 nr rej. - A/1243/23 z 4 sierpnia 2023 (woj. śląskie)[1] - A/283/60[2] z 7 marca 1960 (woj. katowickie) | |||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||
 Kościół pw. Wszystkich Świętych w Sierotach | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie gminy Wielowieś  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu gliwickiego  | |||||||||||||
 50°28′26,8″N 18°36′10,1″E/50,474111 18,602806
| |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
Kościół Wszystkich Świętych w Sierotach – zabytkowy kościół katolicki znajdujący się w Sierotach w powiecie gliwickim w województwie śląskim. Jest kościołem parafialnym w dekanacie Toszek w diecezji gliwickiej.
Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego. W pobliżu kościoła przebiega także Szlak Zacharzowicki.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze wzmianki o Sierotach pochodzą z 1299 roku[3]. Kościół istniał zapewne już w XIII wieku, natomiast obecny powstał w XV stuleciu (murowane prezbiterium z drewnianą więźbą 1427 r., drewniana nawa 1456–1457 r.)[4][5]. Od XV wieku do 1629 r. był wykorzystywany jako zbór protestancki. W XVII wieku wbudowano sygnaturkę w dachu prezbiterium, natomiast około 1775 r. zbudowano istniejącą do dziś wieżę, połączoną z nawą (wcześniejsza wieża znajdowała się obok kościoła). Kościół wielokrotnie odnawiano, m.in. w latach 1754 (naprawa ścian i dachu nawy), 1895, 1904, 1907, 1935 (odsłonięcie polichromii), 1959 oraz 2003–2006. W ramach ostatniego remontu odnowiono gotyckie polichromie oraz wykonano badania dendrologiczne, które pozwoliły określić daty budowy poszczególnych części kościoła. Badania te nie potwierdziły wymienianego w różnych opracowaniach pożaru w 1700 r. Na obecną formę kościoła wpłynęło kilka inicjatyw budowlanych: dwie w epoce gotyku, w 1. i 2. połowie XV wieku, jedna w okresie renesansu, w 1. połowie XVI wieku, i przynajmniej dwie w czasie baroku, w 2. połowie XVIII wieku[5].
Architektura i wnętrze
[edytuj | edytuj kod]
Kościół orientowany. Prezbiterium i zakrystia murowane z kamienia i otynkowane, w górnej części loża kolatorska. Nawa drewniana, zbudowana z drewna jodłowego i dębowego o konstrukcji zrębowej, na planie prostokąta. Od strony zachodniej do nawy dobudowana jest wieża z drewna sosnowego o konstrukcji słupowej, w której znajduje się dzwon pochodzący z około 1500 r. Wszystkie dachy kościoła pokryte są zewnątrz gontem. Nad prezbiterium wieżyczka na sygnaturkę.
Na chórze znajdują się XVIII-wieczne organy, pochodzące z Zimnic Wielkich. Polichromie pochodzą z roku 1470 lub 1479; zostały one odsłonięte w latach 1935–1936 i odrestaurowane w okresie powojennym. Ołtarz główny jest późnorenesansowy (1622 r.) i zawiera obraz Matki Boskiej Królowej Niebios wraz ze św. Jackiem i św. Jadwigą. Nad ołtarzem obraz z początku XVIII wieku, przedstawiający pożar płonącej wsi i kościoła uchronionego przed spaleniem przez św. Floriana. Ołtarze boczne z XIX wieku, neobarokowe. W ołtarzu lewym obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, w prawym - św. Józefa z Dzieciątkiem. Ambona z XVIII wieku, barokowa, z baldachimem z XIX wieku. Chrzcielnica klasycystyczna, z XIX wieku. Z kościoła pochodzą także rzeźby Matki Boskiej i św. Józefa (ok. 1480 r.) oraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (ok. 1500 r.), znajdujące się obecnie w Pocysterskim Zepole Klasztorno-Pałacowym w Rudach.
Otoczenie
[edytuj | edytuj kod]Kościół znajduje się na cmentarzu, otoczonym murem z kamienia z XVIII wieku. Przy prezbiterium groby księży i ich rodziców. W pobliżu kościoła krzyż "Boża Męka" (1892 r.) oraz pomnik upamiętniający poległych w obu wojnach światowych.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 24 sierpnia 2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2023-09-27]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025.
- ↑ Grażyna Ruszczak, Architektura drewniana w Polsce, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2009
- ↑ Bożena Kubit, Sieroty, kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych, ulotka wydana z okazji X Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego, Gliwice 2012
- ↑ a b Aleksander Konieczny, Sprawozdanie z badań dendrochronologicznych zabytkowych kościołów w województwie śląskim, przeprowadzonych w 2008 r.[w:] "Wiadomości konserwatorskie woj. śląskiego t.1.", Katowice 2009, s. 111-116
