Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Rumunii – lista miejsc w Rumunii wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972^[1] i ratyfikowanej przez Rumunię 16 maja 1990 roku^[2].

Obecnie (stan na 2023 rok) na liście znajduje się dziewięć wpisów: siedem dziedzictw kulturowych i dwa o charakterze przyrodniczym^[2].

Na rumuńskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Rumunia zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa, znajduje się 16 obiektów (stan na 2023 rok)^[2].

Delta Dunaju

Kościoły warowne w Siedmiogrodzie

Monastyr w Horezu

Sighișoara

Malowane cerkwie północnej Mołdawii

Fortece dackie w górach Orăștie

Drewniane cerkwie Marmaroszu

Krajobraz górniczy Roşia Montană

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Zobacz multimedia związane z tematem: Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Rumunii

Poniższa tabela przedstawia rumuńskie wpisy na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście^[3] wraz z jej angielskim oryginałem^[2];

Położenie – miasto, okręg; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa^[4]:

• kulturowe (K),
• przyrodnicze (P),
• kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na listę;

Opis – krótki opis wpisu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpisy transgraniczne

     † zagrożone

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
588	Delta Dunaju Danube Delta		RoOkręg Tulcza 45°11′10″N 29°17′32″E/45,186111 29,292222	P (vii)(x)	1991	Delta Dunaju położona w Rumunii i na Ukrainie, największa i najlepiej zachowana delta w Europie. Rejon ten zamieszkuje ponad 300 gatunków ptaków oraz 45 gatunków ryb słodkowodnych[5].
596	Wioski z kościołami obronnymi w Transylwanii Villages with Fortified Churches in Transylvania		Okręg Sybin 46°08′18,1″N 24°31′19,9″E/46,138361 24,522194 46°05′00,7″N 24°16′34,0″E/46,083528 24,276111 Okręg Alba 45°53′14,7″N 23°39′20,7″E/45,887417 23,655750 Okręg Harghita 46°12′09,0″N 25°11′59,4″E/46,202500 25,199833 Okręg Braszów 45°43′31,0″N 25°46′36,0″E/45,725278 25,776667 46°03′00″N 25°06′00″E/46,050000 25,100000 Okręg Marusza 46°11′38,0″N 24°57′39,0″E/46,193889 24,960833	K (iv)	1993 1999	Siedem wiosek, założonych przez Sasów siedmiogrodzkich, o specyficznym systemie zagospodarowania terenu, modelu osadniczym oraz organizacji rodzinnych gospodarstw rolnych, niezmienionych od późnego średniowiecza. Nad wioskami górują kościoły obronne, odzwierciedlające style architektoniczne z okresu pomiędzy XIII i XVI w.[6]
597	Monastyr w Horezu Monastery of Horezu		RoOkręg Vâlcea 45°10′11″N 24°00′25″E/45,169722 24,006944	K (ii)	1993	Monastyr w Horezu na Wołoszczyźnie, założony w 1690 roku przez księcia Konstantyna Brincoveanu. Arcydzieło tzw. stylu brynkowiańskiego, znanego z architektonicznej czystości i równowagi, bogactwa elementów rzeźbiarskich oraz dekoracyjnych malowideł[7].
598	Cerkwie w Mołdawii Churches of Moldavia		Okręg Suczawa 47°43′59,2″N 25°55′44,8″E/47,733111 25,929111 47°35′37,0″N 25°51′15,5″E/47,593611 25,854306 47°39′25,0″N 25°34′16,0″E/47,656944 25,571111 47°43′45,8″N 26°11′34,8″E/47,729389 26,193000 47°22′30,2″N 26°37′24,8″E/47,375056 26,623556 47°38′30,8″N 26°15′45,6″E/47,641889 26,262667 47°31′02″N 25°51′51″E/47,517222 25,864167 47°46′41,4″N 25°42′40,4″E/47,778167 25,711222	K (i)(iv)	1993 2000	Osiem cerkwi w północnej Mołdawii o ścianach zewnętrznych bogato zdobionych freskami z XV i XVI w., uważanymi za arcydzieła sztuki bizantyjskiej[8].
902	Stare miasto Sighișoary Historic Centre of Sighișoara		RoOkręg Marusza 46°13′00″N 24°47′00″E/46,216667 24,783333	K (iii)(v)	1999	Stare miasto Sighișoary, założonej przez Sasów siedmiogrodzkich, jest jednym z najlepiej zachowanych średniowiecznych miasteczek warownych[9].
904	Zespół drewnianych cerkwi z Maramures Wooden Churches of Maramureș		Okręg Marmarosz 47°49′15″N 24°03′21″E/47,820833 24,055833 47°43′26″N 23°58′43″E/47,723889 23,978611 47°40′37,0″N 24°14′18,0″E/47,676944 24,238333 47°43′26″N 23°57′00″E/47,723889 23,950000 47°35′30″N 23°36′16″E/47,591667 23,604444 47°41′56″N 24°06′54″E/47,698889 24,115000 47°28′12″N 23°55′42″E/47,470000 23,928333 47°36′24″N 23°45′24″E/47,606667 23,756667	K (iv)	1999	Osiem cerkwi drewnianych położonych w regionie Marmarosz z charakterystycznymi, strzelistymi dzwonnicami oraz z pojedynczymi lub podwójnymi dachami pokrytymi gontem[10].
906	Fortece dackie w górach Orăștie Dacian Fortresses of the Orastie Mountains		Okręg Hunedoara 45°36′08,2″N 23°08′50,7″E/45,602264 23,147403 45°26′52,8″N 23°15′59,8″E/45,448000 23,266600 45°37′19,0″N 23°18′33,7″E/45,621939 23,309369 45°40′48,7″N 23°09′15,4″E/45,680189 23,154285 45°40′04,0″N 23°09′46,0″E/45,667785 23,162786 Okręg Alba 45°49′20,1″N 23°36′12,5″E/45,822257 23,603470	K (ii)(iii)(iv)	1999	Pozostałości sześciu fortec Daków z okresu od I w. p.n.e. do I w. n.e., stanowiących oryginalne połączenie techniki i koncepcji architektury wojskowej i sakralnej[11].
1133	Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe		49°00′00″N 15°00′00″E/49,000000 15,000000	P (ix)	2007, 2011, 2017	Zespół względnie nienaruszonych europejskich lasów bukowych. Od końca ostatniej epoki lodowcowej buk europejski zaczął się rozprzestrzeniać na terenie Alp, Karpat, Dinaryd oraz Pirenejów. Udana ekspansja na całym kontynencie europejskim jest z szeroką tolerancją na różne warunki klimatyczne. Wpis transgraniczny z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą oraz Włochami[12].
1552	Krajobraz górniczy Roșia Montană Roșia Montană Mining Landscape		RoOkręg Alba 46°18′25,3″N 23°07′47,6″E/46,307025 23,129894	K (ii)(iii)(iv)	2021	Początki górnictwa w Roșia Montană sięgają II w., kiedy to w czterech górach (Cetate, Cârnic, Orlea i Letea) utworzono system korytarzy górniczych o długości ponad 7 km – największy znany tego typu system w świecie rzymskim – systematycznie rozbudowywany w kolejnych wiekach do 1948 roku. Współcześnie łączna długość korytarzy to ponad 80 km. Wraz z rozwojem kopalni, na powierzchni rozwinął się ośrodek przemysłowy. Obiekt znajduje się na liście dziedzictwa zagrożonego[13].

