Messier 72

Gromada kulista M72 (HST)
Odkrywca	Pierre Méchain
Data odkrycia	30 sierpnia 1780
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór	Wodnik
Typ	kulista, klasa IX
Rektascensja	20h 53m 27,70s[1]
Deklinacja	–12° 32′ 14,3″[1]
Odległość	55,4 tys. ly (17 kpc[1])
Jasność obserwowana	9,27 m[1]
Rozmiar kątowy	6,6'
Charakterystyka fizyczna
Masa	300-500 tys. M☉
Wymiary	Ø 106 ly
Jasność absolutna	–7,04 m[1]
Liczba gwiazd	ponad 100 tys.
Alternatywne oznaczenia
NGC 6981, GCl 118, C 2050-127
Gwiazdozbiór Wodnika
Multimedia w Wikimedia Commons

Messier 72 (również M72 lub NGC 6981) – gromada kulista znajdująca się w gwiazdozbiorze Wodnika. Odkrył ją w nocy z 29 na 30 sierpnia 1780 roku Pierre Méchain. Charles Messier po obserwacjach z 4 i 5 października dodał ją do swojego katalogu pod numerem 72.

M72 jest jedną z mniejszych i słabszych gromad kulistych w katalogu Messiera. Jest też jedną z najdalszych – znajduje się w odległości ok. 55,4 tys. lat świetlnych od Ziemi oraz 42,1 tys. lat świetlnych od centrum Galaktyki^[1]. Zbliża się do Układu Słonecznego z prędkością 255 km/s. Średnica gromady wynosi około 106 lat świetlnych.

M72 jest słabo skoncentrowana – należy do klasy IX. W katalogu Messiera mniej gęste są tylko M71 (IX-X) i M56 (X).

Do tej pory w M72 odkryto 49 gwiazd zmiennych, głównie typu RR Lyrae. Najjaśniejsza z gwiazd gromady ma jasność obserwowaną ok. 14,2^m. Szacuje się, że łączna liczba gwiazd przekracza 100 tysięcy, a masa gromady wynosi 300-500 tysięcy mas Słońca.

M72 zawiera głównie stare gwiazdy. Chociaż w gromadzie nie zachodzą procesy gwiazdotwórcze odnaleziono w niej kilka młodych błękitnych olbrzymów. Najnowsze badania tłumaczą ten fakt innym mechanizmem powstawania olbrzymów w gromadach – rodzą się one na skutek zderzenia dwu starszych gwiazd.

Typ widmowy M72 określa się na F7^[1].

W 4-calowym teleskopie M72 wygląda na bardzo małą (ok. 2') i „ziarnistą”. Przez instrument 8-calowy można dostrzec pojedyncze gwiazdy na brzegach.

Aby odnaleźć M72 na niebie należy najpierw znaleźć gwiazdę epsilon Aquarii (4^m, α: 20^h 47^m 40,55^s, δ: -09° 29′ 44,8″), gromada znajduje się w odległości około 3,3° od niej. Drugim sposobem jest odnalezienie M73 (α: 20^h 58^m 55,97^s, δ: -12° 38′ 07,8″) – grupy czterech gwiazd, M72 znajduje się w odległości ok. 1,5°. Trzecim jest odmierzenie około 9° od gwiazdy alfa Capricorni (α: 20^h 18^m, δ: -12° 32′).

W odległości 40' od M72 znajduje się gwiazda HD 198431 (6^m, typ widmowy K1 III, α: 20^h 50^m 41,78^s, δ: -12° 32′ 41,7″). W podobnej odległości od gwiazdy znajduje się bardzo słaba galaktyka karłowata Karzeł Wodnika należąca do Grupy Lokalnej.

• Lista gromad kulistych Drogi Mlecznej
• Katalog Messiera
• Lista obiektów NGC

• Messier 72 w SEDS.org (ang.)
• Kopernik Space Education Center - M72 (ang.)

• Messier 72 w bazie SIMBAD (ang.)
• Messier 72 w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)