Kot błotny

Kot błotny

Felis chaus[1]
Schreber, 1777[2]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Rodzina	kotowate
Podrodzina	koty
Rodzaj	kot
Gatunek	kot błotny
Synonimy Felis catolynx Pallas, 1811[3] Felis affinis J.E. Gray, 1830[4] Felis kutas Pearson, 1832[5] Felis rüppelii Brandt, 1832[6] Lynchus erythrotus Hodgson, 1836[7] Chaus lybicus J.E. Gray, 1843[8] Felis jacquemontii I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1844[9] Felis shawiana Blanford, 1876[10] Felis chaus typica de Winton, 1898[11] Felis chaus nilotica de Winton, 1898[12] Felis chaus furax de Winton, 1898[13] Lyncus chrysomelanotis Nehring, 1902[14] Felis (Felis) maimanah Zukowsky, 1915[15] Felis affinis fulvidina O. Thomas, 1929[16] Felis chaus prateri Pocock, 1939[17] Felis chaus kelaarti Pocock, 1939[18] Felis chaus valbalala Deraniyagala, 1955[19] Felis (Felis) chaus oxiana Heptner, 1969[20]
Podgatunki
F. ch. chaus Schreber, 1777 F. ch. affinis J.E. Gray, 1830 F. ch. fulvidina O. Thomas, 1929
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[21]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Kot błotny^[22], chaus^[23][24], kot bagienny, kot trzcinowy (Felis chaus) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae). Opisany w 1777 roku. Spokrewniony ze żbikiem europejskim. Jeden z dwóch kotów (obok kota nubijskiego) znanych z egipskich malowideł; był przez Egipcjan używany do polowania na ptaki. Przypomina budową kota domowego, lecz wyróżnia go maskujące umaszczenie.

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1777 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber, nadając mu nazwę Felis chaus^[2]. Miejsce typowe to obszar rzeki Terek, na północ od Kaukazu, w Rosji^[25]. Holotyp fizycznie nie istnieje; Schreber swój opis oparł na tekście Güldenstädta z 1776 roku^[26][27].

Tradycyjnie wyróżniano do dziewięciu podgatunków^[25][28], jednak liczba ta została ograniczona na podstawie analiz morfometrycznych i molekularnych^[27]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki^[29].

• Felis: łac. feles lub felis „kot”^[30].
• chaus: rodzima nazwa dla kota błotnego^[31].
• affinis: łac. adfinis lub affinis „związany, sprzymierzony, dobrosąsiedzki”, od ad „w kierunku”; finis „koniec, granica”^[32].
• fulvidina: późnołac. fulvidus „śniady, żółty”, od łac. fulvus „śniady, złoto-żółty”^[33]; przyrostek -ina „odnoszący się”^[34].

Kot błotny występuje w Azji, zamieszkując w zależności od podgatunku^[29]:

• F. chaus chaus – Egipt i Bliski Wschód do Turkiestanu, Uzbekistanu, Kazachstanu i Afganistanu.
• F. chaus affinis – wschodni Afganistan, subkontynent indyjski i Sri Lanka.
• F. chaus fulvidina – południowo-wschodnia Azja, prawdopodobnie Chińska Republika Ludowa.

Długość ciała 61–85 cm, długość ogona 20–31 cm; masa ciała dorosłych samców 5,7–12 kg, dorosłych samic 2,6–9 kg^[28]; wysokość w kłębie to 40–50 cm. Na rozległym obszarze występuje w 3 podgatunkach (czy rasach geograficznych) różniących się ubarwieniem, długością sierści i wielkością. Zazwyczaj jest to kot o płowym (czasem rudawym lub rudobrązowym) ubarwieniu. Ma uszy z krótkimi pędzelkami (jak u rysia). Ogon czarno zakończony, puszysty, z wyraźnymi pierścieniami. Z pyska przypomina kota domowego.

Zajmuje różne siedliska, jednak preferuje tereny stepowe, nadrzeczne i bagienne. Na Nizinie Lenkorańskiej w Azerbejdżanie występował w nadmorskich zaroślach i trzcinowiskach^[35]. Zauważany jest również w gęstych dżunglach. Czasami spotyka się go w okolicach sztucznych stawów rybnych, zbiorników oraz sztucznie nawadnianych pól. Może również występować w suchych, otwartych lasach^[28]. Nie boi się ludzi i często osiedla się w pobliżu ich siedzib. Są spotykane od poziomu morza aż po wysokość 2400 m n.p.m. w Himalajach^[36].

Żywi się głównie gryzoniami, ale także zającami, płazami, robakami^[36] oraz ptakami, wężami, jaszczurkami i rybami. Koty błotne potrafią nurkować (wykorzystują tę zdolność w celu złapania ryby bądź ucieczki przed psami lub ludźmi)^[36].

Ciąża u samicy trwa około 66 dni, w miocie jest 3–5 młodych. Podczas rui samce wydają charakterystyczny dźwięk podobny do szczekania psa. Jest to jeden z niewielu gatunków kotów, u których samiec opiekuje się młodymi. Żyją średnio 14 lat^[36]. Dojrzałość płciową osiągają po 1,5–2 latach.

Poluje się na niego ze względu na ładne futro; na jedno damskie okrycie trzeba 12 skórek tego kota. W niektórych krajach jest także tępiony jako szkodnik.^{[potrzebny przypis]}

Sytuacja prawna w poszczególnych krajach wygląda następująco^[36]:

• W.E. de Winton. Felis chaus and its allies, with descriptions of new subspecies. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 2 (10), s. 291–294, 1898. (ang.). 
• T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.). 
• R.I. Pocock: The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Mammalia. Wyd. 2. Cz. 1: Primates and Carnivora (in part), Families Felidae and Viverridae. London: Taylor and Francis, 1939, s. 1–463. (ang.).
• Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062  (ang.).