 nr rej. 192/2045 z 25.05.1972
| |
.jpg) Kościół od południa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Wyznanie |
rzymskokatolickie |
| Wezwanie |
św. Andrzej |
| Historia | |
| Data budowy |
przed 1269 |
| Data poświęcenia |
przed 1269 |
| Dane świątyni | |
| Architekt |
Knappe |
| Styl |
klasycystyczny |
| Stan obecny |
czynny |
Położenie na mapie gminy Lądek-Zdrój  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°20′56,30″N 16°46′34,44″E/50,348972 16,776233
| |
.jpg)
Kościół św. Andrzeja w Trzebieszowicach – zabytkowy kościół w Trzebieszowicach[1].
Obiekt klasycystyczny, neogotycyzujący jednonawowy. Znajduje się tu siedziba rzymskokatolickiej parafii św. Andrzeja Apostoła w Trzebieszowicach. Obecną budowlę wystawiono w 1813 r., gotycka wieża to pozostałość wcześniejszej budowli[2]. Świątynia, jeden z najwcześniejszych przykładów architektury neogotyckiej w regionie, posiada ostrołukowe okna[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Trzebieszowice po raz pierwszy wzmiankowano w źródłach z 1264 roku[4], już w 1269 wzmiankowany jest także kościół we wsi[3]. W 1530 we wsi osiedlił się pierwszy duchowny protestancki, z czasem wyznanie to zaczęło zdobywać coraz większą popularność, której sprzyjała przychylność ówczesnych właścicieli miejscowości, rodu Reichenbachów. W toku wojny trzydziestoletniej wojska cesarskie próbowały dokonać przymusowej konwersji miejscowej ludności na katolicyzm, jednak wywołało to serię buntów i starć zbrojnych pomiędzy chłopstwem a siłami lojalnymi wobec cesarza[3]. Ostatecznie, podobnie jak w innych parafiach ziemi kłodzkiej, także w Trzebieszowicach kościół w latach 60. XVII wieku przeszedł we władanie protestantów[5] (niektóre źródła podają datę 1654)[6]. W XVIII wieku kościół św. Bartłomieja w Skrzynce (niem. Heinzendorf) stał się filią protestanckiej parafii trzebieszowickiej[7]. Nową świątynię wystawił w 1813 właściciel miejscowości, Joseph von Fürstenberg. Wybudowano ją na miejscu poprzedniego kościoła. Autorem i wykonawcą robót był mistrz Knappe. W czasie prac między inwestorem a wykonawcą doszło do konfliktu o kształt okien, ostatecznie von Fürstenberg przewalczył wykonanie, niespotykanych ówcześnie, ostrołukowych okien. Dzięki temu kościół zyskał rys neogotycki[3]. Elementy renesansowej i barokowej kamieniarki zdobiącej wcześniejszy kościół wmurowano w elewację pobliskiego pałacu Schlabrendorfów[8].
W pobliżu kościoła znajduje się także zabytkowa kostnica, której wejście zdobi motyw chusty świętej Weroniki[3].
Wyposażenie kościoła jest w większości klasycystyczne i neobarokowe[3]. Po 1945 do kościoła, wraz z ludnością przesiedleńczą, trafiła część wyposażenia z kościołów św. Mikołaja w Wyżnianach, św. Antoniego w Kurowicach i kościoła filialnego w Sołowej, jednak w kolejnych dekadach uległo ono zniszczeniu[9]. 25 maja 1972 kościół, wraz z pobliskim budynkiem plebanii z początków XIX wieku, został wpisany do rejestru zabytków jako zespół kościoła parafialnego pw. św. Andrzeja z plebanią, pocz. XIX (nr. rejestru zabytków 192/2045)[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2025-04-26].
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz, Małgorzata Omilanowska, Robert Pasieczny, Atlas zabytków architektury w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 404, ISBN 978-83-01-13478-5 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
- ↑ a b c d e f Waldemar Brygier, Ziemia Kłodzka. Przewodnik, Rewasz, 2010, s. 456, ISBN 978-83-89188-95-3 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
- ↑ Kazimierz Bartkiewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej w wiekach średnich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977, s. 79 [dostęp 2017-12-11] (pol.).
- ↑ Uniwersytet Opolski, Polacy w dziejach Europy Środkowej i Rosji: XVI-XX w, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, 2004, s. 13, ISBN 978-83-7395-035-1 [dostęp 2017-12-11] (pol.).
- ↑ Gustav Spieker, Die evangelischen Gastgemeinden Schlesiens. Ein historisch-statistischer Versuch, 1861, s. 110 [dostęp 2017-12-13] (ang.).
- ↑ Julian Janczak, Krystyna Binek, Polska Akademia Nauk Instytut Historii, Śląsk w końcu XVIII wieku: Komentarz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984, s. 72, ISBN 978-83-04-01347-6 [dostęp 2017-12-11] (pol.).
- ↑ Sławomir Brzezicki, Christine Nielsen, Śląsk: zabytki sztuki w Polsce, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2006, s. 882, ISBN 978-83-922906-1-2 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
- ↑ Jan K. Ostrowski, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, t. 11, Międzynarodowe Centrum Kultury, 2003, s. 326, ISBN 978-83-89273-04-8 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 79 [dostęp 2017-12-13].
