Max Liebster

Data i miejsce urodzenia	15 lutego 1915 Reichenbach (Lautertal)
Data i miejsce śmierci	28 maja 2008 Aix-les-Bains

Max Liebster (ur. 15 lutego 1915 w Reichenbach (Lautertal (Odenwald)), zm. 28 maja 2008 w Aix-les-Bains) – więzień hitlerowskich obozów koncentracyjnych: Sachsenhausen, Neuengamme, Auschwitz i w Buchenwald; współzałożyciel Fundacji Arnold Liebster^[1][2].

Max Liebster był jednym z trójki dzieci urodzonych w żydowskiej rodzinie szewca w Reichenbach w Hesji^[2]. Jego ojciec, Bernhard pochodził z Oświęcimia, a matka Bertha z domu Oppenheimer z Reichenbach^[3]. Po ośmiu latach edukacji Max ukończył trzyletnią szkołę handlową i pracował jako osoba odpowiedzialna za dekoracje witryn sklepowych^[4]. W 1929 roku znalazł pracę w Viernheim, wsi niedaleko Mannheim, tam zamieszkał u krewnych matki, którzy prowadzili firmę. W kolejnych latach pracował w sklepie odzieżowym, gdzie również zajmował się dekoracją witryn^[4].

W noc kryształową w 1938 roku tłum splądrował magazyn i firmę rodziny Oppenheimerów, która wraz z Maxem zdołała uciec do Odenwaldu^[5][3]. We wrześniu 1939 roku w Pforzheim gestapo aresztowało go za to, że był Żydem^[4]. Osadzono go w miejscowym więzieniu, a jego majątek skonfiskowano^[2][4].

Po czterech miesiącach pobytu w więzieniach w Pforzheim i Karlsruhe, w 1940 został osadzony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen^[4]. 14-dniową podróż spędził w dwuosobowej celi w towarzystwie mężczyzny należącym do Świadków Jehowy. W Sachsenhausen przypadkowo odnalazł ojca, również tam zesłanego. Podczas srogiej zimy 1940 roku^[3], jego bardzo osłabiony ojciec zmarł w jego ramionach. Pozwolono mu, aby ciało ojca mógł zanieść do obozowego krematorium, gdzie składowano zwłoki^[6][4]. Ogółem w obozach zginęło ośmiu członków jego rodziny^[2][7].

Po dziewięciu miesiącach pobytu w Sachsenhausen został odtransportowany do obozu koncentracyjnego Neuengamme, do pracy przy rozbudowie portu. Podczas pobytu w obozie Neuengamme, gdy pracował w 30-osobowym komandzie złożonym z Żydów i świadków Jehowy, przyjął wierzenia tych ostatnich^[6].

 Zobacz więcej w artykule Świadkowie Jehowy w województwie małopolskim, w sekcji Uwięzieni w Auschwitz-Birkenau.

23 października 1943 roku został przetransportowany do obozu zagłady w Auschwitz, gdzie otrzymał numer obozowy 69733^[8]. Tam został przydzielony do ekipy budowlanej, gdzie musiał pracować przymusowo przy budowie zakładów IG Farben w Obozie III Monowitz^[9]. Gdy był bardzo chory i następnego dnia miał zostać wysłany do komory gazowej, jeden z esesmanów postarał się dla niego o pracę w stołówce, gdzie mógł dostać więcej jedzenia i odzyskać siły^[8], tym samym uniknął śmierci^[6].

Gdy w styczniu 1945 roku do Auschwitz zbliżała się armia radziecka, wraz z innymi więźniami został ewakuowany przez Gliwice do obozu w Buchenwaldzie^[4]. Tam na krótko przed wyzwoleniem obozu wszyscy Żydzi mieli zostać rozstrzelani. Podczas ogólnego zamieszania, gdy Żydzi stali na peronie czekając na transport na miejsce zagłady, wraz z innym Żydem Fritzem Heikornem, odłączył się od grupy, aby przeczytać kilka stron Apokalipsy św. Jana, którą posiadał Heikorn. Pozostawali ukryci aż do zapadnięcia zmroku. Gdy z głośnika obozowego rozległo się wezwanie: „Wszyscy świadkowie Jehowy udadzą się do bloku nr 1”, poszli na miejsce i znaleźli się w grupie 180 współwyznawców. Kilka dni później, 11 kwietnia 1945 roku obóz został wyzwolony przez armię amerykańską^[9].

Wkrótce po wyzwoleniu, jeszcze podczas pobytu w Buchenwaldzie, Max Liebster i Fritz Heikorn zostali ochrzczeni jako świadkowie Jehowy^[9]. Osiedlił się w Aix-les-Bains we Francji, gdzie pomógł założyć zbór Świadków Jehowy^[4]. W roku 1947 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych^[10].

Podczas pobytu w Biurze Głównym Świadków Jehowy w Nowym Jorku poznał współwyznawczynię Simone Arnold, która w czasie II wojny światowej była przetrzymywana w ośrodku „reedukacji” w Konstancji. Para pobrała się w roku 1956 w Paryżu^[9]. Później razem pełnili specjalną służbę pionierską we Francji^[11], pomogli ponad 250 osobom należeć do Świadków Jehowy^[9].

W styczniu 2002 roku wraz z żoną założył Fundację Arnold Liebster. Jest to organizacja apolityczna, typu non-profit, która stawia sobie za cel zachowanie wspomnień i pamięci o osobach, prześladowanych ze względów religijnych w czasach nazizmu. Fundacja pomaga w programach edukacyjnych i badaniach historycznych w celu wspierania pokoju, tolerancji, praw człowieka i wolności religijnej^[12][13].

Zmarł 28 maja 2008 roku w swoim domu w Aix-les-Bains. Jego pogrzeb odbył się 2 czerwca 2008 roku^[14].

20 listopada 2004 roku Liebster otrzymał tytuł honorowego obywatela gminy Lautertal^[14][15]. W 2003 roku została wydana jego książkę pt. „Crucible of Terror: A Story of Survival Through the Nazi Storm”, w 2008 roku ukazała się ona w języku polskim pod tytułem „Promyk nadziei w nawałnicy nazistowskiej. Historia ocalałego z holocaustu”^[16].

23 czerwca 2013 roku odsłonięto pomnik w Lautertal-Reichenbach, upamiętniający Maxa Liebstera^[17]. W zaproszeniu na uroczystość napisano o Maxie Liebsterze: „był całkowicie przekonany o tym, że chrześcijańskie wartości mogą wydobyć z ludzi to, co najlepsze”^[17][18]. 10 lipca 2015 roku w Viernheim przy Luisenstraße 36 odsłonięto stolperstein poświęcony Maxowi Liebsterowi^[19].

Jego relację^[8] ukazano w filmie Niezłomni w obliczu prześladowań – Świadkowie Jehowy a hitleryzm^[20].

• Prześladowania Świadków Jehowy w III Rzeszy

• Deliverance! Proving Ourselves Grateful, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 października 1978, s. 20  (ang.).
• MaxM. Liebster MaxM., Promyk nadziei w nawałnicy nazistowskiej. Historia ocalałego z holocaustu, Wrocław: A PROPOS, 2008 . Brak numerów stron w książce
• Short Biography Max Liebster [online], alst.org  (ang.).
• Arnold-Liebster-Stiftung, Stiftung organization [online], 9 czerwca 2020  (niem.).
• United States Holocaust MemorialU.S.H.M. Museum United States Holocaust MemorialU.S.H.M., Max Liebster [online]  (ang.).