pol.).
- Jan Rozwadowski: Emigracja polska we Francji. Europejski ruch wychodźczy. La Madeleine lez Lille, 1927 (304 s.)
- Edmond Marek: Luźne refleksje. O Polonii francuskiej. Wczoraj – dzisiaj – jutro. Lille 1982 (25 s.)
- Jan Paweł II a emigracja i Polonia 1978–1989. pod red. R. Dzwonkowskiego, S. Kowalczyka, E. Walewandra. Lublin 1991
- Edward Kołodziej: Emigracja z ziem polskich i Polonia. (1831–1939). Informator o źródłach przechowywanych w terenowych archiwach państwowych w Polsce. Warszawa, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1997 (185 s.)
- Lesińska M. (2019) Niełatwe związki. Relacje polityczne między państwem pochodzenia a diasporą, Warszawa: Wydawnictwa PWN[1]
- Rocznik Polonii. Periodyk naukowy poświęcony społeczności polskiej i polonijnej w świecie. Nr 2. Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2006 (192 s.)
- Kloc-Nowak W., Lesińska M., Pszczółkowska D. (2023) Polacy w Irlandii. Transnarodowe społeczności w dobie migracji poakcesyjnych[2] Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
- Przegląd Polsko-Polonijny. Periodyk (półrocznik) naukowy poświęcony społeczności polskiej i polonijnej w świecie, Nr 1. Wyd. Stowarzyszenie „Polska w Świecie”. Gorzów Wielkopolski 2011, s. 333, il.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Niełatwe związki relacje polityczne między państwem pochodzenia a diasporą [online], Księgarnia Internetowa PWN [dostęp 2024-02-20] (pol.).
- ↑ Polacy w Irlandii. Transnarodowe społeczności w dobie migracji poakcesyjnych (EBOOK) [online], WUW [dostęp 2024-02-20] (pol.).