| Data i miejsce urodzenia |
16 stycznia 1760 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 marca 1828 |
Karl Heinrich Klingert (ur. 16 stycznia 1760 w Praczach[1], zm. 7 marca 1828 we Wrocławiu[2]) — niemiecki mechanik i wynalazca, twórca pierwszego funkcjonalnego aparatu nurkowego[3].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Kształcił się w gimnazjum św. Marii Magdaleny[4], z którym pozostał związany przez całe życie[5]. Był uczniem mechanika i matematyka Johanna Friedricha Täscha[4], który wykładał w gimnazjum i przyjął obiecującego ucznia do swego warsztatu[6]. Po śmierci mistrza przejął warsztat i lekcje w gimnazjum[7][8]. Podobnie jak on nosił tytuł królewskiego mechanika[6].
Interesował się termodynamiką, mechaniką płynów, zastosowaniem fizyki w chemii, produkcją energii galwanicznej i zastosowaniami hydrauliki[7]. Skonstruował m.in. termometr i kompas dla osób niewidomych, zapalniczkę na sprężone powietrze, maszynę elektrostatyczną, łódź podwodną[9], lampę do prac pod wodą, protezę ramienia[7].
Skonstruował ze skóry i miedzi pierwszy funkcjonalny skafander nurkowy kilkadziesiąt lat przed aparatem Augusta Siebe[a][10] oraz Augusta Denayrouze i Benoît Rouquayrola[3]. 24 czerwca 1797 roku przeprowadził udaną próbę zanurzenia w skafandrze swej konstrukcji w Opatowicach[4][11]. W trakcie prób nurek na głębokości ponad trzech metrów przepiłował pod wodą pień drzewa[7][11]. W czasie pracy mógł komunikować się ze zgromadzonymi na brzegu, wynurzyć po odrzuceniu balastu i ponownie zanurzyć po doczepieniu nowego[7]. Najdłuższy pobyt pod wodą trwał 13 minut[7]. Relację z wydarzenia wydrukował „Schlesische Provinzialblätter”[11]. Rok później jego wynalazki – skafander i lampa podwodna – zostały przedstawione komisji królewskiej, która uznała skafander za zbyt skomplikowany[12].
-
Rysunek aparatu nurkowego Klingerta z 1797 -
Rysunek przyrządu gimnastycznego dla niepełnosprawnych z 1810
W 1803 roku został uznany honorowym akademikiem Akademii Leopoldyńskiej[4], dla której obserwatorium – założonego przez jego przyjaciela Longina Antona Jungnitza[13]. – konstruował i budował wiele instrumentów[14]. Był jednym z pierwszych członków Śląskiego Towarzystwa Kultury Ojczyźnianej (niem. Schlesische Gesellschaft für vaterländische Kultur)[9].
Jego warsztat i dom od 1798 roku mieściły się na ulicy Oławskiej 42[15].
Wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- 1798: członek honorowy „Leipziger Ökonomischen Sozietät”[16]
- 1803: honorowy akademik Akademii Leopoldyńskiej w uznaniu zasług w wyposażaniu obserwatorium astronomicznego uczelni[14]
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Na 220 rocznicę publicznych prób skafandra Klingerta w Opatowicach warszawskie „Muzeum Nurkowania” przeprowadziło pokaz zanurzenia w Odrze jego funkcjonalnej repliki zbudowanej wg opisu z epoki[17]. Repliki jego skafandra nurkowego można oglądać we wrocławskim Hydropolis[10][18] oraz w oceanarium w porcie Nagoya w Japonii.
-
Reprodukcje skafandrów Diego Ufano (1613) oraz Klingerta (1797) wystawione w oceanarium w Nagoyi
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- K.H. Klingert: Beschreibung einer in allen Flüssen brauchbaren Tauchermaschine. Wrocław: 1797.
- K.H. Klingert: Nachtrag zur Geschichte und Beschreibung einer Tauchermaschine nebst der Erklärung einer Laterne oder Lampe, die in jeder verdorbenen Luft und im Wasser brennt. Wrocław: 1822.
- K.H. Klingert: Kurzer Nachtrag zu der Geschichte und Beschreibung einer Tauchermaschine nebst der Erklärung einer Laterne oder Lampe, die in jeder verdorbenen Luft und im Wasser brennt. Wrocław: 1822.
- K.H. Klingert: Anzeige eines neu erfundenen Werkzeuges zum Einstreichen der Zähne in Zahnstangen und Cylinder-Röhren zum Gebrauch für mathematische Instrumente. Wrocław: 1826.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Skądinąd wiemy, że Siebe, Niemiec z pochodzenia był zaznajomiony z konstrukcją Klingerta.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kowalska i Wasiak 2016 ↓, s. 8.
- ↑ Kowalska i Wasiak 2016 ↓, s. 115.
- ↑ a b Splintered Remainders. 2007-04-17. [dostęp 2021-12-04].
- ↑ a b c d Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 376. ISBN 83-7384-561-5.
- ↑ Kowalska i Wasiak 2016 ↓, s. 8,14.
- ↑ a b Kowalska i Wasiak 2016 ↓, s. 84.
- ↑ a b c d e f Beata Maciejewska: Wystawa w Arsenale. Ojciec nurków pochodził z Pracz. wyborcza.pl, 2010-11-17. [dostęp 2021-12-04]. (pol.).
- ↑ Kowalska i Wasiak 2016 ↓, s. 8,14,84.
- ↑ a b Karina Kowalska, Justyna Wasiak. Karl Heinrich Klingert - neue Recherchen. „TauchHistorie”. 4/2015, 2015. (niem.).
- ↑ a b Beata Maciejewska: Genialny wynalazek Klingerta w Hydropolis. Dzięki niemu można było po raz pierwszy przespacerować się po dnie Odry. wyborcza.pl, 2021-12-04. [dostęp 2021-12-04]. (pol.).
- ↑ a b c Kowalska i Wasiak 2016 ↓, s. 19–20.
- ↑ Gutachten von Franz Carl Achard und Johann (III.) Bernoulli zu einer „... in allen Flüssen brauchbaren Taucher-Maschine" vom 26. April 1798 — Franz Carl Achard. [dostęp 2021-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-29)]. (niem.).
- ↑ Kowalska i Wasiak 2016 ↓, s. 15,115.
- ↑ a b Kowalska i Wasiak 2016 ↓, s. 11–13,41.
- ↑ Kowalska i Wasiak 2016 ↓, s. 21.
- ↑ Kowalska i Wasiak 2016 ↓, s. 39.
- ↑ 16 06 25 Wrocławiu Nurkowania w Replice Skafandrze Klingerta. 2020-08-30. [dostęp 2021-12-19].
- ↑ Oliwia Stasiak: 200-letni skafander we wrocławskim Hydropolis - Echo24.tv. Echo24.tv, 2021-12-06. [dostęp 2021-12-19]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Karina Kowalska, Justyna Wasiak: Karl Heinrich Klingert. Obywatel Wrocławia. Muzeum Nurkowania, 2016. ISBN 978-83-942616-0-3.
- Karina Kowalska, Justyna Wasiak: Karl Heinrich Klingert. Ein Burger von Breslau. Muzeum Nurkowania, 2016. ISBN 978-83-942616-2-7.