Monaster Neamț

Curtea de Argeș

Zespół rzeźb w Târgu Jiu

Kompleks skalny Basarabi

Monaster Trzech Świętych Hierarchów w Jassach

Kościół w Densuș

Alba Iulia

Masyw Retezat

Góry Rodniańskie

Sybin

Rimetea

Obiekty wpisane na rumuńską listę informacyjną UNESCO

Poniższa tabela przedstawia obiekty na rumuńskiej liście informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim (francuskim) oryginałem na rumuńskiej Liście Informacyjnej^[2];

Położenie – miasto, okręg; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według zgłoszenia^[4]:

• kulturowe (K),
• przyrodnicze (P),
• kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na Listę Informacyjną;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
544	Monaster Neamț Le Monastère de Neamt		RoOkręg Neamț 47°15′49″N 26°12′33″E/47,263611 26,209167	K (i)(ii)(iv)	1991	Klasztor z początku XIV wieku, jeden z pierwszych w młodym państwie mołdawskim. Jeden z najważniejszych ośrodków kultury państwa mołdawskiego[14].
545	Cerkwie bizantyjskie i neobizantyjskie w Curtea de Argeș Eglises byzantines et post-byzantines de Curtea de Arges		RoOkręg Ardżesz 45°08′21″N 24°40′45″E/45,139167 24,679167	K (i)(ii)(iv)	1991	Curtea de Argeș, dawna stolica Wołoszczyzny, z zachowanymi średniowiecznymi cerkwiami: cerkwią pod wezwaniem św. Mikołaja z XIV w. oraz cerkwią Zaśnięcia Matki Bożej[15].
548	Zespół rzeźb w Târgu Jiu L'ensemble monumental de Tirgu Jiu		RoOkręg Ardżesz 45°02′15″N 23°17′07″E/45,037500 23,285278	K (i)(ii)	1991	Zespół rzeźb rumuńskiego artysty Constantina Brâncușiego z 1937 roku – „Droga Bohaterów” – upamiętniający bohaterów I wojny światowej[16].
549	Kompleks skalny Basarabi L'ensemble rupestre de Basarabi		RoOkręg Konstanca 44°10′00″N 28°24′00″E/44,166667 28,400000	K	1991	Zespół klasztorny w skałach kredowych z X–XII w. z cerkwią, galeriami, komorowani grobowymi, których ściany zdobią motywy symboliczne (m.in. przedstawieniami labiryntu, drzewa życia, gołębi, rycerzy) i inskrypcjami w wielu językach[17].
551	Monaster Trzech Świętych Hierarchów w Jassach L'église des Trois Hiérarques de Iassy		RoJassy Okręg Jassy 47°09′34,9″N 27°35′04,9″E/47,159700 27,584700	K (i)(iv)	1991	Monaster został wybudowany w 1639 roku. Jego styl architektoniczny zawiera elementy bizantyjskie. Budynek wyróżnia się bogatymi dekoracjami, które zdobią fasady[18].
552	Wieże culă w Oltenii Les «coules» de Petite Valachie		RoOkręg Vâlcea	K (iv)(v)	1991	Piętrowe wieże culă lokalnej szlachty, stawiane w punktach strategicznych dla celów obronnych[19].
553	Cerkiew w Densuș L'église de Densus		RoOkręg Hunedoara 45°34′57″N 22°48′19″E/45,582500 22,805278	K (i)(iv)	1991	Prawosławna świątynia w Densuș, zbudowana nie później niż w XIII w., przy budowie której wykorzystano spolia, m.in. rzymskie ołtarze, kolumny i elementy rzeźbiarskie[20].
555	Stare miasto w Alba Iulia Le noyau historique de la ville d'Alba Julia		RoOkręg Alba 46°04′00″N 23°34′00″E/46,066667 23,566667	K (iv)(v)(vi)	1991	Zespół zabudowań miejskich z różnych okresów historycznych, wzniesionych w miejscu dawnego rzymskiego obozu Apulum, gdzie w średniowieczu założono miasto Alba Iulia, umocnione siedmioma bastionami w XVIII wieku[21].
