Krakowskie Przedmieście w Lublinie

ulica Krakowskie Przedmieście
	Śródmieście
	; Krakowskie Przedmieście, widok w kierunku Starego Miasta
Państwo	Polska
Miejscowość	Lublin
Długość	1010 m
Przebieg
	Położenie na mapie Lublina ulica Krakowskie Przedmieście
	Położenie na mapie Polski ulica Krakowskie Przedmieście
	Położenie na mapie województwa lubelskiego ulica Krakowskie Przedmieście
	51°14′52,3″N 22°33′30,4″E/51,247867 22,558450
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krakowskie Przedmieście – jedna z głównych ulic Lublina, częściowo zamknięta dla ruchu kołowego i przekształcona w strefę pieszą (na odcinku od placu Władysława Łokietka do skrzyżowania z ul. 3 Maja i Kołłątaja).

Przez długi czas najważniejszy trakt komunikacyjny miasta, część drogi biegnącej z Krakowa przez Lublin na wschód. Pełni istotną funkcję handlowo-usługową – wzdłuż niej mieszczą się siedziby najważniejszych urzędów i instytucji miasta.

Lokalizacja

Ulicę Krakowskie Przedmieście otwiera plac Władysława Łokietka, przy którym usytuowana jest Brama Krakowska (otwierająca drogę do Starego Miasta) i budynek Nowego Ratusza. Fragment biegnący do placu Litewskiego prawie w całości kształtował się w pierwszej połowie XIX wieku. Jego cechą charakterystyczną jest niewielka szerokość traktu i zwarta zabudowa obu pierzei ulicy. Ta część pod koniec XX wieku została zamknięta dla ruchu kołowego i przebudowana na deptak.

Kolejny, młodszy fragment Krakowskiego Przedmieścia (kształtowany na przełomie XIX i XX wieku), otwiera duży plac z fontanną i pomnikiem Unii Lubelskiej z jednej strony (plac Litewski) i skwer przy centrum handlowym – z drugiej (przy skrzyżowaniu z ul. Kapucyńską). Dalej trakt jest szerszy i biegnie w kierunku skrzyżowania z ulicą Lipową i Alejami Racławickimi.

Historia

Jednym z najstarszych budynków przy Krakowskim Przedmieściu jest kościół św. Ducha, zbudowany w XV wieku. W nowszej części ulicę wyróżnia barokowy kościół i klasztor Kapucynów. Plac Władysława Łokietka (wcześniej zwany Królewskim), który otwiera ulicę od północnego wschodu, był skrzyżowaniem dróg biegnących z Krakowa z tymi, które zmierzają na wschód. Przy nim został umiejscowiony w 1828 roku nowy ratusz miejski, przebudowany z kościoła Karmelitów Bosych. Jego dzisiejszy wygląd to wynik odbudowy po zniszczeniach wojennych i prac renowacyjnych z połowy XX wieku. W XIX wieku przy ulicy wzniesiono dwa hotele – Hotel Victoria (zburzony w trakcie II wojny światowej, wznosił się w miejscu obecnego placu przed Galerią Centrum) i Hotel Europejski (Hotel Europa).

W trakcie II wojny światowej duża część zabudowy Krakowskiego Przedmieścia uległa zniszczeniu, w jej miejscu w latach powojennych zbudowano kilka budynków, których architektura tylko w nieznaczny sposób nawiązuje do architektury przedwojennej. Tak jest m.in. w przypadku gmachu oddziału banku PKO BP u zbiegu Krakowskiego Przedmieścia i ul. Wróblewskiego. O ile ta budowla miała jeszcze pewne cechy zabudowy przedwojennej, o tyle konstrukcja żelbetowa domu towarowego przy ul. Kapucyńskiej nie nawiązywała do stylu sprzed 1939 roku. W wyniku przebudowy tego fragmentu przed centrum handlowym powstał plac. Podobnych skwerów Krakowskiemu Przedmieściu po wojnie przybyło kilka. Jednym z nich jest plac Czechowicza, który powstał w miejscu po kamienicy, w której zginął Józef Czechowicz. Jednym z najbardziej wyróżniających się budynków Krakowskiego Przedmieścia jest gmach Poczty Głównej (vis a vis placu Litewskiego), który kilkukrotnie przechodził gruntowną przebudowę zewnętrznej elewacji.

W 1996 przeprowadzono przebudowę Krakowskiego Przedmieścia. Odcinek od placu Władysława Łokietka do ul. Kapucyńskiej stał się miejskim deptakiem. Funkcja mieszkaniowa ponownie ustąpiła miejsca funkcji handlowej^[1]. W 2016 rozpoczęto przebudowę placu Litewskiego, która obejmuje przekształcenie następnego odcinka Krakowskiego Przedmieścia (do skrzyżowania z ul. 3 Maja i Kołłątaja) w strefę pieszą^[2].

Galeria

Krakowskie Przedmieście na litografii Adama Lerue (ok. 1858)^[3]
Kościół wizytek, kościół Kapucynów i pomnik Unii Lubelskiej ok. 1860 roku, litografia Adama Lerue
Początek Krakowskiego Przedmieścia. Plac Łokietka (Nowy Ratusz i Brama Krakowska) na widokówce z początku XX wieku
Plac Litewski przy Krakowskim Przedmieściu w roku 1917. W tle hotel Europa
Początek Krakowskiego Przedmieścia – widok na Bramę Krakowską i plac Łokietka
Nowy Ratusz przy placu Łokietka, widok z Bramy Krakowskiej – Noc Kultury 2008
Krakowskie Przedmieście podczas obchodów 440. rocznicy unii lubelskiej
Widok w stronę placu Litewskiego
Plac Litewski

Zobacz też

Przypisy

↑ Kociuba 2011 ↓, s. 310.
↑ Ostatnia okazja na jazdę po takim Krakowskim. Wkrótce zagrodzą ulicę. Powstanie deptak [online], dziennikwschodni.pl, 13 maja 2016 [dostęp 2016-05-13] .
↑ AdamA. Lerue AdamA., Album lubelskie. Oddział 2., Warszawa: Zakład Litograficzny Adolfa Pecq & Co. (Warszawa, 1858–1859 .

Bibliografia

DagmaraD. Kociuba DagmaraD., Lublin. Rozwój przestrzenny i funkcjonalny od średniowiecza do współczesności, Toruń: Adam Marszałek, 2011, ISBN 978-83-7780-203-8 .

Linki zewnętrzne

Ośrodek Brama Grodzka - Teatr NN: Krakowskie Przedmieście - historia ulicy. [dostęp 2019-11-24].
Archiwalne widoki ulicy w bibliotece Polona

[CITEREFKociuba2011310-1] Kociuba 2011 ↓, s. 310.

[2] Ostatnia okazja na jazdę po takim Krakowskim. Wkrótce zagrodzą ulicę. Powstanie deptak [online], dziennikwschodni.pl, 13 maja 2016 [dostęp 2016-05-13] .

[3] AdamA. Lerue AdamA., Album lubelskie. Oddział 2., Warszawa: Zakład Litograficzny Adolfa Pecq & Co. (Warszawa, 1858–1859 .

[1]

[2]

[3]