Kanon D-dur Pachelbela (3:49)

w wykonaniu United States Air Force Band

Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Kanon D-dur, (Kanon Pachelbela, pełna nazwa Kanon i Gigue na troje skrzypiec i basso continuo, oryginalnie Kanon und Gigue in D-Dur für drei Violinen und Basso Continuo) – utwór Johanna Pachelbela, którego skomponowanie datuje się na około 1680 rok – epokę baroku. Pierwotnie będąc dziełem kameralnym na troje skrzypiec i basso continuo, szybko doczekał się rozmaitych aranżacji na różne instrumenty. Oryginalnie wykonywany był wraz z gigue, również napisaną w tej samej tonacji co kanon, jednak w miarę wzrostu jego popularności zarzucono wykonywanie tańca.

Charakterystyczną cechą utworu jest narastający nastrój napięcia, osiągnięty przez stosowanie w przebiegu utworu coraz drobniejszych wartości rytmicznych. Szczególną popularność kanon zyskał w późnych latach 70. XX wieku dzięki nagraniom orkiestry Jeana-François Paillarda. W wykonaniu zostało dodane – nieznajdujące się w oryginale – wiolonczelowe pizzicato, grane w momentach, w których klawesynista nie może improwizować, grając równocześnie linię basu.

Pierwsze 9 taktów Kanonu D-dur: tylko skrzypce grają w trzygłosowym kanonie, bas jest niezmienny i stale powtarzalny (ostinatowy) – pełni funkcję tzw. basso ostinato. Kolory zostały użyte do pokazania rotacji tematu kanonu.

Kanon Pachelbela oparty jest na prostej imitacji kanonicznej, gdzie głosy wchodzą kolejno, imitując się wzajemnie.

Ostinatowy bas będący podstawą harmoniczną dla partii skrzypiec:

Schemat basowy wraz ze zmieniającym się opracowaniem wyższych głosów powtarza się 28 razy. Jest on oparty na popularnym w epoce baroku i później schemacie basowym I-V-vi-iii-IV-I-IV-V (cyfry oznaczają stopnie skali, na których zbudowane są akordy). W XVII i XVIII wieku powstały nieprzebrane ilości utworów opartych na powyższym schemacie basowo-harmonicznym. Pojawia się on także lokalnie w wielu różnorodnych formach muzycznych. Haendel użył jej jako głównego motywu drugiej części swojego Koncertu organowego Nr 11 g-moll, HWV 310. Mozart wykorzystywał ten układ w pasażu z Czarodziejskiego fletu (1791).

Wykonawstwo
Kanon powinien być wykonywany w wolnym lub umiarkowanym tempie, ponieważ wraz z szybką gigue stanowi on swoistą formę cykliczną. Formy tego typu najczęściej cechowała kontrastowość poszczególnych części. Podstawowym sposobem kontrastowania była wówczas zmiana tempa; jest to podstawowa zasada konstrukcyjna wszystkich instrumentalnych form barokowych i klasycznych.

Wykorzystanie jako motyw muzyczny w filmach:

• Kanon (anime) (jap. カノン) 2006, scenariusz Fumihiko Shimo, reżyseria Tatsuya Ishihara
• La Corda d’Oro ~primo passo~ (anime) (jap. 金色のコルダ ～primo passo～) 2006, scenariusz Reiko Yoshida, reżyseria Kunitoshi Okajima, Shin Katagai
• Ojciec panny młodej, 1991 – reżyseria Charles Shyer
• Ostrożnie z dziewczynami, 2002 – Roger Kumble
• Reno 911!: Miami, 2007 – Robert Ben Garant
• Shin seiki evangerion gekijō-ban: Air/Magokoro wo, kimi ni, 1997 – reżyseria Hideaki Anno
• The Lady, 2011 – reżyseria Luc Besson
• Zaczynać od początku, 1982 – reżyseria José Luis Garci
• Zagadka Kaspara Hausera, 1974 – Werner Herzog
• Żyć chwilą (For the Moment), 1993 – reżyseria Aaron Kim Johnston
• Sils Maria, 2014 - reżyseria Olivier Assayas
• Otwarty Związek (Nyitva), 2018 - reżyseria Orsi Nagypal

