Król pije

De Koning drinkt

Autor	Jacob Jordaens
Data powstania	1638
Medium	olej na płótnie
Wymiary	157 × 211 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Petersburg
Lokalizacja	Ermitaż
Multimedia w Wikimedia Commons

Król pije, znany również jako Fasolowy król (niderl. De Koning drinkt) – obraz olejny flamandzkiego malarza Jacoba Jordaensa.

Jordaens wzorował się na stylu Rubensa i Antoona van Dycka. Tematy, które poruszał bliższe były rzeczywistości jaka go otaczała; wiele jego płócien były scenami rodzajowymi.

W obrazie Król pije Jordaens przedstawił rozbawiony tłum biesiadników celebrujących święto Trzech Króli. W krajach Europy Zachodniej, głównie w Niderlandach, panował zwyczaj, że jeśli podczas obiadu świątecznego w Trzech Króli któryś z biesiadników znajdował w swoim kawałku tortu fasolę, był ogłaszany królem – wybierał sobie królową i świtę. Wszyscy musieli naśladować ruchy króla, a gdy ten wznosił kolejny kielich wina do ust, wszyscy gromko krzyczeli Król pije!. W Holandii zwyczaj ten zwany był dwunastą nocą lub Driekoningenroud. Wszędzie panowała swobodna atmosfera, fasolowy król nie zwracał uwagi na złe zachowanie, głośne śpiewy, rubaszne żarty i zaloty. Nikt nie oburzał się na nikogo.

Król pije

Na obrazie, znajdującym się obecnie w galerii Ermitażu, na środkowym planie widać grubego monarchę ze szklanym kielichem wznoszącego toast. Towarzyszy mu królowa, na kolanach której siedzi dziecko. Za nimi stoi mężczyzna grający na dudach, a po przeciwnej stronie błazen z ręką sięgającą za dekolt siedzącej damy. Obraz wypełniony jest innymi postaciami z pucharami w dłoni i bawiącymi się dziećmi. U góry znajduje się papuga w klatce, a na dole pies.

Na uwagę zasługuje przedstawienie martwej natury, m.in. szklanego kielicha wznoszonego do toastu oraz przedmiotów leżących na stole, składających się na skromny posiłek złożony z szynki i chleba. Przedstawiona scena, pełna dynamizmu, być może nawiązuje do flamandzkiego przysłowia: Tak młody szczebiocze, jak stary śpiewa. Większość mężczyzn jest w podeszłym wieku.

Motyw przedstawiający ucztujących podczas święta Trzech Króli wielokrotnie przejawiał się w twórczości Jacoba Jordaensa. Na płótnie znajdującym się obecnie w Brukseli w Musées Royaux des Beaux-Arts postać króla siedzącego pośrodku kompanów przypomina teścia Jordensa, malarza Adama van Noorta. Nad jego głową wisi tabliczka z napisem: In een vry gelach/ Ist goet gast syn, co w wolnym tłumaczeniu oznacza: Dobrze zatrzymać się w darmowej gospodzie. Napis mógł być aluzją skierowaną do teścia.

• Cristina Sirigatt Wielkie muzea. Ermitaż, wyd HPS Warszawa 2007, ISBN 978-83-60688-43-4
• Patryck de Rynck Jak czytać malarstwo, wyd. Universitas, Kraków 2004, ISBN 83-242-0565-9