557	Masyw Retezat Massif du Retezat		RoOkręg Hunedoara 45°21′57″N 22°53′33″E/45,365833 22,892500	P	1991	Masyw górski zajmujący powierzchnię 500 km². Jest to jeden z najwyższych masywów w Rumunii. Jego nazwa pochodzi od szczytu Vârful Retezat[a][22][23].
558	Góry Rodniańskie Pietrosul Rodnei (sommet de montagne)		RoOkręg Marmarosz Okręg Bistrița-Năsăud 47°32′17″N 24°41′50″E/47,538056 24,697222	P	1991	Pasmo górskie w północnej Rumunii mierzący 50 km długości oraz 30–40 km szerokości. Najwyższym szczytem jest Pietrosul Rodnei. Charakterystycznym elementem krajobrazu są liczne jeziorka znajdujące się w kotłach polodowcowych[a][24][25].
559	Stanowisko paleontologiczne Sânpetru Sinpetru (site paléontologique)		RoOkręg Hunedoara 45°36′00″N 22°54′00″E/45,600000 22,900000	P	1991	Formacja geologiczna pochodząca z okresu wczesnego Mastrychtu. Znaleziono tutaj skamieniałości dinozaurów[a][26][27].
560	Las w Slătioara Codrul secular Slatiora (forêt séculaire)		RoOkręg Suczawa	P	1991	Las położony w północnej części Rumunii, przy granicy z Węgrami. Stanowi on część lasów bukowych Karpat[a][28][29].
1929	Historyczne centrum Sybinu z zespołem placów The Historic Centre of Sibiu and its Ensemble of Squares		RoOkręg Sybin 45°48′00″N 24°09′00″E/45,800000 24,150000	K (ii)(iii)(iv)(v)	2004	Sybin od XII w. było administracyjnym, religijnym i kulturowym ośrodkiem Sasów siedmiogrodzkich w Transylwanii, od 1366 roku nazywane było Hermannstadt. W 1543 roku stało się centrum reformacji. W górnej części miasta znajdują się trzy zazębiające się place – Huet, Kleiner Ring i Grosser Ring, w dolnej wiele mniejszych, połączonych wąskimi uliczkami, schodami i przejściami. W centrum zachowała się zabudowa w stylu gotyckim, renesansowym i barokowym, m.in. kościół Najświętszej Marii Panny (ok. 1350), pałac Brukenthala (1778–1788)[30].
5683	Historyczne miejscowości Hollókő i Rimetea wraz z otoczeniem The old villages of Hollókő and Rimetea and their surroundings[b]		RoOkręg Alba 46°27′13″N 23°34′02″E/46,453611 23,567222	K (v)	2012	Rimetea rozwinęło się na przełomie XVII oraz XVIII wieku. Miasto jest w dużej części zamieszkane przez węgrów[31].
6446	Granice Cesarstwa Rzymskiego – Limes Dunajski (Rumunia) Frontiers of the Roman Empire - The Danube Limes (Romania)		RoOkręg Mehedinți, Okręg Caraș-Severin, Okręg Aluta, Okręg Konstanca, Okręg Gałacz oraz Okręg Tulcza	K (ii)(iii)(iv)	2020	Wpis obejmuje rzymskie umocnienia graniczne wzdłuż Dunaju. Znajdują się one na terytorium Bułgarii, Chorwacji, Rumunii oraz Serbii[32].
6447	Granice Cesarstwa Rzymskiego – Dacja (Rumunia) Frontiers of the Roman Empire - Dacia		RoKraina historyczna Dacja	K (ii)(iii)(iv)	2020	Wpis na listę informacyjną obejmuje rzymskich umocnień położonych w krainie historycznej – Dacji. Na terenie Rumunii odnaleziono ok. 620 fortów[33].