W paleolicie pojawił się człowiek zdolny wytwarzać narzędzia, a te stopniowo dały mu coraz większą przewagę nad zwierzętami. Narzędzia były początkowo bardzo prymitywne i nieobrobione, z czasem coraz mniej przypominały przypadkowo znaleziony kamień, a coraz bardziej pieczołowicie obrobiony sprzęt użytkowy.

Kultury paleolityczne nazwane są zazwyczaj od miejsca odkrycia pierwszych narzędzi danego typu. W zależności od kształtu i stopnia obróbki wyróżnia się cztery główne typy kamiennych narzędzi, którymi posługiwały się różne kultury paleolityczne.

• kultura Olduvai
  • narzędzia nieobrobione, tzw. narzędzia otoczakowe i rozłupce
• kultura aszelska
  • narzędzia wytworzone metodą odłupkową, tzw. odłupki
• kompleks z narzędziami mikroodłupkowymi
  • narzędzia wykonywane z małych otoczaków tzw. mikro-choppery i mikro-chopping-tool's
• kultura klaktońska
  • narzędzia wytworzone w drodze obróbki odłupków (ostrza, rylce)

• kompleks lewaluaski
• kultura tejacka
• kultura mustierska
• kultura prądnicka
• kultura mikocka

• kultury ostrzy liściowatych
  • kultura Ranis-Mauern
  • kultura jerzmanowicka
  • kultura szelecka
  • kultura strielecka
  • kultura solutrejska
• kultury oryniackie
  • kultura oryniacka
  • kultura Krems
  • kultura circejska
  • kultura olszewska
• kultura gorodcowska
• kultura brynzjeńska
• kultura badegulska
• kultura baradosteńska
• kultury graweckie
  • kultura szatelperońska
  • kultura ulucka
  • kultura sebilska
  • kultura zwierzyniecka
  • kultura arenieńska
  • kultura pawlowska
  • kultura willendorfska
  • kultura mołodowska
  • kultura lipska
  • kultura sagwarska
  • kultura dniepro-desneńskie
  • kultura miezyńska
  • kultura jelisiejewiczańska
  • kultura zarzyjska
  • kultura zamiatnińska
  • kultura kebaryjska
  • kultura ballańska
  • kultura kostienkowska
  • kultura kamiennobałecka
• kultury ostrzy trzoneczkowatych
• kultury ostrzy tylcowych
  • kompleks Federmesser
  • kultura Bromme-Lyngby
  • kultura ahrensburska
  • kultura świderska
• kultura aterska
• kultura ahmarska
• kultura angarska

• kultura magdaleńska
• kultury z tylczakami łukowymi
  • kultura kamiennobałecka
• kultura kreswelsko-hamburska
• kultura muszabieńska
• kultura qadańska
• kultura isnańska
• kultura iberomauruzyjska
• kultury z liściakami
• kultura eburrańska
• kultura afontowska
• kultura kokoniewska
• kultura diuktajska
• kultura selemdżańska

Pod koniec epoki kamiennej człowiek żył w niewielkich gromadach łowieckich, mieszkał w jaskiniach lub własnoręcznie wytworzonych pomieszczeniach typu ziemianek i szałasów. Oddawał cześć duchom zwierząt, również tych przez siebie zabitych, odprawiał obrzędy magiczne i pogrzebowe, malował sceny łowieckie na ścianach jaskiń, i rzeźbił w kości, rogu i kamieniu. W Europie żyły dwa gatunki (nie mylić z podgatunkiem) rodzaju Homo:

• Homo sapiens
• Homo neanderthalensis.

• sztuka prehistoryczna
• kultury epoki brązu

• Brézillon Michell, Encyklopedia kultur pradziejowych, WAiF, Warszawa 1981.
• Clark Desmont J., Prahistoria Afryki, PWN, Warszawa 1978.