Utwory-parafrazy kanonu Pachelbela:

• „A la primera persona” – Alejandro Sanz
• „A te” – Jovanotti
• „All Together Now” – The Farm
• „As Good As You” – Secilia
• „Bad Things” - Machine Gun Kelly, Camila Cabello
• „Ballada na urodziny” – Starego Dobrego Małżeństwa
• „Basket Case” – Green Day (motyw)
• „Beautiful In White" – Shane Filan
• „Breathe gentle” – Tiziano Ferro feat. Kelly Rowland
• „C U When U Get There” – Coolio
• „Courage” – Manowar
• „Cryin’'” – Aerosmith
• „Czarny blues o czwartej nad ranem” – Starego Dobrego Małżeństwa
• „Domain” – The Future Sound of London
• „Don’t Look Back in Anger” – Oasis
• „Forever Young” – Alphaville
• „Go West” – Pet Shop Boys
• „Graduation” – Vitamin C
• „I Believe In Love” – Oscar Benton
• „In The Garden” – Bob James
• „Indietro” – Tiziano Ferro
• „Komm, süsser Tod”^[1][2] – Arianne Schreiber
• „La maladie d’amour” – Michel Sardou
• „Ladies and Gentlemen” – Spiritualized
• „Let It Be” – The Beatles
• „Let The Music Heal Your Soul” – Bravo All Stars
• „Life Is Cool” – Sweetbox
• „Lookin' On The Sunny Side” – M.O.V.E.
• „Love is...” – Miliyah Kato
• „Łemata” – Dom o Zielonych Progach
• „Maciek, ja tylko żartowałem” – Kazika Staszewskiego (zamieniona jedna nuta)
• „Make a Move” – 8 bit heart
• „Memories" – Maroon 5
• „Nirvana” – Elbosco
• „Out of My Head” – Fastball
• „Pachelbelkanon” – Jacobs Dream
• „Pejzaże harasymowiczowskie” – Na Bani
• „Powiedz” – Ich Troje
• „Rain and Tears” – Aphrodite’s Child (motyw)
• „Sanctus” – Libera
• „Scatman's World” – Scatman John
• „Smliling” – T-Spoon
• "Someday We Will All Be Together" - Claire Hamill
• „Streets of London” – Ralph Mctell
• „Sunday Morning” – Procol Harum
• „The Hook” – Blues Traveler
• „Variation on Canon” – George Winston
• „We Dance On” – N-Dubz ft. Bodyrox
• „You Smile” – Eternity
• aranżacja tajwańskiego muzyka Jerry’ego Changa znana jako Canon Rock (2003), jednym z jego najpopularniejszych coverów jest wykonanie utworu przez gitarzystę Lim Jeong-hyuna^[3]
• remix (utwór „I Got To Tell You”, album Dr. Octagonecologyst) Dr. Octagona – wykonawcy alternatywnego hip-hopu i DJ (1996)
• trzy wariacje na temat kanonu na albumie Discreet Music Briana Eno (1975)
• "Oh Lord, Why Lord" - Parliament

O popularności kanonu może świadczyć też fakt, że jest on w pierwszej dwudziestce najczęściej oglądanych filmów w serwisie YouTube, oraz użycie motywu, w animowanym spocie reklamowym koncernu Coca-Cola, podczas Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w 2006 roku.

• Jean M. Perreault. The Thematic Catalogue of the Musical Works of Johann Pachelbel. Scarecrow Press, Lanham, Md. 2004. 414 p. ISBN 0-8108-4970-4. A complete index of Pachelbel's compositions, the manuscripts in which they survive, and publications in which they can be found today. Includes an exhaustive bibliography.
• Canon in D, Johann Pachelbell ISBN 978-0-7390-1054-9.

• Johann Pachelbel w bazie IMDb (ang.)
• Kanon w wykonaniu Funtwo (video)
• Kanon D-dur Pachelbela w bazieTV Tropes