Kistowski

Odmiany herbu Kistowski

Kistowski – kaszubski herb szlachecki. Według Przemysława Pragerta odmiana herbu Drzewica lub Księżyc.

Opis herbu

Herb występował przynajmniej w trzech wariantach. Opisy z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego^[1]:

Kistowski I (Essen-Kistowski, Essen, Drzewica odmienny, Księżyc odmienny): W polu błękitnym półksiężyc z twarzą srebrny, z gwiazdą złotą nad każdym rogiem. Klejnot: nad hełmem w koronie remię zbrojne z mieczem wzniesione do cięcia. Labry błękitne, podbite srebrem.

Według Uruskiego, herb ten przedstawiał się inaczej^[2]:

Drzewica II (Kistowski): W polu błękitnym półksiężyc złoty między dwiema takimiż gwiazdami w słup. Klejnot: nad hełmem w koronie ramię zbrojne z mieczem wsparte na łokciu. Labry błękitne, podbite złotem.

Kistowski II (Essen-Kistowski, Księżyc odmienny): W polu zapewne błękitnym półksiężyc z twarzą srebrny, w lewo między dwiema gwiazdami złotymi w pas i trzecią takąż gwiazdą u dołu. Klejnot: nad hełmem w koronie pół lwa złotego, trzymającego miecz w prawej łapie. Labry błękitne, podbite srebrem.

Kistowski III (Księżyc odmienny): W polu zapewne błękitnym półksiężyc z twarzą złoty, nad którym trzy takież gwiazdy w pas, środkowa nieco wyżej. Klejnotu, hełmu i labrów brak, bezpośrednio nad tarczą korona.

Najwcześniejsze wzmianki

Wariant podstawowy wymieniany przez Ledebura (Adelslexikon der preussiche Monarchie von...), Nowego Siebmachera, Wincklera (Die nationalitaten Pomerellens) oraz Żernickiego (Der polnische Adel, Die polnischen Stamwappen). Herbu tego używała rodzina Kistowskich służąca w armii pruskiej w wiekach XVIII-XIX. Ma to być herb rodu von Essen, przybyłego do Prus w XIV wieku i w XVII wieku osiadłej w Inflantach. Wariant II wymieniany przez Żernickiego, wariant III przez Żernickiego i Siebmachera. Herb ten pochodzi z pieczęci z 1772.

Rodzina Kistowskich

Rodzina wywodząca się ze wsi Kistowo. Pierwsza wzmianka z 1608 (Wawrzyniec Kistowski), ale już w 1570 wymieniony został jeden z przydomków rodziny (Wawrzyniec Jarosz). Kolejne wzmianki z 1648 (pan Kistowski), 1662 (dwóch Kistowskich, Jan Kistowski), 1682 (Mikołaj, Mirosław, Jakub, Michał Kistowski), 1772 (Paweł Kistowski). Oprócz gniazdowego Kistowa, w wiekach XVIII i XIX rodzina posiadała też działy we wsiach: Borek, Chośnica, Częstkowo, Gostomie, Łączyno, Mściszewice, Podjazy, Orlik, Czerniewo, Miszewo.

Herbowni

Kistowski (Kisstowski). Rodzina nosiła w różnych gałęziach przydomki Essen i Jaroch, z tym że Jarochom przyporządkowano herb Drzewica z nieznaną odmianą. Niewykluczone, że chodzi tu po prostu o herb Kistowski I.

Tadeusz Gajl przypisuje Kistowskim herby Drzewica II (za Uruskim) lub Trzy Gwiazdy^[2]. Zwraca uwagę podobieństwo godeł herbów Trzy Gwiazdy i Kistowski III. Gajl podaje ponadto jako herbownych Drzewicy II Gostkowskich i Duchnowskich^[2]. W przypadku tej pierwszej rodziny jest to przekłamanie, Gostkowscy używali herbu Gostkowski, niemal identycznego, ale jednak odmiennego^[3].

Przypisy

↑ Alfred Znamierowski, Paweł Dudziński: Wielka księga heraldyki. Warszawa: Świat Książki, 2008, s. 104-108. ISBN 978-83-247-0100-1.
↑ ^a ^b ^c Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 84,406-536. ISBN 978-83-60597-10-1.
↑ Przemysław Pragert: Herbarz rodzin kaszubskich. T. 3. BiT, 2009, s. 216. ISBN 978-83-927383-6-7.

Bibliografia

Przemysław Pragert: Herbarz rodzin kaszubskich. T. 2. BiT, 2001, s. 91-93, 250. ISBN 83-919852-6-1, ISBN 978-83-919852-6-7.

Linki zewnętrzne

Herb Drzewica II z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla

[1] Alfred Znamierowski, Paweł Dudziński: Wielka księga heraldyki. Warszawa: Świat Książki, 2008, s. 104-108. ISBN 978-83-247-0100-1.

[Gajl-2] Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 84,406-536. ISBN 978-83-60597-10-1.

[3] Przemysław Pragert: Herbarz rodzin kaszubskich. T. 3. BiT, 2009, s. 216. ISBN 978-83-927383-6-7.

[1]

[2]

[3]

Odmiany	Czapliński II Gostkowski Kistowski (Drzewica II) Wasilewski Poczernicki
Odmiany niepewne	Chmieliński Demryc Paszk Wicon II Żychcki

Odmiany	Czirson Pażątka III (Księżyc II) Słuszewski Trzy Gwiazdy
Odmiany niepewne	Brychta Chamier II Chamier III Ciemiński III Domaros Dułak II Dułak III Fargow Gliszczyński III Gliszczyński IV Grela II Jutrzenka Kiedrowski II Kistowski Kowalk Kujk Lipiński II Mach Mach II Małszycki Mroczek Mściszewski II Ossowski III Paszk Prądzyński Prądzyński II Prądzyński III Rekowski II Rekowski IV Rekowski VIII Szpęgawski Wnuk Wussow I

Herby	szlachecki mieszczański chłopski własny państwowy miejski korporacji fantazyjne mówiący
Elementy herbu	tarcza herbowa godło (figury heraldyczne, mobilia herbowe) klejnot herbowy zawój (tortillon) korona heraldyczna korona rangowa hełm heraldyczny labry ostrew płaszcz heraldyczny trzymacze heraldyczne podpory heraldyczne postument heraldyczny order herbowy dewiza herbowa zawołanie
Oznaki godności	świeckie kościelne
Inne	herbarz rola herbowa herold blazonowanie szrafowanie tynktura krzyż heraldyczny totem kamon
Działy heraldyki	heraldyka francuska (heraldyka napoleońska) heraldyka polska (heraldyka kaszubska) heraldyka brytyjska (heraldyka angielska, heraldyka szkocka) heraldyka kościelna heraldyka szachowa heraldyka fantazyjna