Kolonizacja fryderycjańska (niem. Friderizianische Kolonisation) – akcja osadnicza, przeprowadzona przez króla Prus Fryderyka II w drugiej połowie XVIII wieku i początkach wieku XIX we wschodnich Prusach.

Kolonizacja fryderycjańska odegrała ważną rolę w germanizacji wschodnich terenów Prus, zwłaszcza nowo podbitych obszarów, jak np. ziem Górnego Śląska, zamieszkanych przez przeważający element polski, również na obszarze zaboru pruskiego. W samym tylko roku 1763 osiedlono na Górnym Śląsku 61 tysięcy, zaś przez następne 40 lat około 110 tysięcy Niemców^[1]. W 1773 wydano edykt popierający osadnictwo na Śląsku^[2]. Na obszarze zaboru pruskiego w jej ramach powstała między innymi wieś Nowosolna koło Łodzi.

Akcja osadnicza zainicjowana przez Fryderyka II miała na celu wykorzystanie gospodarcze nieużytkowanych dotąd terenów (bagna, lasy) oraz trwałe związanie kolonizowanych obszarów z państwem pruskim poprzez ściągnięcie niemieckojęzycznych, bądź protestanckich osadników. W ramach akcji przeprowadzono reformy administracyjne, mające na celu rozwój rolnictwa i przemysłu. Dzielono królewszczyzny i na ich terenach budowano nowe wsie fryderycjańskie, sprowadzano do nich przeważnie ewangelicką ludność z Prus, ale także z habsburskiej Austrii, Czech i Węgier.

Zbliżona do kolonizacji fryderycjańskiej była kolonizacja józefińska, przeprowadzana na ziemiach zaboru austriackiego (tereny górskie, wyżynne). Występował tam jednak inny układ gruntów.

• Borek (niem. Leopoldsdorf), zał. 1757^[3],
• Boguszyn (niem. Friedrichswartha), zał. 1776,
• Dorota (niem. Dorotheendorf), zał. 1774,
• Marusze (niem. Dyhrngrund), zał. 1776,
• Podbucze (niem. Friedrichsthal), zał. 1773
• Karłówek (niem. Klein Karlsberg), zał. 1747,
• Błota nadwarciańskie – akcja kolonizacyjna (1767–1785),
• Kolonia Wolności (niem. Col. Bergfreiheit), zał. 1801.
• Darnowiec (niem. Dörnberg)
• Stogniowice (niem. Herzberg), zał. 1777

• Kolonizacja w Polsce
• Drang nach Osten
• Kolonizacja na prawie niemieckim
• Ostsiedlung